ат (м.)
Самарот е за магаре, а за ат треба седло шиклосано.
„Чорбаџи Теодос“
од Васил Иљоски
(1937)
Оти е убавко, убавко е, ата да го најде, ама и улавко е. Токо, какво и да е, туѓо е веќе.
„Крпен живот“
од Стале Попов
(1953)
„Види, ата да ми а најде, старата вапирка“, — си рече Нешка во себе — и она ќе превркне за него“. — и ѝ го раскажа на мајка си сето што го виде и слушна од чешмата до дома.
„Крпен живот“
од Стале Попов
(1953)
Сѐ имаат во предвид Германците кои Турците ги викаа Аламани аландарка — скитница, маалуша, покуќеша што шета по куќи алипен — сакат од нога или рака, око итн. ампа — несреќа алтица — парче од ткаенина — крпара амак — будала амле — грижа аргач — ограда за овци во нива ариза — поклон армасување — годеж, посвршување девојка вдовица аро — страшило артирисува — заштедува асло — зелена нива напролет без клас во која пасат јагнињата астретен — оскуден ата — несреќа бабуа — грижи од бабата за новороденото дете басам — не признавам, одречувам тоа ти што го тврдиш баснар — човек што баи, врача бастра — болест по растенијата беане — ивтирија.
„Крпен живот“
од Стале Попов
(1953)
1. Еден Циган без цигулка Еден Циган без Циганка Еден Циган без дружина донеса денеска Замижано над постела тој стегаше раце суви борејќи се со некого заздиван Па наеднаш грабна дизгин невидлив и атот игрив го потера сиот в пот и распеан Но в час коњот се исплаши и се сопна Тој извика на уста со топла пена румена Не го крена коњот сакан Не намести нови жици Под чергата в пламен сета замолча Еден Циган без дружина еден Циган без Циганка еден Циган без цигулка однесоа денеска.
„Дождови“
од Матеја Матевски
(1956)
Кадијата горе на својата висока положба, гордо седеше на својот ат и одвреме-навреме се обѕираше назад да види колку е оддалечен од своите сопатници.
„Калеш Анѓа“
од Стале Попов
(1958)
Вооружени со по еден голем стап ја држеа дисциплината кај бесните атови и бикови, кои често се клоцаа и бодеа меѓу себе.
„Калеш Анѓа“
од Стале Попов
(1958)
Зелениот арапски ат немирно подигруваше под него и често ги тргаше рамењата од уздата, барајќи слобода да поигра под својот господар по рамното поле, но овој не му дозволуваше, и тој правеше цик-цакови по ливадите да ја смири својата бујна крв.
„Калеш Анѓа“
од Стале Попов
(1958)
Сега сета суштина на неговото постоење беше само во тоа да не го изгуби од пред своите очи тој идеално направен круг во небото, а низ неговата крв и низ сите негови можности да чувствува наеднаш му се будеа сите богови со нивните усвитени кораби, сите бели атови и нивните боговски колесници, сите затрчани младичи со факели и сите Сончеви Мајки, што го чекаат тој морен патник зад првиот брег, да му постелат и да го нахранат.
„Белата долина“
од Симон Дракул
(1962)
10. АТОВИТЕ СЕ РИТААТ, МАГАРИЊАТА ТЕГЛАТ - а може и во лаките коњ до коњот да прета, а магарињата по брдата, од змиските легла, за тие коњски кошкања камшици да плетат...
„Куршуми низ времето“
од Љупчо Стојменски
(1976)
Дали обесен на ат пазар или застрелан овде во ниското одајче, сега нему му беше сеедно.
„Толе Паша“
од Стале Попов
(1976)
Разбраа дека го обесиле на ат пазар во Битола баш до шадрванот, каде што пазарџиите си ги појат добиците вода.
„Толе Паша“
од Стале Попов
(1976)
Од половина нагоре голи, по целото тело, и преку гајќите, до стопалата на нозете премачкани со шарлаган, борачите тргнаа од Ат Пазар.
„Потковица на смртта и надежта“
од Миле Неделкоски
(1986)
Па, слези од атот, може ќе ти помине лутината ако позборуваме.
„Потковица на смртта и надежта“
од Миле Неделкоски
(1986)
Заедно сме: атот, патот и сомнежот, Одиме сите кон иднината, Пред нас маглите и далечината Со нас атот, патот и сомнежот.
„Сонети“
од Михаил Ренџов
(1987)
Во својата голема одаја со чифит-ѕидови испрскани со златни капки (ѕвезди или дукати, стремеж кон пророковото стојбиште или бројки колку е издадено од неговата азна за издржување на медресата) не можел да ги преброи во сарајот ни атовите ни сеизите, ги штракал бројаниците над разгорен мангал и го чекал езанот на оџите да му се заблагодари на пророкот за сите добра на овој свет, потоа нагрнат со ќурк и со невидливи гавази зад себе стоел пред нејаките пупки на разбудените каранфили или замислено ја слушал опивната тага на чалгиите.
„Тврдоглави“
од Славко Јаневски
(1990)
Гривест ат! Навистина ли видов бел коњ во тоа благо утро во кое и каменот се рассонуваше или пред моите усвитени црнки трепетеше павлака на треска загнездена во мене на овој пат?
„Тврдоглави“
од Славко Јаневски
(1990)
На тој начин тие сѐ уште имаат директен однос спрема објектите, можноста која е загубена кај човекот.
„МАРГИНА бр. 34“
(1996)
Барикади(те) свесно сака(ат) да остане во плурал.
„МАРГИНА бр. 35“
(1997)
И така сѐ до смртта на долниот бабар, една од најубавите епизоди на нашата фолклорна ризница, во која телото на умрениот бабар симболички се распарчува; претходно, гатачот го обвинува домаќинот за смртта на бабарот: „Алему бале, пците му го клале, кај тебе ата ме најде, штета ми се штети, здрав го доведов другаров, а овдека мртов падна.
„Папокот на светот“
од Венко Андоновски
(2000)
