жега (ж.)
Без беспризорните, широчината изгледаше гола како прелог без диви тревки, без оние жолти и виснати од жега млечки, сите и сите со иста судбина.
„Улица“
од Славко Јаневски
(1951)
Човекот се клати пред коњот. Само понекогаш ќе се заврти наведнат за да ги види зад колата босите нозе и ќе воздивне. Не од тага. Од замор, од тежина на жегата. И пак продолжува да размислува.
„Кловнови и луѓе“
од Славко Јаневски
(1956)
Секој шум во таа летна жега, секој глас, секој извик, се раѓаше со точно утврдена цел: веднаш за да умре, да се распливне, да се изгуби невратно, да не претставува ништо - ни настан, ни новост.
„Кловнови и луѓе“
од Славко Јаневски
(1956)
Личеше на тутенка - доцна расцветана, сред просторната јурија, спржена од жега и суша...
„Бојана и прстенот“
од Иван Точко
(1959)
Градот некако пак го излажа; го исцица од мочуриштето и го довлечка во својата жега.
„Месечар“
од Славко Јаневски
(1959)
И наеднаш во глувата тишина на денот врз дворот почнува да јачи громот ослободен од летните окови на жегата.
„Липа“
од Матеја Матевски
(1980)
Одиме така, а жегата натежнува и не занесува.
„Пиреј“
од Петре М. Андреевски
(1983)
Ако Онисифор Мечкојад можел да е прв во тврдоглавоста, Онисифор Проказник стоел веднаш до него, да сраснат еден во друг, да се скаменат, да станат еден варовник од некогашни два живи облика, подоцна, многу подоцна да ги подлокува безнадежен дожд и да ги напукнува сурова жега.
„Тврдоглави“
од Славко Јаневски
(1990)
Песокот е оган и бродот е сребрен оган во жештината на денот и убаво е да се почувствува жегата.
„Лек против меланхолија“
од Реј Бредбери
(1994)
Никој не се жалеше; ни поради дождот, ни поради жегата, ниту поради времето што минува и оддалеченоста.
„Лек против меланхолија“
од Реј Бредбери
(1994)
Јагулата, сирена на студените мориња што го напушта Балтикот за да им се придружи на нашите мориња, на нашите утоки, на реките низ кои се движи, узводно, в длабини, и пресрет на дивини, од ракав до ракав речен, сѐ поневидлива постојано сѐ подлабоко, сѐ повеќе во срцето на каменот, провлекувајќи се низ бразди од тиње до денот кога светлината ќе блесне од костените и ќе ја запали молњата во барите на мртвите води по удолните длабини на апенинските стрмнини кон Ромања; јагулата, факел, бич, стрела на Амор кон земјата кајшто сал нашите бразди и суводолици на Пиринеите водат до рајот на оплодувањето; зелена душа што бара живот таму каде што е сал апеж од жега и тага искра што вели сѐ почнува кога изгрева стебло исушено и јагленосано; божилак миговен, двоглед внесен меѓу твоите клепки и блескаш неизвалкана меѓу синовите на човекот, потонати во твојата кал: зар можеш ли ти да не ја сметаш за сестра?
„Патот на јагулите“
од Луан Старова
(2000)
Јас вриев; нејзиното смеење ме доведе до состојба на нервна раздразнетост; веројатно уште вриеше и ракијата од пладневната жега, и виното што сега навлегуваше во моите вени; ме навредуваше што таа рече дека не слушнала никогаш посмешно нешто, и во свеста ми се врати точката со наивниот маж, Петрунела и нејзиниот љубовник; ја прашав што е толку смешно, а таа се навали на ѕидот од кејот, и сосема опуштена, рече: „Прашај во Партијата; можеби водат записник.“
„Папокот на светот“
од Венко Андоновски
(2000)
Беше пладне, летна жега, а јас седев во ладната соба на столот, свиткан во колената и со поднаведната глава, како пред судии и поротници.
„Бунар“
од Димитар Башевски
(2001)
Во тој дух и го почна разговорот една приквечерина, додека го пиевме кафето по кусиот одмор попладнето, одбегнувајќи ја на тој начин, колку што беше можно, жегата на денот.
„Бунар“
од Димитар Башевски
(2001)
Густата жега ги забавува движењата. Ја водам маската, тетеравејќи се со нагазените и испотени патики.
„Бунар“
од Димитар Башевски
(2001)
Не просаскав како змија, туку крикнав, гласно рикнав од што занеме сѐ по полето: и жегалците, и пилците, и ветрот од дрвјето, и жегата во воздухот.
„Захариј и други раскази“
од Михаил Ренџов
(2004)
Ѕидот секој ден растеше. Од силната жега што го цицала, нормално, ослабе, но не попушташе.
„Братот“
од Димитар Башевски
(2007)
Залегнував во овој мал, затворен свет на летна жега и сина вода, со неколку животни и двајца мажи што на дистанца си подаваат по некој збор.
„Братот“
од Димитар Башевски
(2007)
Беше сместена во лето, во некоја мароканска жега. Сѐ одеше споро и лепливо.
„Братот“
од Димитар Башевски
(2007)
Фрли го што подалеку, натфрли го
јадливо, разјадливо
- не плукај, подголтни -
да нема мера расцепот
во овој расчепен разговор
јаз-говор, јас-говор
пред овој исплазен јазик
при таа жега во умот
нишан на нишан
јас на ти.
„Ерато“
од Катица Ќулавкова
(2008)
