ДИГИТАЛЕН РЕЧНИК НА МАКЕДОНСКИОТ ЈАЗИК

Тоа што се случи потоа не беше Пере да стои со мене и да се чуди, туку речиси со трчање отиде кон центарот на Маказар.

Само ние моравме да стоиме на дождот: не бегаше ни мајка ми, ни дедо ми ни јас.

Се нафаќаа машки, скоро сите што можеа да стојат на нозе, се фати и по некоја жена до роднини и блиски, а Прочка направо до Толета, без да ѝ трепне око оти ќе ѝ се насмееле.

Но таа како да стоеја сѐ на истото место, повторуваше: како ќе се живее?

Беше и преморен, но знаеше дека сега не смее да стои, не смее да се одмора, па тргна по патчето што новиот снег веднаш го постилаше со бел лизгав чаршаф, им ја отвори вратата на овците и ги пушти да пијат вода.

Стоеше така, а знаеше дека не треба да стои, знаеше дека нема време за размислување и двоумење.

Стани да видам, дали можеш да стоиш? - Можам да одам по линија.

Пред него стоеше еден студент, со калфинска престилка и раце со кал, а како да стоеше некогашен затвореник со количка претоварена за слабечките мускули.

По нецел час јас веќе можев да стојам на нозе; се исправив и видов дека додека јас сум бил во мојата светлина и со неа, Земанек и другарите ме пренесле во самиот археолошки локалитет, под едно импровизирано тремче кое си го направиле археолозите да ги штити од сонцето; ме легнале на едно полско креветче.

Или, зарем ако немало ништо, ќе ме прегрнеше тогаш, во фискултурната сала, под разбојот (макар и од бес да ме прегрнала); зарем ќе се согласеше да стоиме така пред сите, пред целиот клас, два долги мига, бескрајни секунди, лице во лице (носевите речиси ни се допираа); и зарем ќе ѝ речеше на својата најдобра другарка (која беше, за среќа и моја другарка, и како што бидува обично во тие младешки години – беше поштар меѓу нас двајцата), зарем, значи ќе ѝ речеше дека песната од први клас сѐ уште ја чува, и дека не прочитала ништо поубаво до сега од таа песна, ама дека не може да се согласи дека девојката опишана во песната е таа, оти таа, Луција, е лоша, грда, недостојна за таа песна; и зарем ќе ѝ речеше на таа девојка дека ја загрижува тоа што од првиот ден во првиот клас веќе не сум ѝ напишал песна, и дека не знае зошто е тоа така?

Тоа беше сосема безбедна територија, еден вид антрополошки азил за сите оние кои имаа судир со светот, и кои поради тој судир решија да направат невозможни подвизи: да стојат на скали потпрени на ништо, да возат бицикл по ортома на дваесет метри височина, да прават фигури од три тела на трапез предвиден за еден, и слично.

Тргнав во еуфорија кон скалата, со чувство дека сум семоќен, ја зедов (а и самиот не знаев, во тој миг, зошто ја земам), ја кренав и на ум ми дојде луда идеја: „Ако можам со моторот, зошто не би можел да стојам во воздух и со скалата?

Јас, сум, на некој начин, Архимед. Барам доволно стабилна, за да можам да стојам.

Огнена почна да се тетерави. Како да стои во чамец што бранот го подзел в рака.

- Иване! Иване! Не гледаш? Се случува нешто!

Ти која си, жено, што можеш да стоиш сред врели плачови студена тука?

Сето тоа ме истоштуваше сѐ повеќе и чувствував дека не можам веќе да стојам на нозете.

Жената уште долго остана да стои како скаменета.

Иако стоеше таму, во паркот, имав чувство дека стои на работ од некаква бездна.

140. Веројатно е печатна грешка и треба да стои VII век, бидејќи дури тогаш Словените во Македонија се конечно населени и образуваат посилни племенски сојузи за борба против Византија.

135. Иако Мисирков и во текстот не ја употребува оваа антиципација на мекоста, овде веројатно се работи за печатна грешка, па наместо туѓа треба да стои тујѓа.

