ДИГИТАЛЕН РЕЧНИК НА МАКЕДОНСКИОТ ЈАЗИК

Имено, веќе во првиот лингвистички трактат на словенски јазик „О писменех“, авторот Черноризец Храбар вели дека порано Словените немале букви ни книги, туку пишувале и гатале со црти и рецки.

Освен тоа, словенските народи одржувале голем број контакти со други народи, кои веќе долго време познавале и применувале писма од најразличен тип: од силабариум, преземен од Евреите кај Хазарите, со кои Словените биле во блиски трговски врски, до алфабетот кај Грците, така што не е тешко да се претпостави дека ваквите контакти и запознавањето на други типови писма овозможиле подготвување на солидна почва за настанок на словенското писмо.

Веќе поучен од претходните искуства - например, од успешната Хазарска мисија, Константин темелно се подготвува и за оваа, ја создава првата словенска азбука според постоечката грчка, преведува неопходни богослужбени книги и заминува во Моравија.

Престојот во Моравија долг околу три и пол години за Константин и за брат му Методиј се претвора во победа над мислењето за тројазичноста на Богослужбата, со воведување на словенски јазик во Црквата и со постојани спорови со месниот клер, кој неуморно ги попречува браќата во нивната дејност.

Писмото на Константин - Кирил Философ Како и да е, првото токму словен­ско писмо, кое прецизно ги одразува и ги бележи со особени знаци фонет­ските вредности на словенскиот јазик го создал Константин (во монаштво Кирил, 826/827-869), во текот на своите подготовки за Моравската мисија.

Едното од тие прашања е прашањето за постоењето на словенско писмо пред Кирил.

Не дека лаже, не, туку тој не ги знаел словенските јазици, така што не можел во разговорите со луѓето да забележи важни поединости“.

Тука се наоѓа и Институтот за историја на словенските јазици.

Вистинското име му е Фридрих Стовасер (Friedrich Stoњasser), а името го сменил 1949-та г., кога дознал дека во словенските јазици „сто“ значи „стотина“ (германски Hundert), па така го превел своето презиме во поетскиот облик „Хундертвасер“ или „Стовода“.

Во Моравија презеле активности за организирање богослужба на словенски јазик, бидејќи дотогаш богослужбата се вршела на латински јазик.

Оттаму, заминале во Рим каде биле пречекани од Папата и одржале богослужба на словенски јазик.

Потоа се повлекува на пл. Олимп каде преведува книги на словенски јазик.

Во својот извештај Еванс посебно ќе ја потенцира убеденоста на „поголемиот дел од Славо-Македонците дека една од основните цели на Британија е да го врати кралот на Хелените, а кралот за нив значи Метаксас, со неговата забрана за кози и словенски јазик, просветителска практика, како казните, затворањето, рициново масло и прогонство во Бугарија“.

Од нашите дедовци остана нишан дека и во старо време в црква се пеело на наш словенски јазик, од Кирила и Методија така останало...

142. Постојаната борба рамо за рамо со Бугарите ги направи нив еден народ со бугарско име, но со словенски јазик.

Ако селското население и сега си зборува како што си зборувало и понапред и зборува одред низ цела Македонија само на еден словенски јазик, – во градовите, редум со бугарските машки и женски гимназии и основни училишта; насекаде ќе најдеме и српски.

130. Словенецот Франц Миклошич (1813-1891) е еден од најистакнатите слависти во 19 век, автор на „Споредбена граматика на словенските јазици”, „Речник старословенско-грчко-латински” и „Етимолошки речник на словенските јазици”.

Бодуен-де-Куртене уште во август 1877 год. престојува во Македонија, потоа ги следи истражувањата на Л.Мазинг за македонскиот јазик (1890-1891), како и оние на П.Д.Драганов, К.Хрон и др., и во својот учебник „Споредбена граматика на словенските јазици во врска со другите индоевропски јазици” (1901-1902) македонскиот го изделува како посебен од другите словенски јазици.

