орач (м.)
Но одеднаш Неда истрчува горе ко елен, народот гневно го кори: - „Ој, орачи, мажи, не тажете вие! - им вели ! слушајте што ви се збори!
„Сердарот“
од Григор Прличев
(1860)
Пилиња пеат – во китна гора, и орач рано – на нива ора,- се зори зора ...
„Мое село“
од Ванчо Николески
(1950)
Дувка ветер и шумолат гранки, пуплат дрвја, цутат сливи ранки, орач в ниви бисер семе сее, бисер сее мила песна пее: „Мина, горо, млад Делчев војвода!“
„Мое село“
од Ванчо Николески
(1950)
Чекаат мили полиња родни, неоран угар стои, плодните ниви ви шират гради, - елате, орачи мои!
„Мое село“
од Ванчо Николески
(1950)
Неа ја знаат овчарите и по неа ги скориваат своите стада; неа ја знаат орачите и по неа ги спрегнуваат своите ѕевгари; неа ја знаат жетварите и по неа ставаат да ги зафатат долгите опашки на ушите подолгите слогови.
„Крпен живот“
од Стале Попов
(1953)
Таман се прибираа орачите и дрварите, и тој, со торбичката на рамо, со ластегарката под мишка, влезе в село на мракот. Ha дедот Петка не му беше ова прво одење во Рожден.
„Крпен живот“
од Стале Попов
(1953)
Па таман толку еден среден орач наоѓа во Витолишча што кале цела година по полето со сето семејство.
„Крпен живот“
од Стале Попов
(1953)
По полето Суљовите луѓе стрелаа по орачите, отепаа каде вол каде човек.
„Калеш Анѓа“
од Стале Попов
(1958)
Што е мунасип, ќе платам, зашто јас пак имам волови и стока, ама со луѓе сум слаб; ми требаат два-тројца орачи, толку говедари, а може и некоја жена со поголеми деца да ги бркаат кравите по ливадите и гуските по реката – се јави и Мамут-бег од Оризари.
„Калеш Анѓа“
од Стале Попов
(1958)
Како искусен педагог, тоа и во самиот вовед кон романот авторот го посочува д-р Васил Тоциновски станал комита, не е орач.
„Гоце Делчев“
од Ванчо Николески
(1964)
Народот од нас чека помош и заштита. Тој што станал комита, не е орач. На комитата пушката му е плугот.
„Гоце Делчев“
од Ванчо Николески
(1964)
Останаа ниви без орачи, стада без пастири.
„Билјана“
од Глигор Поповски
(1972)
„Ќе ме топат виа пци денеска. Треба да имаат нешчо намирисано“ — си помисли во себе, но почна да го разбива мудуровото мислење, па му вели: — Море бег, ако се плаше орачот од врапците — не сее просо, токо гледај си ти ќевот.
„Толе Паша“
од Стале Попов
(1976)
Орачите навалија лакомо да јадат и цели корки, голтаа, бидејќи и сношти беа без леб, та од вчера како каснаа, немаше сношти што да вечераат, ни да појадат сабајлево, а ете веќе 78 саати како ги тресат ралата и како запињаат гладни.
„Толе Паша“
од Стале Попов
(1976)
Толе ги изгледа од пети до глава извалканите орачи, им ги виде испуканите усти од солта, пиперта и ветерот, им ги виде босите искрвавени нозе, голите изгорени раменици под искинатите кошули, козинавите црни градници и белите глави, полни со земја и му стана чудно од каде во тие робови насмевка?
„Толе Паша“
од Стале Попов
(1976)
Орачите коишто се враќаа од полето, подзапираа, ги вадеа капите и се крстеа.
„Пиреј“
од Петре М. Андреевски
(1983)
Можеби тоа дете пошло да ја бара мајката, проклет да бидам, можеби пошло по својата мајка. Потоа го нашле во полето, во една нива кога сосема се истопил снегот, некој орач во орањето, лежело наземи како некоја малечка птица со склопени крилја, падната, сигурно убиена од северниот ветар.
„Големата вода“
од Живко Чинго
(1984)
Можеби пилот, светло крило, можеби оперски пејач, орач, сејач, О, да! О, не! Зошто не!?
„Големата вода“
од Живко Чинго
(1984)
Човек, во делничните денови, уште од раното може да види орачи во полето, деца кои напасуваат јагниња во никајците и овчари кои по ридиштата напасуваат стада, а во неделите и женската челад која по ендеците и меѓите собира полжави и коприви.
„Потковица на смртта и надежта“
од Миле Неделкоски
(1986)
Со крвта на животното ги испрскале воденичките камења, крв веќе да не се пролее од нивни орач и жнеач и скоро сосила довлекле однегде мијачки живописец, со секакви бои да ја забележи на внатрешните ѕидови историјата на покладарите, нивниот пат од Кукулино до Лесново и назад, со завршна сцена во која Онисифор Проказник ги подава исусовски пребелите раце кон куп воскреснати луѓе, од набожни причини со крилја и со голи бакрени стомаци под спокојно прекрстените раце, сите до еден, дури и малоумниот Јаков Иконописец, сликани според опишувањето на нивните мајки, жени или синови и секој над глава со напишано име.
„Тврдоглави“
од Славко Јаневски
(1990)
