ДИГИТАЛЕН РЕЧНИК НА МАКЕДОНСКИОТ ЈАЗИК

Се бореше да ја поддржи глобалната програма на сметката на своите чеда.

Одамна заковани за планината, немоќни да слегуваат во долината, старите ја примија Мила како свое чедо.

Мајка ми го благословуваше социјализмот што отвори невидени можности за да ги упати своите чеда кон полезни училишта, а татко ми трагаше загрижено по неговите граници.

Некогаш, пред дваесет години, тој ги одбиваше стројниците барајќи му на своето чедо што подобра прилика, а кога стројниците престанаа да идат, нему му беше јасно дека е задоволен, дека среќата го зачувала да не ја омажи ќерка си, да си остане таа со него, да не биде тој за неа втор, и спореден, поткошнат па макар и во своја куќа, без право да ја повела.

На тој Шаќиров гест и Толе се разнежи, го прегрна цврсто и го избакна како свое чедо.

Некои мајки чии синови беа пребиени и на животи се печеа, изгубија свест и се растрчаа да им помогнат на своите чеда, но се натакнуваа на голите штикови и се враќаа со раскрвавени раце, нозе и гради.

Самиот мудур ја извади острата своја кама и му ги насече жилите и на поп Димитрија, кој одамна беше изгубил свест.

Тој ден и Шаќир, и Толе не можеа да се изнаприкажуваат и изнапеат.

Некои родители свесно го гушат ликовниот порив кај своите чеда плашејќи се од несигурната иднина на уметничката професија.

За Мајка остануваше битно дека го извршува верувањето во Бога дека ја испратил во живот да ги спасува своите чеда.

Зарем тој не ја создал Мајка за да ги спасува своите чеда?

- Откога ќе се ожени и оплоди, покрај принципи, концепти и авторитети, доаѓа многу цврстата рамка, родителството, врзувајќи го за своето чедо, го оградува јаремот – родител, речиси до крајот на животот – зборуваше старецот. – Таквиот човек, окован во стеги, не е свој.

Немаа крилја, но имаа силни раце и цврсти рамена за да пренесуваат ранети и да носат на врв рид сандаци со муниција и долги букови трупци за градење бункери и силни дланки за држење лопати и казми за да копаат ровови и од таму, од врвовите, гледајќи во далнината им се чинеше дека ќе ги здогледаат своите чеда.

В. Малески-Тале Лулела е мајка прво - свое чедо, тихо го лулела, солзи си ронела, таги си тажила, песна мy пејала: „Ти не знаеш, сине, прво мое чедо, на нива родено, три дни недоено - во Македонија нема слободија, младежта гнилее во темни зандани.

Додека ги гушкаше своите чеда имаше сила само за уште еден шепот.

Тоа можеби и беше една од причините, во наследените таткови книги, чие значење го проширував во потрагата по историјата на постоењето во неговиот живот, го имав чувството дека не сум сам, дека сум силно со него, со неговото присуство, со длабокото размислување, со неговата жива присутност, неостварените илузии во големата потрага на патот на спасот на Балканот за своите чеда.

Некогаш ја држеа на нозе грижите за своите чеда. Сега тие израснаа, секој појде по својот пат.

Во една прилика, на мојата сопруга Гзиме, со тон на доверлива добрина рече, да ја чува секогаш жива нејзината насмевка.

Ослабуваше со години нејзината поврзаност со сите нејзини синови и со ќерката.

Како да знаеше за нашата, интимна трагедија, најголемата загуба која може да ја има човек во животот, да го изгуби своето чедо.

Климент Камилски ги гледаше занесно и гордо своите книги, им се радуваше како на свои чеда кои беа во длабок сон преку ѕидот исполнет со книги, и тој, како Татко, настојувајќи пораките од собираните книги да влијаат на среќната иднина на неговите деца на Балканот.

Тогаш Мајка, чекајќи го Татко, уште еднаш се најде со своите чеда пред затворената врата на судбината, откако ја минавме среќно границата испишана под водата на езерото и според сказните во кои ние децата верувавме дека била чувана од триглав змеј, кој се будел на секое минување на границата и ги повлекувал барките на дното, веруваше и сега, како и тогаш, кога ги искажа сите молитви од дното на душата, дека Бог и овој пат е на страна на мајките кои тој ги испратил за да си ги спасуваат своите чеда.

Го примија Татко како свое чедо, му предложија да учи за кадискиот занает во Измир, но Татковите соништа го водеа кон Цариград.

Три години болен лежев, мајко, ме гледаа како свое чедо... ама не додржав - сум тргнал по светлината на мојата единствена Ѕвезда...

На Доста и се стори дека ангел од небото слезе и ѝ падна на градите, та се милува со него преку своето чедо.

И кога ѝ беше мачно во животот, во меандрите на осамата на староста, таа, да ја оставиме во нејзиното „гнезденце“ („furiqkёn“), во која извираше светлината на нејзината душа, која не поднесуваше никаква друга сенка, па дури и од своите чеда.

Со овие книги, Мајка си ја збогатуваше и својата стратегија која ѝ била доверена од Бога дарејќи ѝ го животот за да си ги спасува своите чеда.

Нејзината љубов, нејзината грижа кон секое од нејзината чеда, се одложуваше, односно се одолго­влекуваше, во зависност од нејзината природна процена, колку му беше потребна на секое од своите чеда.

Но постои, сигурно постои еден период во животот кога мајката се ослободува од инстинктивната приврзаност кон своето чедо, кога е, ко­неч­но, пресечена и менталната врвца.

