ДИГИТАЛЕН РЕЧНИК НА МАКЕДОНСКИОТ ЈАЗИК

Иронијата е во тоа што, во сегашноста може ништо да не забележиме, доколку сме замаени во реализација на своите себични интереси, или зафатени со секојдневните потреби на нашето физичко тело, не регистријајки ни најмал дел од случувањата.

На второ место, човек не може а да не забележи дека во литературата за овие прашања постои изненадувачко прифаќање без двоумење на философската психологија за која Витгенштајн смета дека е особено релевантна за размислувањата околу следењето на правилата и нивната поврзаност со аргументот за приватниот јазик. 66 Margina #15-16 [1995] | okno.mk

Сметам дека постои можност она што изгледа најисправно во Витгенштајновите гледишта во оваа област, имено, барањето за јавни ограничувања во поглед на стекнувањето и употребувањето на компетенцијата за следење на правилата, може да биде замаглено по пат на неговото поврзување со вакви незадоволувачки последици.

Неколкупати дури, поведен од таа надеж, тој одеше по девојчето до гимназијата, мрштејќи се и неволно кога требаше некого да поздравува, зашто баш во тој момент може таа да загуби нешто, а тој и да не забележи.

Кочо тргна прекупат в крчма. Тој одеше замислен и не забележа од кај му се испречи некаква кална фигура, во градски алишта, со искривен качкет. Човекот беше пијан.

И покрај тоа на филмот не му недостигаат хичкоковски потези; така веќе самото ограничување на случувањето на чамецот за спасување среде море не е никаква површинска екстраваганција, туку е втемелена со типична хичкоковска драматургија, кадешто напнатоста од ширината на случувањата се пренесува во „длабочина”, во 156 Margina #22 [1995] | okno.mk заплетканите, удвоени меѓусебни односи - драматичен контраст на некој настан е неговата сопствена темна, задна страна, а не надворешната противигра.

Оттука не ни е веќе тешко да заклучиме дека во овие филмови вистинскиот трагичен јунак е остарениот, галантен, но „виновен”, „негативен” татковски лик - мора до крај да бидеме заслепени со холивудската идеологија (што Хичкок тука успешно ја минира), ако не забележиме дека и Дописникот и Озлогласената се изградени на контрастот меѓу „негативниот јунак”, кој е во суштина единствената човечки привлечна личност, и „позитивниот јунак”, кој е сосема банален лик - а во тој контраст секако не ни е тешко да ги препознаеме спротивностите меѓу поединецот на „автономната” етика и „хетерономниот”, „кон другите насочен” поединец.

Занесени во нашата игра не забележавме кога дошла Кате од третата зграда.

Во таа прекрасна врева не забележавме дека одморот завршил и дека веќе влегла наставничката по македонски јазик.

Требе тука да му е врталишчето на виа грацките кумити шо сакаат да не запустат“ — и почна да му реди на Пецето Бабовско разен бакалак: две оки шеќер, полока кафе, стодрам црвен пипер, една вреќа сол, тенеќија газија итн. дури Алекса, Бајракот и Ѓуро не излегоа од визбата.

Се поздрави скоро со сите, пријателски, како со свои луѓе и не забележи дека еден средовечен човек во нови алишта необично го погледна.

Те сакам онака едноставно, наивно, додека мислиш дека сѐ уште чекаш, да не забележиш дека те обожавам, во страв дека во таа љубовна река твојата љубов ќе пресуши, како што те сакав досега. Оддалеку.

Но сенката од зад ламбата како да го беше наслушнала моето размислување па таа самата побрза да објасни дека не му припаѓа на другарот Ѓурчин: - Со другарот Ѓурчин внимателно ги разгледавме изјавите на обвинетиот - почна да објаснува сенката од зад ламбата.

„Човекон зад светлината дали е другарот Ѓурчин“ се прашував?

Се бев загледал внимателно во сенката што за момент ја зафати едно валмо светлина но ништо конкретно не забележав.

- Го сфаќаме настанатото недоразбирање, и веруваме дека младиот човек ќе размисли за своите грешни заклучоци а со тоа ќе извлече и соодветна поука.

Кажуваше Филозофот собитија чудесни уште многу, а јас го слушав со уста подзината, со очи ококорени, со душа возљубена по ука; говореше дека таа топлина и самиот веќе може да ја почувствува, иако не толку јасно како слепецот од Кападокија; говореше дека огнот е праизвор на писмото, како што сонцето е извор на денот, исток негов; говореше дека огнот е и утока на писмото, крај негов, оти секое писмо во оган се претвора; книгите горат затоа што во нив има букви, и топлина огромна; оти не можеш да запалиш нешто во што топлина веќе нема, како што е тоа со каменот или водата; затоа што е потешко да запалиш камен одошто дрво и хартија; но и каменот, велеше може да согори ако на него се забележи писмо топло, и доказ за тоа се ѕвездите опашести; говореше дека сѐ на овој свет е писмо, дека целиот свет е книга; говореше чудесни нешта а јас го слушав и толку се занесов што не забележав кога вратата се отвори и влезе отец Стефан Лествичник.

