ДИГИТАЛЕН РЕЧНИК НА МАКЕДОНСКИОТ ЈАЗИК

Тука, уште порано беше открил една напуштена стерна, длабоко, темна неизвесна. Се доближуваше до неа.

Всушност, таа порано беше жандармериска куќа.

Гласот им е ист: писклив и дрдорлив, но едните порано беа вистински попови и ѓакони: носеа брадишта и долги мантиести шинели.

Порано бевме горди на јунаците од илинденско востание и на носителите на партизанска споменица, а денес ќе бидеме горди на скопската шмизла, која стана парадигма на нашето секојдневие.

Бланш не се фалеше со тоа и на ѕидовите немаше слики да го рекламира тој факт, но факт беше тоа што таа порано беше Зигфилдова весела девојка.

АНЃЕЛЕ: Сега не знам, али порано беше треси пола и бегај.

Целата работа е во потребата да се вклопиш, да му се приспособиш на местото во кое веќе живееш и работиш.

Има, сепак, и понатаму важни материјални барања во таквите борби за вклучување, но тие им се некако подредени, барем во реториката на движењето, на асимилациските и конформистичките цели. ‌Во таков контекст, геј-културата сѐ повеќе изгледа како бизарен, нестварен, неопиплив, небулозен, ирелевантен поим.

Кога геј-луѓето ќе се лишат од заедничкиот, комунален живот, од сопствен општествен свет, главната мисла на геј-политиката веќе не е отпорот против хетеросексуалното угнетување, туку тоа станува асимилацијата, односно приспособувањето кон главнотековното, поривот за општествена прифатеност и интеграција во општеството во целина.

Таквиот кодиран материјал, иако тематски не е геј (ништо повеќе отколку што беше класичниот бродвејски мјузикл), повеќе е во согласност со потребите на геј-желбата, а често успева подобро да ја изрази таквата желба од геј-идентитетот и од неговите признаци.130 Тоа е и причината поради која денес геј-мажите, кои конечно имаат можност да гледат телевизиски серии за геј-мажи, за геј-животот и за геј-сексот, како што е Настран ли народ (Queer as Folk), масовно се многу повеќе за Сексот и градот и за Очајни домаќинки – токму како што на Д. А. Милер и натаму повеќе му се допаѓале Јужниот Пацифик или Циганка од La Cage aux Folles или Кирија. (Сигурно, тоа што Настран ли народ порано беше најморалистичната серија на телевизија, веројатно, не помогнало многу).

Пристапот до главнотековните општествени облици: воената служба, припадноста во црква и бракот. ‌Ова многу ги објаснува карактерот и преокупациите на современата геј-политика.

Прашањата како што се воената служба за гејовите и еднаквоста во однос на бракот, кои порано беа борби за пристап до осигурување, за правична распределба и за отстранување на дискриминаторските пречки, сега стануваат борби околу симболизмот на општествената припадност.

Во својата жизнерадосна решителност да ја прекине претставата, „целиот свет да го истера“,125 и во својата бесрамна прослава на некоја алтернативна стварност, на волшебен свет во техниколор некаде отаде виножитото, „театрален, а не реалистичен“,126 каде што нормален народ (дури и прволигашки бејзболски екипи) наеднаш громко заоруваат песна и заигруваат, лирскиот етос на бродвејскиот мјузикл – неговата нарушителна форма што ја одложува стварноста и наизменично го менува начинот – ја изразува геј- желбата и му одговара на тоа што го сакаат геј- мажите далеку повеќе отколку секој што буквално го денотира и го отелотворува гејството. Барем порано беше така.

„Не паметам од кога не ми е перено и пеглано, а порано бев секојпат така убаво облечена.“ „Потивко!“ - ги смируваше убавата Лила поткренувајќи го десното раче.

Едни велат: па зашто така, нашиот крал и порано беше добро наконтен, па и сега не е толку лошо облечен.

Јасно е, во настапите се појави разногласие.

“Може, - вели сега она, што порано беше КГБ, - дури и треба”.

Затоа што, колку и да е тешко да се чека во ред, колку и да е тешко да се гледа исчезнувањето на бројните продукти, но уште е потешко што не може, отворено колнејќи го комунистичкото ѓубре, сочно да се плукне по нивните портрети откако во устата се насобере ‘рканица.

Црквата, од којашто останал уште само еден полупрстен од куполата, колку за да ги премостува урнатините зарастени во трње, капини, глогови и диви рози, но чиј под, поплочен, порано беше редовно чист, е свето место.

Како што ми рече една Романка -вие за нас порано бевте Америка!

