ДИГИТАЛЕН РЕЧНИК НА МАКЕДОНСКИОТ ЈАЗИК

Детето сега за првпат чувствува дека во душата може да настане една студена празнина, од допирот на нешто непознато, страшно и бесмислено, и дека треба да му помогнеме на човека да ја преболи својата болка.

Можеби ја преувеличал својата болка - можеби сето било сон, како што била и неговата фантазија за овчарот, уште еден пример на самоизмама во поглед на злоделата на неговите родители, а не на она што тие навистина го направиле. 96 Margina #11-12 [1994] | okno.mk

Татарите го научија Бојс како да создаде сопствена топлина и присност - како да се доближи до себе.

(Неговата уметност била дијалектика помеѓу сонот од детството и зрелите општествени цели.)

Се издвојуваше со својата воздржаност и со својата болка само човекот од кој секој тоа најмалку би го очекувал, шумарот.

И никој поради тоа не ги осудуваше, не ги презираше и не ги земаше на подбив.

Длабоко навредените, оскрбените, грешниците, покајниците, осамените, јадосаните, очајниците, неутешените во љубовта и во загубата на најмилото, луѓето исправени пред неизвесноста и ризикот на следниот чекор, животните корабокрушеници, - сите, сите доаѓаа тука и на дивината наоколу, на небесата над Потковицата, на овчарите и на случајните намерници, лелекајќи гласно им ги доверуваа своите тајни и несреќи, своите болки и загуби, своите намери и решенија.

Некое време стоеше така, без да се помрдне, плашејќи се да се обиде да се исправи, зашто болката можеше да стане неподнослива, и така со принудното стоење ќе можеше да ја открие својата болка.

Наречете го тоа моќ на хистеријата или наречете го востание на абјектните, наречете го дури и феминистички гнев: можеби сите тие се различни имиња на едно и исто нешто.

Во секој случај, она со што си имаме работа во сцените од Милдред Пирс и од Најмила мамичке не е терористичката моќ на машкото заплашување и доминирање, туку моќ на жртвата која веќе нема да трпи и која се враќа триумфално, „ранета и доминантна“, да им се спротивстави на своите прогонители со сета силина на својата болка.294 Кога би можело задеваното и тормозено настрано дете, втерано онаму в ќош на игралиштето, или кога само би можел злоставуваниот љубовник, предаден и измалтретиран од дечкото, да ги смогне и да ги канализира таа праведничка, победоносна јарост, жестината и гламурот на Џоан Крафорд, можеби би нашол во себе смелост, сила и сигурност да го возврати ударот.

Наеднаш спротивставувајќи ѝ се на презирната ќерка со секавичнa јарост во онаа прочуена кулминациска сцена, таа ѝ дава речовит и гламурозен израз на жестината што веќе им тлее на долго маргинализираните и малтретирани луѓе – жестина што лесно се разгорува во услови на краен стрес.

Немаш рамо, немаш нозе, немаш и глава за да мислиш за својата болка.

Детето останувало во својата болка, како потопено во вода, како некоја мака да му ја притискала главата и го присилувала да потоне во болката, и само повремено го пуштала над површината на водата да може да земе здив.

До талисманот има песочен часовник, а над талисманот - ѕвоно, тука е и една вага.

Меланхолијата на гравурата користи две нешта за спас од својата болка: зад неа е обесен талисман со облик на квадрат, во кој се впишани шеснаесет броја, и кој треба да ги привлече исцелителните моќи на Јупитер, кој може да ги надвладее оштетувачките моќи на Сатурн со кои се зголемува тагата.

А ти само сакаш да носиш несреќа. Себеси, и на оние кои се лажеш дека ги сакаш.”

И никој не знаел од каде доаѓа таа детска меланхолија, никој не знаел што ги предизвикува тие воздишки, и никој не знаел што го врти неговиот поглед настрана.

Оние кои вистински љубат, не ги оптоваруваат со својата болка оние од кои престанале да бидат љубени.

Првото што се пренесе беше тоа дека бикот, носен од својата болка, го пронашол тунелот, лавиринтот низ кој во дамнина опседнатите на Калето полнеле вода од реката или по долги опсади низ тој подземен пат некаде исчезнувале.

Изгорената смола на мустаќите им ги покриваше усните. Говореа за себе или за некој друг.

Јаков Иконописец останал сам, врел и во оклоп на модрици, наеднаш безимен и бутнат на некое дно на кое само месото ја памети својата болка.

Жените ја пожалиле и ѝ се вратиле на својата болка.

И се заколнале дека ни на смртта не ќе ѝ се тргаат од пат.

Јас само можев да ги слушам, да јадам или да спијам и да не прашувам ништо - прашав, ми кажуваат а ме заборавиле: сите се мачевме исто, секој се грчеше од своја болка.

Потоа се рашириле по селото секакви прикаски: некои кажувале дека загинала од безмилосни насилници, некои дека му се вратила на родното место.

Се сакаа себеси во улогата на страдалник со разорен црн дроб, но тие својата болка не ја претвораа во Љубовна мистика, во ноќни тажанки или во романтична акција.