Напротив, кога престана самиот да свири и наместо тоа почна да пушта музика, често му се случуваше да стои зад диџејскиот пулт и речиси несвесно да менува една по друга песна (исто како што сега ги менуваше во главата), додека околу него, пред него, зад него стотици тела танцуваа, рефлекторите кружеа по кренатите раце, тие пееја наглас, врескаа со ентузијазам на оние песни што им се допаѓаа.

Ние, освен тоа, можеме и да не ви дадеме камења. Повелете, еве ви го капарот и збогум, со здравје. Оставете ги нашите жени.

Потоа пресметале колку што умееле и биле задоволни - суви, ковчести, долгозаби, повеќето од половината со руси заткарпатски бради: во мракот на ѕидиштата, освен воденичките камења што ги немале, можеле да се згрчат двајца: едниот да оглувнува од тракањето на прплицата, безгласен и со сув душник под дрипавиот минтан, живо тесто од крв и брашно, другиот со воздишки да стои зад прозорчето и со секира или кременка да ја брани селанската мака.

1 Иако Кукулино имало седумдесет и шест куќи, речиси сите полегнати до самото подножје на планинската црногорица, само четириесет и тројца домаќини, оние што биле тешкораки и тврдоглави, урнале дел северни карпи, ги раздробиле и подигнале свои воденици.

- Нека те носи ѓаволот. И отишол оставајќи го селскиот старешина, ако Доце Срменков бил тоа, да ѝ се заканува на дружината, потоа да стои пред прагот на Фиданкината куќа и да се врти околу себе во страв да не биде изненаден од друг натрапник.

Брат ми зборуваше и тоа сѐ наврекнато уште десетина минути можеби, навистина не знам точно да ви кажам, оти баш за тоа време воопшто не бев при себе, како некој друг да стоеше место мене заглавен во незгодата и асфалтот но, кога малку дојдов на себе, во мислите ми се заврти филмот за овој човек овде што ми викаше, и мислам, почнав да размислувам.

Тој, другиот, да стоеше малку подалеку од мене, во оној миг, додека јас не стасав до чамот, и да му закопаше барем уште три зрна во ребрата, додека беше далдисан по мене, оној прекрасен, оној судбински самјак.

Ја виде, на педесетина чекори, застаната, како дотогаш воопшто да не трчала, како да стоела отсекогаш тука, свртена кон него со грбот, расколебана, послезена подолу од својата посока, за сето време обѕрната.

Продолжуваше да стои на прозорецот, со ноктите вкопани во дланките, со прежилени тупаници, еден црвенокос човек, како врзан во тие ѕидови, сосема сам со себе си без потреба да се помрдне, а тоа во него беше како вик како врескање во таа сонлива белина.

Застануваше и продолжуваше да стои, сѐ додека она во него не се разлабавеше сосема.

Можеше да стои тука и да гледа како уште еднаш му го однесуваат неговиот плен пред неговата посегната рака.

Ја молам судбината милозливо тоа да ми го дари“ - се утешуваше сам со себеси. Кон средината на декември, „белиот ангел“ пред кој генералите требаше да стојат простум, го промени своето војничко со цивилно одело.

- Радо, бргу облекувај се да видам како ти стои? А како може да стои!

Застаната пред твоите испишани редови како да стоев сред продавница за слатки, во која пред мене истуриле голема кутија сјајни и шарени бонбони.

Кога Јосиф ја изодува пругорнината повеќе од половина, си помислува да слезе и да го подземе и станува, но веднаш потоа, зашто знае дека Јосиф не е дете па тој да може на раце да го пренесе ваму, се премислува и останува да стои најгоре на Зедница на зарамнетото.

Добра вечер, му вели на Јосифа, а потоа свртувајќи се спрема Максима, кој ја затвори вратата и со пиштолот в раце остана да стои зад него, вели Некој дојде во Потковицата, по Градишки Пат.

Крчмарот тапо го погледна. Остана да стои зад тезгето.

Ми иде тука да стојам, и од рака да ми јаде слама...

Но 1 е особен број. Тој може да стои настрана, како показател на отсуството на броењето. 2 е веќе првото множество на броењето и зад 2 се останатите броеви.

Се очекуваше да стои мирно.