Клементина ќе ја засака Ервехе како свое чедо и, згора на тоа, како сираче.

Вујната Клементина ќе излезе речиси преобратена, но и убедена дека го пронашла вистинското училиште за својата внука, која си ја сметаше за свое чедо, небаре изгубено во балканското стадо, сакајќи да го врати еднаш засекогаш.

Ако има Бог, тој постои само во мајката која живее само за спасот на своите чеда.

Понекогаш, Мајка ја откривав и како осамен фрагмент во бескрајот на постоењето, водена од привлечната сила, од уверувањето дека била Божја посланичка со миси­ја­та во текот на животот, да ги спасува своите чеда од Бал­канот.

Мајка го повторуваше несвесно нејзиниот постојан рефрен дека Бог ја испратил во животот за да си ги спасува своите чеда.

И во времето кога се ближеа залезите на нивните животи и кога бевме далеку од нивната семејна орбита, со наши семејства, тие веруваа дека сѐ уште не престанала нивната мисија, нивната родителска грижа, посебно на Мајка која, и натаму, веруваше дека Бог ја одржува во живот токму за да си ги спасува своите чеда.

Така, за неа, бекташката одредба според која Бог е таму каде што повикува добрината, прерасна во верување дека Севишниот ѝ го дарил животот за да ги спасува своите чеда.

Се созедов, сигурна оти овој пат Бог не беше далеку од мене, па му реков: „Боже, ти ја создаде мојата мајка да ме роди за да ги спасам своите чеда!”

Таа, во Ервехе, го откри своето чедо, а таа, во Клементина, својата мајка.

Самиот Бог, му велеше таа на Татко, сторил нејзе да ѝ оживее грчкиот, кога требаше да ги спасува своите чеда за време на грчко-италијанската војна.

И ова провлекување низ војските постојано ќе ја следи во животот, откако ќе го оформи своето семејство, ќе ги изро­ди своите чеда, и тие со неизвесна судбина на Балка­нот, како нејзината некогаш.

На мигови, во тажаленка­та, му се обраќаше на Севишниот, да ѝ каже каде згрешила што повеќе не може да ги спасува своите чеда, а самата продолжува да живее.

Мајка мораше да ги следи промените на Татковото здравје, но и да ја води големата битка околу воспитувањето на своите чеда.

Нејзиниот долг живот мина во постојано жртвување спасувајќи ги своите чеда во неизвесната балканска судбина.

И, се чини, ова блиско соочување со бранот на војната, уште пред да го оформи своето семејство, беше првото нејзино предвое­но крштавање кое сигурно, засекогаш, ќе ја обележи во жи­вотот, особено во верувањето дека е родена за да си ги спаси своите чеда.

Да, таа ѝ се спротивставуваше на балканската историја, носена од некакво инстинктивно чувство за одржувањето на животот на семејството, на своите чеда во прв ред, а Татко се обидуваше да ја разбере, да ја толкува балканската историја, да ја спитомува.

Му префрлуваше на починатиот Татко, со тивок, речиси нечуен глас во тажачките, што и тој не ја зел со себе, за да не го живее остатокот од животот без своите чеда.

Особено кога си соочен со опасноста да ги загубиш своите чеда.

Мајкиното детство и раната младост беа врзани за две патувања, против чиј заборав таа постојано се бореше, што претставуваше и дел од смислата на нејзиниот живот, покрај судбинската предаденост на своите чеда.

Беше правична, беше возвишена во одржувањето на рамнотежата кон семејствата на своите чеда.

И своето верување во Бога таа го поврзуваше со мисијата која ја имала од него – да биде жива само за да си ги спасува животите на своите чеда.

Татко беше свесен дека Мајка, на некој начин, се жртвуваше, во бракот со него, кога влегуваше во патријархалниот лавиринт, имајќи си ја како утеха љубовта кон Татко, кон своето семејство, кон своите чеда.

И гледајќи го каде што работи во бавчите, коњарницата и краварникот, се радуваше што го оздраве и се грижеше за него како за свое чедо.

Сакаше кутрата на своите чеда да им свие ново гнездо крај своите.

„А помеѓу растурените коски и засекогаш широко отворените очи на тие несреќници на ридот се наоѓаа и рацете, и немирните души и на моите најмили, оти смртта и не разгледува многу внимателно кој е кој и чија мајка плаче по своето чедо.

Христос говори, — тежко на тија кои чинат лошо пред свои чеда.

Така рекл Христос: „Жена ако заборави свое чедо, а ја вас не ви заборавам, кои имат вера Божија и кои чисто живет.“

Затова требуе да слушаме родители што учат на закон Божиј, а тија што не учат свои чеда книга и закон Божиј не се родители, ами губители и убијци на свои чеда.

Да веруваме дека стигна до болницата. А таму лекарите ќе знаат што да прават... нашиот сосед, поп Васил, секогаш ни велеше дека Господ еднакво ги сака своите чеда.

Божји чеда изместени од престолот, со заедничка среќа и со заедничка несреќа, каква што господ им наменил на сите свои чеда на земјава, без тие да си стават во акалот не дека ако едниот е несреќен другиот ќе е среќен, туку дека божјата рака тешко ги разделува нештата, зашто грстот ѝ е широк, па фрла наеднаш од сѐ добро и од сѐ лошо, на сите страни. (Бела пауза)

Си велев, родители, а што друго ќе направат ако не да го спасат животот на своето чедо какво и да е.