црн

црни
Вид збор: Придавка
Ранг: 246
1. Што не е свој, а му припаѓа на друг.
Англиски: black Албански: e zezë
Примери:
По туѓ грб не боли.
Под туѓо име.
туѓа рака, туѓи грижи
Спротивно од: бел (прид.)
Вид: боја (ж.)
2. Што не е од куќата, од фамилијата, од местото, од средината, од земјата.
Англиски: dark Албански: i errët
Примери:
туѓ имот, туѓи деца
туѓ превод
Јас не сакам туѓ човек да гледам во својата куќа.
3. За место, крај, земја и сл. - не наш, друг.
Англиски: sad Албански: i pikëlluar
Употреба: Преносно значење
Примери:
туѓи луѓе, туѓа војска
туѓи авиони, туѓ јазик
Во туѓ и непознат крај.
Слично со: тажен (прид.)
4. Проникнат, примен однадвор, необичен за нас, различен од нашиот.
Англиски: unfortunate Албански: i gjorë
Употреба: Преносно значење
Примери:
туѓ реон, туѓа земја
Слично со: несреќен (прид.)
5. Што не изразува близост.
Англиски: bad Албански: i keq
Употреба: Преносно значење
Примери:
туѓи обичаи, туѓи сфаќања
туѓо влијание
Погледне со туѓ поглед.
6. Несоодветен на моите, на нашите чувства, разбирања, обичаи, несвојствен, необичен за нив.
Англиски: evil Албански: mëkatar
Употреба: Народна поезија
Примери:
Тој не се зближи со никого, на сите им остана туѓ.
7. омразен, одвратен, непријатен
Англиски: disgusting Албански: i pakëndshëm
Употреба: Преносно значење
Примери:
Лагата нам ни е туѓа.
црни дела
8. За работа, труд - неквалификуван, физички тежок.
Англиски: heavy Албански: i rëndë
Примери:
црн труд
црна работа
9. Како составен дел на некои зоолошки и ботанички називи.
Англиски: black
Примери:
црна мечка
Црна дреновица – вид црно железо.
Црн даб (Quercus sessiliflora).
Црна црница (Morus nigra).
Црн пипер (Piper nigrum).
Изрази
(разг.) Живее на туѓ грб.
(посл.) По туѓ грб и сто стапови се малку.
(посл.) Туѓата кокошка поголеми јајца снесла.
Туѓи зборови - зборови позајмени од други јазици; заемки.
Ќе му дојде црн петок.
Црн ден - вториот ден по празникот летен Св. Атанас.
Црн ден - несреќен ден.
Црн дроб - хепар.
Црн поп – игра со карти.
Црн список.
Црн фонд - скриени пари.
Црн како гавран, гламња, Ѓуптин, јаглен, катран, ќумур, ќутук.
Црна берза - нелегална трговија.
Црна кашлица.
Црна крв - венозна крв.
Црна металургија.
Црни метали.
Црно духовенство.
Црно злато – јаглен.
Црно на бело – писмен доказ, документ.
Црното бело, а белото црно го прави – ја извртува вистината.
Црното бело не бидува – не е возможно.
Црното грозје е послатко.
Чувај бели пари за црни дни.