востание (ср.)
105. И „врховистот” бугарскиот полковник Анастас Јанков (?-1906) од с.Загоричани, кога во 1902 год. отиде со голема чета во Костурско за да крева „востание”, издаде проглас во кој меѓу другото се вели: „Македонци!
„За македонцките работи“
од Крсте Петков Мисирков
(1903)
101. Бугарскиот резервен генерал Иван Цончев (1859-1908) беше поставен од бугарскиот дворец и владата за потпретседател на ВМОК и беше главен вдахновител и организатор на „Горноџумајското востание” (1902).
„За македонцките работи“
од Крсте Петков Мисирков
(1903)
Долгоподготвуваното и многуочекуваното востание најпосле излезе најаве.
„За македонцките работи“
од Крсте Петков Мисирков
(1903)
Ќе биде објавено востание во цела Македонија и Одринско.
„Духот на слободата“
од Војдан Чернодрински
(1909)
Дигаат востание уште не готови!...
„Парите се отепувачка“
од Ристо Крле
(1938)
Жените од овој крај сѐ до Илинденското востание тука носеа сосем бели носии извезени со срма и злато, носии многу живописни и надалеку чуени по својата убавина, а мажите куси облеки.
„Луман арамијата“
од Мето Јовановски
(1954)
Толку беше прочуена, што во времето околу Илинденското востание и не се криеше.
„Луман арамијата“
од Мето Јовановски
(1954)
Но кога во востанието изгинаа безброј луѓе, селаните решија да ја менат носијата: во знак на жалост оттогаш па сѐ до денешен ден тие носат сосем црни облеки, а бели им останаа само кошулите.
„Луман арамијата“
од Мето Јовановски
(1954)
Како тежок железен чекан го удираа сега по глава особено последните зборови на Делчев: „Сенародното востание во 1903 ќе биде пребрзано...“
„Бојана и прстенот“
од Иван Точко
(1959)
Тоа така траело некаде до пред Илинденското востание, кога некој калуѓер нашол скриен пергамент на кој била нацртана статуата и испишани зборовите: „На први мај првиот изгрев на сонцето - каде што паѓа сенката од мојата глава - копај и ќе најдеш големо богатство...“
„Бојана и прстенот“
од Иван Точко
(1959)
Но Илинден пламна. Востанието веќе ја тресеше земјата.
„Бојана и прстенот“
од Иван Точко
(1959)
Коле Чашуле бил член на комунистичката партизанска група која го кренала македонското востание против бугарскиот фашистички окупатор на 11 октомври 1941 година во неговиот роден град Прилеп.
„Црнила“
од Коле Чашуле
(1960)
Тој насекаде и во секое време стои на чело на својот народ и му порачува: „Ќе дојде денот кога македонскиот народ ќе се крене на оружје, на востание.
„Гоце Делчев“
од Ванчо Николески
(1964)
Таа веродостојност, писателот ја потврдува, и со наведената литература која ја користел за создавање на своето дело, какви што се спомените, записите и биографиите на Јаворов, Пандо Клјашев, Анастас Грчето, Ѓорче Петров, потоа раскажувањата на писателот Ѓорѓи Абаџиев и на некои илинденци и учесници во востанието.
„Гоце Делчев“
од Ванчо Николески
(1964)
- Ќе дојде денот кога македонскиот народ ќе се крене на оружје, на востание.
„Гоце Делчев“
од Ванчо Николески
(1964)
- Така се правело во Илинденското востание, така и сега се препорачува - одговори мајка му.
„Волшебното самарче“
од Ванчо Николески
(1967)
Таму учениците од нашето училиште секогаш на денот на востанието носат цвеќе...
„Бојан“
од Глигор Поповски
(1973)
Дургутпаша ги очистил костурските и битолски планини, Џавидпаша кичевските, Бахтијарпаша свршил со Крушево и сите тројца се собрале во Прилеп и им ја нашле трагата на водачите од востанието.
„Толе Паша“
од Стале Попов
(1976)
Таму, во лозјата се собраа дечишта, па и по некој возрастен и Ѓорѓи им држа реч, да се дигне народот против беговите и чорбаџиите, да коле и тепа народни изедници и на крајот да се дигне и на востание како Коприштица, Пештера, Батак и други места во Бугарија и Србија што направија и, ете ги сега слободни, та „и ние да се ослободиме“.
„Толе Паша“
од Стале Попов
(1976)
— Овде, другари овде. Ако орманот не нѐ спаси, отидоме кај свети Петрета, — им советува Толе на сите раководители на пропаднатото востание и им ја покажува цуцката „Соколот" со густата елова и букова гора.
„Толе Паша“
од Стале Попов
(1976)
