река (ж.)
Толку е силен тој огин, да падне морето и сите реки у тој огин, не можат да угасат ни една искра.
„Избор“
од Јоаким Крчовски
(1814)
Ко лице и песната бестрасна беше, но река в кристално корито, чинам, што тече низ песок, гонејќи ја полека-лека жедта на тие што минат.
„Сердарот“
од Григор Прличев
(1860)
Свршуваше песната... Ама опитната жена и со капењето сврши на многутажениот мртовец, херој од Река.
„Сердарот“
од Григор Прличев
(1860)
И Емин, што рипна во реката Дримот та чија матица брзо го свлечка бидејќи со невооружени врази, а пијан некогаш беше се спречкал.
„Сердарот“
од Григор Прличев
(1860)
Близ реката Вардар Близ реката Вардар има планина, При неја полјана, широка она, А в таја полјана кичеста трава, Да продумат готова с живи слова.
„Пeсни“
од Рајко Жинзифов
(1863)
Блазе си им анасана на граѓаните, тие ете тие живот поминуваат ја, а не како ние селаните ќе испукаме од горештина, пот да ни тече од челото како река.
„Силјан штркот“
од Марко Цепенков
(1900)
МАНОИЛ: (Станува) Да, таа беше! Слободата! Таа за која англискиот, францускиот, италијанскиот и другите просветени народи пролеаја реки од крв…
„Духот на слободата“
од Војдан Чернодрински
(1909)
И реки ќе потечат и бреме ќе одвлечат на вековита смрт!
„Бели мугри“
од Кочо Рацин
(1939)
Реките од живи и пробудени сили на копачи копачки и страдни голи гладни по целата земја!
„Бели мугри“
од Кочо Рацин
(1939)
Ти изгреваш на далеку — да ли еднаш ќе изгрееш силно, силно, дури милно над долови и над гори над полиња и над реки над мојата татковина?
„Бели мугри“
од Кочо Рацин
(1939)
Млад јунак песна допеа, патишта пусти дооди, крај река Врелка достаса и страдна душа отвори.
„Песни“
од Коле Неделковски
(1941)
Долу преку реката, стоеше префрлена една долга штица.
„Бегалци“
од Јован Бошковски
(1949)
Мече трепна од радост и јурна со количето надолу по патот накај реката, носен со немирни мисли ... ...
„Бегалци“
од Јован Бошковски
(1949)
Со такви мисли, невесел, Мече се ближеше до реката.
„Бегалци“
од Јован Бошковски
(1949)
Сум гледал рујна пролетна зора, сум гледал орел во крилен лет, сум гледал реки, езера, мора, но како тебе прилеган Пирин не видов нигде на овој свет?
„Мое село“
од Ванчо Николески
(1950)
Планињето глас дадоја од шмајзери пукање, речиштата протекоја од крвови течење, ридиштата поцрнеја од фашиските мрши.
„Од борбата“
од Блаже Конески
(1950)
Крстатни орли горе се вијат, в шумици диви ѕверој се кријат, долиње стрмни долу се сечат, рекички бистри брзо ми течат...
„Мое село“
од Ванчо Николески
(1950)
- ... Херкул ја навртел реката кон шталите на Аугиј и ги исчистил...
„Улица“
од Славко Јаневски
(1951)
Кога ќе ги врзе трите камчиња, 2) трици од брашно или дрво под бичкија, 3) лош човек — трица трнка — растение со многу трнје троска — остатокот од железото што останува после горење на железото трпезница — долга софра — трпеза тук — салото што се топи од сланината кога се јаде само пржена тукче (деминутив од тук) туткан — будаличка, завапкан тутне — да помине овој бел век ќаа — чорбаџија што пасе туѓи овци со кирија на руга ќатипче — писарче ќедер — штета ќерал — дел од куќата (шпајз, мусандра) ќеше — сакаше ќешки — само . .. ќилим — црна шамија за на глава ќулка — детска горна облека со ќулавче ќурдија — машка облека — елек ќурче — легинско фустанче угич — брав што оди пред овци, специјално острижен уѕур — од досада од бес, од што нема што да прави укрилам — заштитам улишам — правам со некаков дефект, без нешто што треба да го имам улка — утка, будала, глупа жена уложје — кошулицата по раѓањето на дете или животно уми се — се мисли, се чуди Уќумат — околиска власт ушчип — мена на месецот кога се подјадува фарк — итер, мајстор, ербап, снаодлив човек филџан — чаша за кафе фудбал — гордост, на големо оди „фудул" — големџија цврцнат — поднапиен цинкам — се ењавам, стенкам црквар — што оди или не оди в црква црнгалест — калеш човек, жена црнило — во случајов мажот или жената е црнило на другиот сопруг цулувци — спуштена коса над уши и потсечена до под брада Чебрен — манастир крај реката Црна чеда шарени — мешани деца машки и женски чекулец — дел од самарот за кој се закачува ортомата чело — почесно место на софрата чепкам — волната се чепка пред да се влачи честица — дел од просфората од која се вади литургија чисти понеделник — понеделник по поклади за Велигден чмеам — полека вријам.
„Крпен живот“
од Стале Попов
(1953)
Обично керамитка полупка — лоша, грда жена. (Ѓупка — полупка) понатолчи — да му подрече, поднаговори попраг — ремен или конопен колан со кој му се врзува самарот на добиток поразружа — си ги остави накитите или новите алишта порек — ветер што дува по реката посатка — покуќнина постилаче — покровче за постилање потпркнам — по тукум — нарочно, особено (те барам, ме бараш и тн.) потуркам — скитам (оттамудотаму) потурок — селска јавнија, манџа со кромид, ориз итн. поусекна — (борината) ја трлка да падне јагленот за да продолжи да свети прва — (од радост орцето и прва) весело настроение првица — не е прво од нас.
„Крпен живот“
од Стале Попов
(1953)