Љупчо порано беше активен во партијата на последниот претседател на Републиката.

Во двете соби на првиот спрат, каде порано беше стрелачката дружина, сега се имаше раскомотено подмладокот на патриотската гарда.

Луѓето од персоналот кои порано беа љубоморни на Богдана, сега сосем поинаку гледаа на него задоволни и радосни што вака им ја измени газдарицата, не можејќи да сфатат дали е таа или не е.

Порано беше понизен како човек што од мал е научен на гордост и понизноста ја сфаќа само како добро однесување.

Ако порано беше суво дере, никаквик, сега богами имаше право да биде и напернат.

А порано беше поуслужлив. Да му побараше нешто, да имаше потреба, да речеме, од ова или од она, даваше.

Не дека порано беше којзнае колку широко наоколу, но таа залегна таму, а сега самиот ѕид и тоа зошто беше граден, не ја веселеше и ја теснеше.

Порано беше во прашање нешто друго, сега пак беше ѕидот.

Новините кои ги содржи новиот закон, vis-à-vis стариот, се следниве: 5 1) воведување драстични промени кај стварната и месната надлежност за постапувањето по барањето за извршување (порано беше „предлог за извршување“) кај т.н. reintegratio: по однос на извршна исправа, според која работодавецот е должен да го врати работникот на работа или, пак, одново да му ги довери работите односно работните задачи што тој ги вршел порано – наместо државен правосуден орган т.е. судот на чие подрачје се наоѓа седиштето на правното 1.  Сл. весник на РМ, 35/05.

Но, ако внимателно се погледне, ќе се утврди дека половината од овие прекршоци, кои по ново се казнуваат најблаго, всушност порано беа третирани за „тешки прекршоци“, за кои беа предвидени и највисоки парични казни!?

Имено, Судот, со право, оцени дека оваа материја не може да биде предмет на уредување на подзаконски акт на министерот, бидејќи со ова законски дадено овластување се врши противуставно проширување на надлежноста на еден инокосен управен орган и тоа токму во сферата која, согласно изречната уставна одредба, се уредува само „со закон и со колективни договори“ (чл. 32, ст. 5 од УРМ/91). 56 т штрајкот, од свои средства, да им обезбеди надомес­ ок на плата за времето на штрајк на работниците кои учествувале во него (чл. 241, ЗРО/05); д) и, конечно, намалувањето на овие права се гледа и во сферата на прекршочните одредби: •  за работодавачот, наместо поранешните две казниви дејствија (ако примал нови работници за време на штрајк или ако ги спречувал работниците да учествуваат во штрајкот – чл. 17, ЗШ/91) – сега постои само едно казниво дејствие, а тоа е она кога работникот кој организирал или учествувал во штрајк, организиран во согласност со закон, го стави во понеповолна положба од другите работници (чл. 264, ЗРО/05); •  од друга страна, пак, порано беа предвидени само две прекршочни одредби за работникот (кога тој ќе одбие соработка со работодавачот која има за цел да се обезбеди вршење на минимумот работа што обезбедува сигурност на луѓето или кога неоправдано ќе одбие да изврши налог кој има за цел извршување на некои меѓународни обврски што ги има државата – чл. 19, ЗШ/91) – додека сега се воведоа три нови казниви дејствија: (1) ако синдикатот, односно здруженијата на синдикатите, не најават штрајк; (2) ако започнат штрајк пред спроведување на постапка за мирење, предвидена со овој закон, односно пред спроведување на друга постапка за мирно решавање на спорот; и/ли (3) ако во писмото за најава на штрајк не ги наведат причините за штрајк, местото, денот и времето на почетокот на штрајкот (чл. 266, ЗРО/05). 3.

На крстот, кој исто така од порано беше ставен на грбот, крај датата на раѓање, му ја напишаа и годината на умирање.