Сакајќи да го направат поголемо значењето на словенскиот јазик во Македонија, Словените ќе бараат од окупациониот одред да се признае за официјален во местата со Словени Муслимани – словенскиот јазик: а самите Словени Муслимани, по религиозни причини, можат да го бараат турскиот јазик.

131. Словакот Павел Јозеф Шафарик (1795-1861) е истакнат словачки и чешки филолог и етнограф, чии најзначајни дела се: „Историја на словенскиот јазик и литература на сите наречја”, „Словенски древности”, „Словенска етнографија“ и др.

Подигнал и цркви, свои пари давал за одржување на манастирите и за купување на книги; книги, црковни, ако не биле на грчки, ако биле на македонски, или на кој ѝ да било друг славјански јазик, и сам купувал, каде што ќе достасал.

И како да сонуваше и не веруваше дека славјанскиот јазик ни е мајчин и предедовски јазик.

Скоро шест осмини од Македонија се населени со еднојазични Бугари, сите учат на грчки и Грците ги викаат Грци, со исклучок на посеверните славјани кои напредуваат во славјанскиот јазик.

Во поодминати години тој имаше судни маки да го научи како што приближно треба македонскиот јазик од групата словенски јазици, со кодифицирана азбука и граматика малку време по неговата преселба во Македонија.

Првин Татко и Камилски се нурнаа во длабока потрага по турцизмите и османизмите во јазиците кои им беа блиски: Камилски во мајчиниот македонски јазик, во блиските словенски јазици, како српскохрватскиот, но и западните јазици кои ги познаваше: во прв ред италијанскиот и францускиот, но имаше познавања и од ароманскиот, додека Татко во албанскиот турскиот мајчин јазик, источните јазици, францускиот, италијанскиот, делумно германскиот.

И словенските јазици се мошне присутни на Балканот, како службени и стандардизирани, како што се словенечкиот, српскиот, хрватскиот, босанскиот, бугарскиот и македонскиот...

Неговиот мајчин македонски јазик, којшто беше службено кодифициран пред само неколку години, со утврдена азбука, граматика и правопис, но со богата орална и книжевна традиција, најден во океанот на словенските јазици, група во која припаѓа, сега требаше да се ослободува од натрапничките турцизми кои со векови се одржувале во јазикот, во еден вид јазично заедништво и со другите балкански јазици.

Четиринаесет се според словенскиот јазик и тие се овие: Б, Ж, Ѕ, Ц, Ч, Ш, Ш, Ъ, Ы, Ь, Ѣ, Ю, Ѫ, Ѧ.

Потоа човекољубецот Бог, којшто го стори и не го остави човечкиот род без разум, туку сите луѓе ги доведува до разум и спасение, се смили на човековиот род, па им го испрати Св. Константина Филозоф, наречен Кирил, праведен и вистинољубив маж, кој им приготви 38 букви, едно по образ на грчката азбука, а други според словенскиот јазик.

- А нас не опљачкаа до игла, - дофрли една од жените.

И слушам: - Господин министере Рендис, вчера во мојот штаб дојде еден војник и ми се пожали дека неговиот татко е интерниран затоа што си го зборувал својот словенски јазик.

Како што велеа мажите што биле таму, даскалот онака горделив, излегол надвор и почнал да му се дере на стопанот: - Како, бре керата, незнамитис ниеден, ти му дозволуваш на син ти да го зборува тој гнасен и варварски словенски јазик?

Секој ден и јас трчам зад камионите, ги прашувам ранетите деца и чупи да не слушнаа за Ристо мој... чекам книга од него, ама нема...

Местото ни е наше од дедовци и прадедовци и наше да остане. И си отиде.

За ова сведочи значењето на терминот во различни јазици – од грчки и латински преку ирански и староанглиски, до словенските јазици.7 Секаде границата е ознака, линија повлечена на земја; бразда направена со плуг.

Најголеми тешкотии имаше со македонскиот и другите словенски јазици со кои се соочуваше во земјата на својот егзил и кои тешко се учеа во поодминатите години на животот, па му помагавме ние децата, кои во детството го совладавме овој јазик, на кој јас денес и пишувам, покрај на мајчиниот албански јазик.