Илинден (м.)
И песна пеам што не сте чуле, радоста моја ко бран е речен, за Делчев песна и Питу Гули, - го славам гордо Илинден вечен!
„Мое село“
од Ванчо Николески
(1950)
Од ден на ден оваа мисла Стале ја ширеше по сите околни села и почна редовно да се вртка околу дабот и кладенецот Илинец, каде што сопственицата — сега вдовица, — Трна, секој Илинден колеше по едно имањце како на вакавиште да ѝ го пази свети Илија последното детенце Петка, бидејќи пред некоја и друга година беше умрел мажот и Стале и три постари деца, та Пецето ѝ беше единствената надеж на изгорената мајка.
„Крпен живот“
од Стале Попов
(1953)
На Илинден 1871 година тој ги покани сите чорбаџии и видни луѓе од соседните села на госта на новиот манастир, и тука, под големиот даб, над кладенецот Илинец, во нивата на вдовицата Трна, се отпразнува првиот Илинден, иако уште непокриена црквата.
„Крпен живот“
од Стале Попов
(1953)
Се виде зошто го прави тоа дури ноќта спроти Илинден кога снопот почна да гори оној час кога камбаната го објави почетокот на востанието.
„Луман арамијата“
од Мето Јовановски
(1954)
Минувајќи низ градот и овде се повтори она што се случи во Прилеп кога ги дотераа по Илинден од Мариово..
„Калеш Анѓа“
од Стале Попов
(1958)
ПОРАДИ ТИЕ ПРИЧИНИ некако се ублажи положбата и луѓето се поразмрдаа. Наближи и денот Илинден, селскиот панаѓур на Градешница.
„Калеш Анѓа“
од Стале Попов
(1958)
Но Илинден пламна. Востанието веќе ја тресеше земјата.
„Бојана и прстенот“
од Иван Точко
(1959)
Шумарот беше натрескан како ќутук. Еднаш во годината е Илинден!
„Бојан“
од Глигор Поповски
(1973)
5. Витолишкиот мудур Арсланбеј седеше еден поручек во својата одаја, два три дена пред Илинден, наднесен над едно писмо и ѕуреше во него преку очилата, очигледно замајан од неговата содржина.
„Толе Паша“
од Стале Попов
(1976)
— Сполај ти бег, сполај ти. Јас вој Илинден немам ниет да ода на госје.
„Толе Паша“
од Стале Попов
(1976)
6. Под таква околност дојде и Илинден.
„Толе Паша“
од Стале Попов
(1976)
На Илинден се собравме под сенките на старите дабови на црквата Свети Илија. Намислувавме за времињата крвави и горди.
„Постела на чемерните“
од Петре Наковски
(1985)
2. На ден Илинден се направи голем собир: сите села дојдоа во едно.
„Небеска Тимјановна“
од Петре М. Андреевски
(1988)
Цветна разиграна река жуборливо потече кон Плоштадот Македонија, предводена од горните јавачи на коњичкиот клуб „Илинден“ - вистинска атракција: овие грациозни животни, тотално истиснати од моторизацијата, елегантно се движеа низ урбаниот простор, низ улицата Македонија, а негуваните тела и гриви светкаа на пладневното сонце.
„Тополите на крајот од дедовата ливада“
од Бистрица Миркуловска
(2001)
Тие, секако, со чувство на посебен пиетет се сеќаваат на оние млади Македонци коишто и во Првиот и во Вториот Илинден на бојното поле на својата татковина го поднесувале својот живот зачудувачки смело, зачудувачки ладнокрвно.
„Солунските атентати 1903“
од Крсте Битоски
(2003)
Друг пат се зборува за Илинден, дека сме го заборавиле.
„Црна билка“
од Ташко Георгиевски
(2006)
Добро било да се потсетат на тоа време со некое заклано јагненце без да се прашат дали имаат некоја скршена за да го купат оти порано лесно било од сопствениот булук да одлачуваш не само за Илинден, туку за било која слава.
„Црна билка“
од Ташко Георгиевски
(2006)
1945 година Повторно на Илинден се ослободи Македонија од фашистите.
„Ветришта“
од Радојка Трајанова
(2008)
„Партизан“ го нарекоа киното кое се прочу не толку по прикажувањето на советските воени филмови, туку по тоа што тука Захаријадис од сите источни земји собра свои поклоници и ја формира народно – ослободителната и револуционерна организација на Славомакедонците и ја нарече ИЛИНДЕН.
„На пат со времето“
од Петре Наковски
(2010)
Дозирање Велат празникот Свети Илија да се одвои од Илинден, демек, црквата да не се меша со државата и обратно, а мене на зборот обратно прва асоцијација ми е една бројка двоцифрена и безобразна.
„И ѓаволот чита пРада“
од Рада Петрушева
(2013)
