ДИГИТАЛЕН РЕЧНИК НА МАКЕДОНСКИОТ ЈАЗИК

Другата, „Kleve warme Ausstellung“(Клевската топла изложба), беше одржана 1946 година кога Бојс конечно се одлучи да стане уметник, а не научник. Клеве е родното место на Бојс.

Оттука, независно од комбинациите на субјективните и објективните причини, Бојсовите родители не ја исполнија својата прва должност како родители кон своето дете: кај него да создадат чувство на сигурност.

Едната, “Kleve Ausstellung von Kalte” (Клевската изложба на студенилото), беше одржана 1945 година, кога Германија капитулира и кога Бојс беше репатриран од заробеништвото во СССР.

Еден руски патешественик, по име Виктор Григоровиќ, професор од Казан многу се изненади кога виде славјански книги во Охрид, во моето родно место Струга, во Преспа и др. затоа што тукашните славјани не им биле познати на европејските народи, туку од нивна страна биле сметани за некаков друг народ.

Потоа сепак стариот омекна, почна да ги распрашува за родното место, од кое беше излегол уште пред Балканските војни, за тоа од кое маало се и од која фамилија.

Ех, како им зборуваше, во тие часови кавалот на измачените аргати во туѓина, далеку од родните места...

Протиница! Не е ли умрена? Ѝ се чини, некој рече, умрела во родното место. Не беше сигурна.

А за муграта на тргнување, кога молчелив и замислен, со кавалот во шарениот појас, брзаше и ги прекосуваше свидните, родни места...

Не можејќи да најде, му идеше помислата да се врати најпосле дома в село, да заврши со овој скитнички живот што го започнаа со Којо Пипилето, работејќи најпрво како ѕидарски работници во родното село, па и во соседниот град, па во други градови, оддалечувајќи се сѐ повеќе од родното место, како реки што одат во спротивен правец.

Тогаш зошто сум овде во Маказар, моето родно место, на само половина километар од стариот пат Виа Игнација?

До почетокот на јули околу 200 лица биле насилно истерани од Солун во нивните родни места.

Изгледа му замераше дека толку години овој не беше стапнал во родното место. И одвај го кажуваше неговото име.

Најпосле, Долнец му беше родно место, таму се родил.

Мислев, Долнец е негово родно место, и негов подвиг е тамошната голема брана со езерото, па таму треба и да почива.

од секаде ги бркаат домородците, а ако излезеш еднаш, враќање нема, си фрлил камен зад себе, оние што се инаетат ги клукаат со сол, а вода не им даваат, ги полнат со рицинус, со струја и со спици, со киселини и со куршуми, со гол газ на гол мраз им го бришат паметењето, да немаш родно место, да не спаѓаш никаде, склучува договори и со Бугарија и оттаму си ги зема Грците, а Македонците ги брка во Бугарија, секаде ги поттурнуваат, им ја истргуваат земјата од под нозете, на ненадејно ги фаќаат; жените велат: не ни чинат мажите затоа е вака, а никако не си и никако не е; секоја година нов ветер, нова вејавица,

И по Богородица ја снемало - отишла по патот на своите претчувства.

Потоа се рашириле по селото секакви прикаски: некои кажувале дека загинала од безмилосни насилници, некои дека му се вратила на родното место.

Сеќавајќи се на своето родно место, тој го подигна мостот на Дрина кај Вишеград на она место каде што во 1516 година ја прегази со коњот, натоварен со едната страна во еден кош.

Потоа настаните почнаа да се одвиваат како на грамофон со труба, на напуканата плоча ставена на погрешна брзина: предвоениот доктор заедно со својата животна придружничка реши пензионерските денови да ги заврши во родното место, кое сметаше дека најпосле заслужило славниот сограѓанин да ги остави своите коски на прадедовските гробишта штотуку здобиени со нова реформистичка управа; младата мајка се уштутка во одеднаш испразнетата куќа, со доенче во едната, а скрипти во другата рака, не знаејќи дали попрво да готви ручек или да пере пелени, па најпосле најми дадилка и се префли на фармација.

Метафоричната порака е неизгаслив спомен и нескротена тага по родното место што на своите наследници им ја пренесоа веќе изумрените просвиги кои принудно ги доселија во ова село кое никогаш со срце не го прифатија.

Од раскажувања знам кои беа тука, каква им беше живеачката, та затоа од возбуда ми треперат колената и полека, небаре се пробивам низ некоја голема мрачна сенка, пред очи ми се јавува сеништето на болните спомени што како наследство ми ги оставија моите родители и многу други кои во Перењас ги поминаа најтешките времиња по своето искоренување од родното место.

Неговото родно место, да ги употребиме тешките зборови на Матош за Загреб и Загрепчаните, е „очајната немоќ на полуградот, полукултурата, полуопштеството, коешто во некои свои појави се нарекува полусвет”.

Серенадата под чардакот на Рајна Коцева, како и другите две-три серенади што ги приреди Голем Тодор, и тоа во различни делови на градот, само требаше да го најават неговото пристигање помеѓу нас; неговото враќање во родното место.

И така било! Добиле куќи и земја, во замена, крај брегот на Езерото, тука веднаш до малото гратче, што денес го гледам од вишната карпа со старата таткова дуљбија, некогаш од Татко, од Цариград донесена, а со која три генерации го гледале родното место преку граница, тука веднаш крај Манастирот.

Во моментот кога тргнал да се врати во родното место, Мијато Акиносуко се разбудил.