чешма (ж.)
Планинска патека води покрај прошталната чешма. Тоа е место на печалбарската разделба.
„Печалбари“
од Антон Панов
(1936)
ЕФКА: Е, вие сакате како во песната: „Малце постојавме, Донке, кај чешмата, од изгрева, Донке, до заода.“
„Чорбаџи Теодос“
од Васил Иљоски
(1937)
После, поголемкото рече: „Дојде еден човек од туѓина и застана кај чешмата, се распрашуваше кај седи Софре Танески.
„Парите се отепувачка“
од Ристо Крле
(1938)
Јас го видов твојто момче, на средсело кај чешмата, кај чешмата со дружина, со дружина партизани.
„Од борбата“
од Блаже Конески
(1950)
За задојница таа ја бендиса Бојана Жиовката, која пред година и пол роди машко дете. Co неа се спријатели на чешмата, почнаа да си одат — да си идат.
„Крпен живот“
од Стале Попов
(1953)
Двор, градина, чешма и други присподоби не постоеја во него ни околу него.
„Крпен живот“
од Стале Попов
(1953)
— Шо виде, шо чу на чешмата? — ја подзе Рожденката ќерка си и сама чекајќи со нетрпеливост да се повтори она што и го кажа невестата Тода.
„Крпен живот“
од Стале Попов
(1953)
Од градите до песната од чекорот до чешмата сѐ е чудно разгалено.
„Дождови“
од Матеја Матевски
(1956)
– Mope, ако е за вода, ефенди, седнете, седнете, ене ја Попова Чешма, ладна е како мраз; ќе ви донесам една стомна, напијте се – одговори старецот и погледна со очите кон ниското куќаре, небаре бара стомна, да ги ислужи ефендиите, но војникот што зборуваше по каурски не дочека забитот да проговори, ниту му го преведе на турски одговорот и предлогот од старецот, ами сам му одговори: – Ефендијата сака вода од Бренското Чешмиче.
„Калеш Анѓа“
од Стале Попов
(1958)
Се одлепи од стутканото ќебе и отиде да чешмата.
„Месечар“
од Славко Јаневски
(1959)
Застана крај првата улична чешма и ја стави главата под студениот шумен млаз.
„Месечар“
од Славко Јаневски
(1959)
Потоа трча со другите деца кон чешмите на големата чистинка, се плиска со студената вода, се прска со децата и си мисли: „Еј, уживање! Каде го има ова дома!“
„Зоки Поки“
од Оливера Николова
(1963)
На убавата мермер чешма, во Варош-маалото, каде што беше куќата на Никола Делчев, една млада убава жена, ја пренесе новината: „Султана на Никола родила машко дете.“ - Нека ѝ е живо! - рече една.
„Гоце Делчев“
од Ванчо Николески
(1964)
Околу чешмата се врткаше човек, облечен во градска носија.
„Гоце Делчев“
од Ванчо Николески
(1964)
Среде во градот имаше мермерна чешма.
„Гоце Делчев“
од Ванчо Николески
(1964)
Се втурнаа во општината и зафатија да се растрчуваат низ неа: распослаа по одаите сламишта и ќебиња, наместија во дворот казани за готвење и ја заградија чешмата со лонци и котли.
„Дружината Братско стебло“
од Јован Стрезовски
(1967)
Сакаш ли да ти нацртам голема чешма?
„Сенката на Карамба Барамба“
од Славко Јаневски
(1967)
- Но ако не беше чешмата немаше да се освежиме, - вели Весна.
„Билјана“
од Глигор Поповски
(1972)
- А чешмата? - разочарано ми вели Весна.
„Билјана“
од Глигор Поповски
(1972)
- Наблизу има чешма, - им велам.
„Билјана“
од Глигор Поповски
(1972)