И чека сѐ додека не забележи дека стравот ти влезе в коски, дека ти го совлада мозокот, те фати за грклан, за гради, те стега, те гмечи, те дави, дека губиш виделина и кога ќе види дека почнуваш да се гушиш, да трепериш, да губиш виделина, тогаш знае дека во тебе го внесе зајакот; престанува да тропа чизмата на подот, тупаницата да удира на масата... од очите му се одлива крвта, на усните му се појавува некаква скриена итрина и без да откини поглед од тебе, ти подава ливче и тивко, тукуречи добродушно, ти вели: - Читај! Гласно!

И додека ѝ се восхитуваме и насладуваме на глетката, не забележавме дека на соседната клупа седнаа двајца мажи на чии лица изразито се гледаат старечките брчки.

Воопшто не забележаа дека некој ги гледа, а таа тивко, без збор, скоро без здив, се врати во својата соба.

Во таа разоденост и во тој сѐ поблизок и сѐ посрдечен разговор со својот побратим напред тој и не забележа кога ги помина трите огромни долини, што ги знаеше и како се префрлува постојано од една во друга шума.

- Сестри... Но и без нејзиниот повик жените биле улиште што ќе истури брчење и лутина на отров врз неговата глава на која еднаш, како што можело да се поверува, веќе налетале куп оси.

Тој дотогаш не забележал дека тие ги кријат рацете зад грб.

Не забележав кога дојде Гавранот. Го видов само како стои пред свирачите и тапо гледа во нивните набабрени образи, залепени со широките стапалки за земјата, со крвав поглед и стиснати усни, околку кои трепереа сите мускули на лицето.

Занесена во средувањето на расфрланите мисли, не забележа како една црна сенка се спојува со нејзината. Ѝ се причини како две канџи се подготвуваа да се заринкаат во нејзиниот врат.

- Не знам! Мислам дека не забележав таков каков што ти ми го опишуваш. - Рада уште малку глумеше „лудило“.

Не можам сепак да не забележам како оние што ги величаат овие поглавја повторно величаат само една алка сред романсиерската традиција, во внатрешноста на познатото и правоверно подрачје.

Загледан во албумот, одлетан со мислите, Богдан не забележа дека над него во короната на борот долета избегано улиште пчели.

Точно беше дека таа на целата војна гледаше како на измама: но очигледно беше дека дури и не забележала оти името на непријателот е променето.

Јас тогаш не забележав, се разбира, дека таа нешто се досетила.

Не забележа, почувствува: последните куќи на градот останаа зад него.

Затоа и не забележа. Колоната полека заостануваше, се разредуваше и нескладно се збираше а во својата безгласност на стара хармоника со закана шушкаше.

Сепак не забележа кога и како падна Германецот, и не виде кога и како се изгуби мршавата жена.

Сртот на планината блесна од изгрејсонцето така што виделината му го измами погледот на Србина нагоре и не забележа кога ефрејторот се најде зад Шишмана.

Не забележавте? Зарем можело така?

Не забележал дека семафорот ги променил боите.

- Кај жените поединостите разубавуваат или нагрдуваат.

Го кренав леѓенот со вода и преку надворешниот балкон го однесов во заедничката бања.

Не забележав дали погледна угоре!

И подбрадок веќе добила, не забележа? - Навистина не втасав да забележам - реков.

Дедо Бошко вчудоневиден ја поткрена главата и заискри со очите, но така да не забележи арамијата.

Вели: „Најнапред му поливав под оревот да си ги измие рацете, потоа почнав да му поливам да си го измие и вратот, и најсетне, кога генералот се свлече до половина, пустата јас, и не ми требаше многу а да не забележам дека тој и не бил само генерал туку и мажиште“.

Не можев, а да не забележам чудна тврдост во нејзиното инаку ѕвонливо, распеано кажување.

Не забележав ништо невообичаено сѐ додека не стигнавме во куќата.

Решив да ѝ се умилкувам на свекрвата за да не забележи.

Од трема, Ѓорѓија воопшто не забележа ни како беше облечена Французинката.

Французинката не сакаше да зборува ниту за музика, ниту за политика, ниту за спорт, ниту за природа.

Добро е што излегов, се утешив.

Бреговите тоа го гледаа, се поткреваа и шептеа нешто со тополите врз нив, па тој не забележа пред него како се покажа и друго место, по него пак друго, сѐ некогашно и сѐ познато и драго, и преплашен скокна од потајниот допир кога го полази тенка водена жила што се провре меѓу прстите на нозете а потоа му ги покри стопалата и низ тенко жуборење водата почна да се качува по него нагоре, да се тимари, да го гали; забележа свиткани како лежат исушените стракчиња билки на дното и како го тркалаат грагорот пред себе еден величенствен облик.

Пак облак покрива небо... Не споплати веќе квечерината и не забележавме кога падна мракот.

Имаше ли смисла да се лежи поради тоа? (Не забележал кога Матеј му пришол зад грб.

Додека ме внесуваше во собата каде што спиеше речиси не забележав дека излегуваат некои луѓе.

Во таа гужва никој и не забележа како малиот коњаник, исцрпен и блед во лицето, полека исчезнува преку маслиновата шумичка... ***