И низ песни прескокнуваа цели епохи Од Самол па до наши дни Што има Македонците да се плеткаат Во подемот и пропаѓањата на сите империи Одвреме навреме во песната на Македонците Ќе им влеташе по некое клето Турче И тогаш ќе се сепнеа и ќе си речеа колку ќе се изрезилеја Ако го скокнеа времето на Отоманската империја Баш во тоа време се збрани сите македонски страдања Сите порази и загушени востанија Баш во тоа време на Македонците им се нанесоа најголемите неправдини И некако природно се прими што Отоманското царство Го урниса човек роден и учен во Македонија Природно беше што во тоа време Некои Македонци влегоа во Стамбол на бели коњи Иако беше сосема неприродно и уште понеправедно Што по по урнисувањето на Царската порта Македонија ја распарчија балканските орли И оттогаш наваму така распарчена се тетерави И во соништата за сите царштини Ја римски ја византиски ја турски биле Тадури и австро-унгарски И на Австро-унгарците Македонците им најдоа маана Да стасаше нивната царштина до Македонија И тука одамна ќе имаше филхармонии и универзитети А не само амами тек и чифте амами и секакви анови Одвреме навреме Македонците ќе запееја Под московски вечери Рабјинушка Калинка и такви песни Знаеја многу такви песни како да не знаеја И од порано беа начуле по некоја Ама особено научија да пеат по руски Откако се најдоа во црвеното царство Неоти знаеја како се најдоа во црвеното царство А отпосле дознаа дека баш во времето На црвениот император Јосиф Висарионович Сталин Се стави печат на старите делби на Македонија За сега Македонците севезден да се прашуваат Има ли во историјата печати што бледнеат Има ли печати на кои им истекува рокот на траење Ако има такви печати тогаш сетики ќе дојде денот Кога на најубавиот и најбелиот потомок на Букефал Македонците ќе ја качат најубавата им мома Угул гола ќе ја седнат врз знамето со шеснаесеткракото сонце Префрлено наместо седло преку грбот На најубавиот и најбелиот потомок на Букефал Во наизменичен патриотски кас и галоп Да го обиколи сиот свет И да ја разнесе насекаде славата и гордоста на Македонците Секако ќе има и такви кои ќе се противат на ова И ќе велат дека тоа ја навредува честа на Македонците И особено честа на Македонките А Македонките се рамноправни со Македонците Ако не од времето на Роза Луксембург Тогаш барем од времето на Валентина Терешкова Македонките уште пред да се родат знаат дека се рамноправни Македонците нека си мислат дека се порамноправни Впрочем какви и да се Македонците никогаш не се сложиле за ништо Па нема да се сложат ни за голата мома гордо јавната На најубавиот и најбелиот потомок на Букефал Оти сите Македонци знаат дека жена гола ако видат Голема кавга ќе се роди во тие што ќе ја видат и сонуваат А во кавгаџиско настроение се заборават без исклучок Сите соништа од циклусот за пропаднатите империи.

Не ми се верува дека и сега е така во Македонија Ако има божја правда не би требало да е така Зошто инаку би ми кажувале сите дека Македонија Е европска земја во изградба А самите Македонци едно време далдисани Од братството и единството и затрчани по ударнички значки Самите Македонци значи велеа Дека додека трае обновата и изградбата нема одмор А богами начув дека и во последно време Чекореле преродебенички и надградено Иако не разбирам баш точно што е тоа вели Папата Сепак верувам дека еден ден ќе здивне и тој народ Иако никогаш не си начисто со народите чиишто водачи Немаат поумна работа па катаден повторуваат Дека имаат библиски корени Бетер се од папагалите какаду некои водачи на Македонците На кои јазиците им се одамна отечени од извикување празни пароли Ако продолжат така на некои водачи на Македонците Можеби ќе им паралдисаат и очите Од непрестајно гледање во огледалцето од приказните Коешто вешто ја мамело грдата сопственичка Дека најубава на светот е баш таа Така непредвидено ни скршна муабетот со Папата На македонски теми а јас не му кажав ништо за тоа Ни а ни б не реков иако од порано бев чул во близина Некои доселеници како на глас викаат Македонија на Македонците Викаа нешто и за земјата на земјоделците Од што разбрав дека Македонија е земјоделска земја Викаа нешто и за Солун дека бил нивни Ама едни други доселеници викаа уште понаглас

XIV Пратеникот на Кралската влада од Белград, кој уште од порано беше најавен дека ќе дојде да стапи во контакт со Комисијата, денеска стаса во манастирот.

А на оние, кои од порано беа појдени на свадбата кај Китан, им беше незгодно, непријатно да ја напуштат свадбата и да одат на мртовец.

Сега бегањето преку граница, најчесто во смрт води. Порано беше полесно.

По една недела, дедо Пандо, вечерта не собра нас, поголемите, во салата што порано беше црква.

Непознат маж, откако се качи на бината, рече: - Драги младинци и младинки.

- Пушти го, - одмавна со рака Абраш, - порано беше едно од најмирните момчиња во Домот, но, последнава година сосем се промени.

Тие двете дури сега, откако сме возрасни „ ме играат„, порано бев невидлива за нив.

- Ќе ги видиме ли вечер малите џуџиња? – се вмеша Дена.