Почнува, најпосле почнува! Не можеа да сторат ништо друго освен да стојат и да се гледаат во очи.

Ја фрла јадицата, но не може да стои долго и да чека.

Овие, велеше таа, треба секогаш да стојат чисти, за ако дојде некој.

Не дека посебно настојував, така ми идеше денот со него да го започнам со мали нежности, со божем случајни допири, со детинесто поставени прашања на кои самата си давав благоиронични одговори по што брвнував во смеа, на што тој ќе речеше - денес да се плати струјата или така нешто, и ќе ме оставеше да стојам со отпуштени раце во ходникот додека звукот од лифтот не ми потврди дека веќе е долу, и дека треба да се чека дури утрешниот ден за нов обид за остварување на онаа блискост што се сведува на радост што ете, на овој свет сме заедно, оти она што повремено нѐ зближуваше ноќе, беше само страст, дива и мрачна.

Тој се вомјази. Онака потсвиткан и висок, направи движења налево, па надесно, мало бледило му се јави на лицето, но остана да стои на местото.

Невестата Митра ја кренала последната подница од погачите, но пепелта уште не е ометена, оти тепциите треба да стојат под вршник да не се оладат.

Ристе не можеше да стои на нозе, камоли да оди, а сиот онака отепан требаше да се полекува.

Почнаа да идат деца од долно маало и се зачудија кога го видоа Крстета да стои до ѕидот.

Нема ли бел ден, нема ли ден да е над деновите, ден да е на аргатите - ден - с’лнце вишен високо ден - море ширен широко, с’лнце да запре, да стои и времето зачудено: срцето пука обрачи и плиска знаме алово, срцето што се отвора и шири ширно широко - целиот свет да загрне!

Да живеам и да стојам на ноќен дожд, да сум наведнат преку железната ограда на мостот, да сум со потопени очи во надојдените води.

Пилци да се сторите и од куќава наша да одлетате, да в поле да појдете по трњето да стоите и еден-друзи да се барате, та да не можете никогаш да се најдете.

Отпосле се запрашав: и да стоев пркосно како цуцул до последната станица само на едната нога, ќе ги избришев ли како што се брише потта од челото, знаците на старост што момчето ги виде во моите очи?

- Не, не. Тоа треба таму да стои...

Некој се кара, некој пуши, некој што може да стои зафатил место додека крај него некоја бабичка или некој старец одвај се држат на нозе.

Од двете страни на местото по кое се поминува за да се оди кон свеќниците, пред олтарот, имаше по пет, едни како столови, ама не да седнеш туку со држачи да си ги поставиш рацете и со една штичка да си го потпреш задникот кога ќе ти дотекне да стоиш.

Петре го зеде шејот на левата дланка, со десната го откри на сите четири страни и на неговата дланка врз црната басма, ние децата што бевме тука собран, видовме нешто ем знајно ем дотогаш невидено: беше костенливо сјајно, со крвчиња во сребро на краиштата на трите краци и со сребрено столче на долниот крај да можеш да го пуштиш и легнат и простум да стои.

Кој како честиташе од мажите така се прибираше во дневната околу масата, а жените останаа во спалната некои да стојат а други да седат на креветот.

На мигови чинам јас како да стоев на местото од Деспина!

дали тогаш се сети дека жената и детето му останаа во Албанија, не знам што се скрши толку за да стои само заделен, ко забошотен човек, го гледаме ние Радевски, а Апостол Макаровски ни покажува две кабини со врати на заклучување, одете вие во кабините, ни вели и едната ни ја дава мене и на Горачинов, а другата на Оливера Поточка и Манол Форевски, вие сте сепак брачни другари, вели,

Мораш да стоиш простум пред шпиончето од вратата, а оттаму постојано некој те гледа и во нешто те расколебува.

И стојам мирно. Иако униформата е покривање на човечките слабости, мораш да стоиш мирно.

Мачно е постојано да стоиш пред непознати луѓе и постојано да чекаш да те караат.

Да стојат со скрстени раце во моментот кога вестите за ширењето и буењето на револуционерното движење се слевале во Солун и во Цариград од цела Македонија, било невозможно.