Маниристите го сакаа Прометеј, но оној по приковувањето на карпата.

Шестиот, што не можеше онака бргу да се искрие, сигурно доста искасан, а веројатно некаде скраја и закачен од неговото зрно, си ја влечкаше доста бавно својата болка нагоре, накај шумата, потскокнувајќи само на трите нозе, со една притаеност брзајќи да ја искрие и својата тронога сенка меѓу сеништата на дрвјата на белата шума под месечината.

Дека тие секогаш се прибираат во некое свое легало, криејќи ја, заедно со себе, и својата болка во топлата земја на честаците. Мораше да го најде.

Во тие лески имаше доста простор и доста топла земја за во неа да може да се вовлече неговиот самјак и да си ја скрие и својата болка меѓу испреплетканите корења.

Покрај болката од чедото, мајката ја заборава својата болка.

До крајност, може да се доведе до крајот на својата болка.

А, сепак, секој има право на своја грешка, на своја тага, на своја болка.

Сама со својата трагедија... Со својата болка.

Така Крсте ја ублажуваше својата болка и се тешеше дека ќе биде разбран и од Нешка и од Стојана, а најмногу од тета му Доста.

Го совладуваше својот бол со потсмев.

Поднаредникот беше мртов а тој остана сам, далеку од својот опустен дом, остана сам, загубен и разнишан, бессилен да ја совлада својата болка.

Кловн е и ја болува својата болка на свој начин. Низ игра и со смеа.

Ѝ зборуваше за некоја имагинарна личност, лудо вљубена во некоја девојка, притоа ги набројуваше доживувањата на тој несфатен несреќник; отворено ја страдаше својата болка а заклучокот што го беше изрекол се чинеше фасцинантен: Требало секогаш да сочувствуваме со лудо вљубените.

Често ја имам слушано таа сентенца: дека човекот е секогаш голем, дуру и во својата болка, но се разбира кога е воден од праведноста.

Меѓутоа, ние таму, во Сук, не се загледувавме во нашите лузни, во нашите незатворени рани и не мислевме на својата болка.

- викна на цел глас Василопулос, покажувајќи со здравата рака кон вратата и веднаш потоа му се обрати на Кузе, - Ќе си ти перименис, ре кокалоглифи, е?31 Не и дозволија да каже зошто ја собираше пченицата, не и дозволија да им каже и за својата болка.

Кога заѕвони шината и луѓето почнаа да застануваат во редици пред казаните таа, држејќи во обете шепи сливи што ги собра вчера, со растреперен чекор, со образи облеани во солзи, оди од жена до жена, од маж до маж и моли: - Земете, добри луѓе, каснете, каснете за душата на Ристо, син ми...

А татко ти тогаш ти рече: „Сине, тоа е голем грев, тоа што наумил волкот да го стори“, но и ова го рече на оној негов чуден руски за кој сите го исмејуваа па и тогаш кога тој се напнуваше да ги увери присутните дека сите ние сме славјани и едно племе и дека треба да господари разбирјатељство помеѓу нас и да чувствуваме грижа едни за други, а јас, за да го смирам, морав да го повторам она што и пред тоа многупати му го имав речено: „Руски човече, побрзо јас ќе се разберам со своите мртви одошто ти со својата болка и со нас живите“, па тој веднаш замолкнуваше, се престоруваше најситно зрно просо и заминуваше во Горнидвор за да се качи на дудинката; беше и возрасен, и умен, а со срамно детско однесување.

Жената води војна со своето срце и со сите свои болки.

А замисли си што се случило. Не успеал никаде да го пронајде Штабот.

„Ја обикновениј дурак“ повтори тој можеби во единствена намера да го совлада срамот со кој беше исполнет до врв, „како полно шише вотка“, така самиот се изрази, и јас веќе знаев дека тој смета оти го пронашол лекот за својата болка.

Прашуваш зошто кај мене дошла а не отишла в болница? Не знам!

А дека тој ќотек бил навистина добар можев лично да се уверам бидејќи Рајна мене ме избра за да ми ги покаже сите места на своите болки.

И кога од боиштата добивале писменца со лоши вести, тогаш престанувале да се плашат од рицинусот, од камшикот, од сувиот остров на Егејот; пуштале писоци и лелеци на свој јазик зашто само така најдлабоко, најболно, најпотресно, за олеснување на болката и за долг спомен на покојниот, ја искажувале својата болка.

Си помисли дека некојa од ранетите, осакатените девојки, одболувајќи ја својата болка на помош и за олеснување си ја вика мајка си.

Во еден мој расказ, со наслов: „Мојата најсакана книга“, јас ја опишувам својата тага, својата болка по загубата на таа сакана книга.

Кога навечер, по враќањето откај сарајот, не можејќи да се скраси в постела, нервозно шеташе нагоре-надолу по плоштадката пред Капан-анот, која дење се полнеше од трговски договарања и преговарања, тој избегнуваше да се сретне дури и со Марин Крусиќ, зашто сега со никој жив не сакаше да ја дели својата болка, како таа единствено да му остана од Атиџе.