ДИГИТАЛЕН РЕЧНИК НА МАКЕДОНСКИОТ ЈАЗИК

Појде врисокот! Мажи и жени, и деца сѐ живо плачеше... Плачеше целото село... Рајчани!

Целото село се радуваше со нив. Голема севда, радост!

Ги пречека целото село со пукање на пушки.

Бунарот беше од мене, со благослов божја, за целото село каде што сум растел.

Сум го сквернавел олтарското место и гробиштата. Сум копал за да ја откопам старата омраза, палежите и убиствата меѓу Кочовите и семејството Поцо, за да ја расеам омразата низ целото село.

Колку и да се работеше, колку и да се мачеа татко ми, мајка ми и браќата, пак сиромаштијата владееше во нашата куќа и во целото село.

И повелаше, пашуваше, попуваше, та дури и владикуваше Толе. Се заинати поп Тодор во Градешница и неќе да го венча сина му на сиромашецот Васил Ватралката оти немал да му плати две лири, една за него, една за владиката.

Тој пак и видел однекаде, отрчал со секирата — по врат на еден два брава, и кутнал на место. Му се загнале овчарите да го тепаат ама тој јунак, му а навртил секирата, та и еден од овчарите кутнал наместо и еве ти беља на целото село.

Цело село, и горно, и долно маало ги виде каде отидоа.

Ѝ ја засука кошулата и ѝ наброја дваесет и пет дренови по дебелото месо, на очиглед на цело село.

Целото село се радуваше и се готвеше да го пречека и да го поздрави Крстан.

Тие уште употребуваа борина за светло што сами ќе ја насечеа по боровите кории, тие уште носеа кошули од домашно ленено платно, тие уште јадеа домашен, црн ’ржен леб, иако цело село од поодамна се беше свртело кон готово, купечко бело брашно.

Целото село се сјати да оди да види што чудо се случило.

И вистина, убаво ми рече мајка ми вчера: „Ано ќерко, поднамирви се веќе малку поубаво кога одиш на вада, оти таму се собираат момичките и жените од целово село, пак ќе те прикажуваат.

Од кучката на мојот пријател проплака цело село.

Пишуваше драма – еден дел од животот на Сандино – во која американскиот стипендист пука во Американците со пушка на прадедо му, прочуениот ловец на бизони, мајката го губи едното дете, близначе, а другото, престорено во бувче, ноќе ги колве очите на окупаторските војници, убавицата води љубов не само со целото село, туку и со сеништата, вампири, духови на претците – сѐ тоа набиено на шеесетина страници.

„Точно е. Ти и мајка ми тоа добро го знаете, но нас, твоите родени ќерки, во заблуда нѐ држеше; го држеше и целото село.

Започнаа луѓето од лично полично да ги закопуваат умрените: на секој погреб свиреше музика; кога ќе писнеше таа, кога ќе зајачеше тажно, целото село излегуваше надвор: застануваа луѓето на плотовите, на чардаците, на портите и слушаа, слушаа олцкајќи и бришејќи ги очите.

Истрча целото село да го пречека: напред одеа музикантите, свиреа со труби и тропаа на барабанчиња: нивната бучава го заглушуваше просторот; по нив, качен на коњ, одеше Лоте, облечен во алишта на витез; луѓето плескаа, го поздравуваа, а Лоте им мавташе со раката и им отпоздравуваше како да оди или се враќа од поход; зад него одеа циркуските коли ишарани со дречливи бои и креваа прав, тропајќи по нерамниот пат и влечејќи се бавно по преморените коњчиња што ги влечеа; од прозорчињата на колите ѕиркаа циркузантите со ишарани лица; по нив одеа кафезите со животни кои ѕиркаа низ решетките и ги подаваа муцките кон децата што трчаа по нив и врескаа.

И доста беше сега само да се застане на едно место, од каде се гледаше целото село, и ич да не се праша чии се новите и најголемите куќи во селото, за да се знае кои се неговите бригадири.

Ако оди само вака, си велам, низ цело село ќе го пуштиме појасот.

- Велико, Велико, викам цело село да чуе, Јонице, јунице, викам, свари три кафиња сместа.

Па после отидовме сите, цело село отиде да го моли поп Танаско.

- И многу народ, цели села бегаа, по други земји бегаа, којзнае кај бегаа.

Расчистуваат луѓето, клаваат межници и крстици на средината од нивчињата. Цело село си отвора нова работа, си ја проширува старата.

И потоа од сите страни, низ цело село, пеат петли.

Мислам дека сѐ што знае таа, знае и цело село, вели. 47

Цело село се чеша, се дрпа под пазуви, под ракави, ама никој не кажува одошто се дрпа.

И една лоша смрдеа се шири наоколу: на сретселото, меѓу куќите, низ куќите, низ цело село.

А откако остана несама Уља, скрпивме уште едно куќарче крај плевната. И цело село ни помогна, што е право.

Ќе се налапаат алчниците и ќе се растурат оторбешени, на сите страни носејќи ја на непца и во црева чумата.

Имало години, старите тоа го слушале од татковците, кога по македонскава земјичка чумата собирала цели села и градови, во нив ни дете ни коте не останувало.

Шо ќе ода да служа на цело село и којзнае дали ќе извада волку пари, ќе остана да му додевам на свети Ѓорѓија.

Ако венчаваа тие за половина лира, тој земзше бела меџудија, ако свртат тие на српски пари — десет динари, тој венчаваше за пет итн. се додека тие изумреа без наследници, та си го поклопи целото село од двесте куќи.

Бидејќи целото село беше заинтересирано за оваа работа, овој пазар речиси од секоја куќа имаше по еден или двајца луѓе кои тераа на пазар по еден, два, па и повеќе добитоци.

Целото село се собра кај каменоломот да види како ќе се врши проверката.

- Цело село гори, баба се чешла - пак го прекори мајка му.

Цело село знае кој ден доаѓаат печалбарите, - но и таков е адетот – никој од село надвор не излегува.

Во втората му беше полесно и понатаму сѐ полесно и полесно, зашто гласот за тоа што нарачува тој се расчу низ цело село додека тој уште немаше минато ни десетина куќи.

Во таа тајфа беа седум, а цело село чу само шест пукоти.

Затоа ли така достоинствено го закопав во присуство на целото село?

— Цело село е со Германци, вели, мажот ми веќе го зедоа.

Се закрена цело село.

Ги собрале селаните, целото село го кренале да ме видат.

Паметам како цело село наспроти Света Петка штутевме да не удри клепалото за да се прекрстиме сите и утредента пак да одиме на утрена.

Вујкото му рекол: А бре, внуче Лазо, зошто не го приберете детето, секој ден е на гробот на мајка му, само прета околу гробот правејќи дупки. Цело село го жали.

А кога свртивме влево, толку сум спискала – мамо, мамо, што цело село, и машко и женско плачеле кога ме слушале мене. Тука не се сеќавам, за сѐ ми раскажуваше тетин ми.