раја (ж.)
Од кротката раја, во нашата клетва се вели, Гегите храна ќе зберат.
„Сердарот“
од Григор Прличев
(1860)
За Гегата рајата трпеза полна ќе даде; рајата има, се гледа.
„Сердарот“
од Григор Прличев
(1860)
Ако нѐ прашаше некој Турчин што сме – ќе му одговоревме дека сме или „каури”, т.е. неверници, или „раја на царот”.
„За македонцките работи“
од Крсте Петков Мисирков
(1903)
Пред Турците ние сме „каури” и „раја”, и „каури” фативме да се викаме и меѓу нас.
„За македонцките работи“
од Крсте Петков Мисирков
(1903)
Лели дигнаа глава вакви неранимајковци, ќе страдат рајата.
„Крпен живот“
од Стале Попов
(1953)
На прво место тука е седиштето на царската управна власт — мудурлакот, на чие чело веќе дваесет и повеќе години седи стариот мудур Арсланбеј со десетина заптага и младото ќатипче и го претставува султанот пред рајата, ги гледа сите давии во името негово од сите деветнаесет мариовски села, тука е седиштето на мифеташот со пет шест души колџии што ги чуваат сите мариовски шуми; тука е седиштето на авџитабурот од двесте души аскер кој ги брка комитите и им помага на мудурот и мифетишот во тешките и одговорни државни работи; тука е седиштето на третокласното егзархиско училиште со архиерејскиот намесник на чело и четворица учители, во кое училиште учат децата на сите оние мариовци што сакаат да им прогледаат сшкдаи им и да станат попови или даскали; тука е изворот на попови од четирите поповски фамилии, и, најпосле, тука се: Влашкиот ан, анчето на Младена Чкулот, Петка Спасоев, Трајка Балето и Цулевото анче, во кои се враќаат и преноќуваат сите оние мариовци од другите села коишто за еден ден не можат да свршат работа во уќуматот доколку немаат блиски роднини и пријатели во селото.
„Крпен живот“
од Стале Попов
(1953)
Во старо време, можеби дури и пред сто години, ако не и повеќе, кинисале двајца бегови, ќе ја качуваат планинава, арач ќе собираат од рајата.
„Кловнови и луѓе“
од Славко Јаневски
(1956)
ТОКМУ ВО ТАА ЕСЕН кога Сирмевци се приготвуваа за свадби, седеа група агалари во едно од прилепските кафиња и слушаа како еден од нив раскажува; кога, одеднаш се разнесе силна смеа во кафето: – Ха-ха-ха-ха – се насмеа слатко прилепскиот кадија и ги погледа агаларите околу себе со извесна иронија на лицето, слушајќи го оној пред него да раскажува како во прилепската нахија имало раја непокорна на султанот.
„Калеш Анѓа“
од Стале Попов
(1958)
Тие да се фатат или погубат, верувам ќе се смири рајата од тој крај.
„Калеш Анѓа“
од Стале Попов
(1958)
Тој веќе се виде во положбата бег на Мариово и господар над сета таа раја, та се породи во неговата глава една егоистичка мисла, но и благородна – спасителна барем за децата, жените и старците.
„Калеш Анѓа“
од Стале Попов
(1958)
- Рајата ја крена главата, - рече дервишот. - Не чини, не чини, ефенди! - продолжи Турчинот со засукани мустаќи.
„Гоце Делчев“
од Ванчо Николески
(1964)
Затоа ами зошчо, Јас не мисле, право да ти кажам, да се враќам, ама кога виду шо се бара од еден работник пред лицето на нашата раја, Митра ми се виде ситна и залудна работа, та киниса со тие другари за поголеми работи.
„Толе Паша“
од Стале Попов
(1976)
Ете, вакви луѓе требе царот да има, та да не се буни рајата, — му рече Толе и убаво го изгледа.
„Толе Паша“
од Стале Попов
(1976)
Зошто најпосле се дигнаа овие мирни селани против нас? — почна да се праша јузбашијата и го најде одговорот, во својата личност, кој му го откри самиот Толе: „вакви луѓе требе царот да има, та да не се буни рајата".
„Толе Паша“
од Стале Попов
(1976)
Тешко е во Истанбул да се најдат поубави места за живеење од оние каде што со векови живееле турските падишаси, уживале во харемите и покрај шадрваните ја кроеле историјата и судбината на рајата.
„Патувања“
од Никола Кирков
(1982)
Опколен од сите страни со злато, дијаманти, смарагди, златни султански одори, човек не може да ѝ се противстави на мислата за величината на една многувековна империја, но тоа асоцира и на една тешка судбина на рајата, која ги создавале тие богатства а умирала гладна.
„Патувања“
од Никола Кирков
(1982)
Се разбира, ако не ги сметаме овдека Турците кои на чифлизите си живееја свој живот и господареа со рајата.
„Потковица на смртта и надежта“
од Миле Неделкоски
(1986)
Вака, неисламизирани, може да ги држи во постојано напрегната ситуација, на исто рамниште со другата хирстијанска раја, и да ги исцедува колку нему му се сака.
„Потковица на смртта и надежта“
од Миле Неделкоски
(1986)
Од сите поранешни привилегии им ја оставија само таа, да живеат на Имотот и да управуваат со Потковицата, да не мораат, како другата христијанска раја, да работат на полето, но и да опстојуваат делејќи го со неа, со своите довчерашни отроци, тоа што ќе преостанеше по толкуте давачки: покрај приходите од полето, од шумите, од ливадите, од лозјата, ним, на султаните, мораше да им се исплатуваат давачки и за патиштата, и за поилата на добитокот, па дури и за блатата и мртвиците во кои жителите на Потковицата ловеа риби и береа шамичишта и врбови прачки за кошари и кошеви.
„Потковица на смртта и надежта“
од Миле Неделкоски
(1986)
Набожник и аџија, им помагаше на луѓето колку што можеше, Рисјанската раја го исплака.
„Забранета одаја“
од Славко Јаневски
(1988)
