ДИГИТАЛЕН РЕЧНИК НА МАКЕДОНСКИОТ ЈАЗИК

Телото на Ленин, за да остане нераспаднато, периодично мора да се изнесува од саркофагот и одново да се „освежува“.

Одржувањето на нераспаднатото тело како метафора за „оддржување на уметноста“ го спречува враќањето во неорганската, природна состојба која се наоѓа вон среќата или задоволството. (Среќата на народот, така, лежи во избегнувањето да исчезне телото на неговиот татко.) Интересно е што постои и една фотографија на Хирст каде што тој во мртовечница е фотографиран лице до лице со еден мртовец.

Нараторот зазема страна да остане во сенката на една интрига, чии два главни лика се, од една страна, неговиот татко, учен човек, либерал, разумен и, од друга страна, Чанга, човек од сортата на Мерлин кој станува народен симбол.

Роман на љубов­та на едно дете кон неговиот татко...

Тој во одговорот не покажуваше никакво посебно интересирање во врска со овие нешта, но сепак спомна дека имал чуено оти татко му на дедо Стефан се викал Митре и дека бил имотен, бидејќи, како што пишуваше, неговиот татко и, особено, дедо му, биле уште позафатени.

Тој негов татко имаше доста добар имот на село, но не можеше да сс помири со животот во забатаченото Поле, продаде, ја купи оваа куќа овде, едно нивче, за тутун, и отвори дуќан, брашнарница.

Поради тоа, Филота, еден од неговите воени раководители бил егзекутиран, а неговиот татко Парменион бил убиен.

Војтех умрел за време на патувањето, а Бодин бил откупен од затворот од неговиот татко. Востанието било ликвидирано во 1073.

И Крстан пееше и ги повторуваше зборовите што ги кажал и неговиот татко пред многу години.

Во секое лице што ќе го сретнеше, а не пак тоа да се загледаше во него, ја читаше потсмешливата наситка дека знае за судбината на неговиот татко, на неговото семејство и него самиот.

Живееше само од питијата и питите што му ги оставаа болните дојдени од крајот на неговиот татко: шишињата ракија завиткани во стари весници, а комадите пита прекрстено стуткани во книжни салвети како во шарени шамии.

Но Кети рече дека тој не сака да слуша, а Кети го познаваше својот син, го познаваше неговиот татко и од какви луѓе потекнува.

И видение јасно, светлина силна во умот ми се јави, па се состави мозаикот: ми стана јасно од какви причини го немало Лествичникот на закопот од неговиот татко, и разбрав дека отсуствувал шеесет дни и шеесет ноќи, токму колку што треба за да се потроши под нозете патот до Дамаск и назад, ми стана јасно дека го украл клучот од западната одаја, од рубата на неговиот татко пред овој да се упокои; и дека златниот клуч е умножение, дело на рацете на Амореецот; ми стана јасно дека Лествичникот, откако направил умножение на клучот, го вратил изворниот клуч во одајата на неговиот упокоен татко, и дека од тагата по таткото овој се лишил, само за клуч-близнак од одајата кобна да поседува.

Но веднаш се прашувам: и да спомнев нешто такво, а притоа уште и да укажев на некоја ситница што можела да се подразбере како патоказ или упатство што води кон тој мој Човек и негов татко, дали немаше да уследи нов порој прашања?

А потоа постојано ме измачуваше и прашањето дали воопшто да почнувам некаква игра чиј што свршеток и мене не ми е познат?

А за да го узнае таткото од суштинско значење бил, според мислењето на момчето, и оној податок што може да придонесе во разјаснување на татковството: датумот на раѓањето на момчето.

Целта на момчето била да дознае кој е неговиот татко.

Мислам дека беше спомната последната недела на август 44 та. Мислам 26 или 27 август.

Зарем ќе можев да го задоволам и тоа додатно љубопитство со одговор што ќе беше уште понепотполн и уште понејасен?

Орде немаше татко од пред две години, а јас малку повеќе од една година. Неговиот татко беше дрводелец.

Сфатила дека тоа дете му припаѓа нему - на неговиот татко и нејзе - на неговата мајка.

Тоа беше портрет што со молив го имаше направено неговиот татко.

Јас понекогаш му кажував брзозборки, гатанки и бајки, а еднаш почнав да му зборувам за мојата мајка, за нејзините зборови на презир и потсмев за тоа како јадам, како се смеам, како чекорам; за тоа дека кога ни доаѓаа на гости нејзините пријателки со ќеркичките, таа пред нив ми велеше дека не умеам како нив да разговарам, да се смеам, да чекорам; му кажував со кои зборови го навредуваше секое мое воодушевување и секоја моја радост: воодушевувањето од вештината на неговиот татко, радоста што секоја недела претпладне го среќавав него, Рајнер, иако тој молчи.

Тогаш Рајнер за првпат ми проговори: “А мене моите родители ме сакаат,” рече, а имаше толку болка во неговиот глас.

Гледав во цртежот, а потоа погледнав во Рајнер.

Александар со горчина констатираше дека неговиот татко е типичен пример за тоа како режимот на Стојан релативно лесно ги решава проблемите со своите противници...

Александар се плашеше дека дел од таа зајадливост на неговиот татко, што преку ДНК, што преку воспитување преминала на него.

Ако е веќе така, тогаш нека се вика како и неговиот татко.

Армен имаше големо разбирање за потрагите на Климент Камилски и Татко, па и тој, како некогаш неговиот татко Хрант Самуелиан, беше во тек со предрасудите кои циркулираа на Запад за Балканот.

Армен и неговиот татко Хрант Самуелиан беа и познати ориенталисти, познавачи на неколку источни и западни јазици, но беа и длабоко вникнати во ерменските јазични студии и одбраната на ерменскиот идентитет.

Во срдечниот разговор, во кој ја изразив почитта кон неговиот татко, беше неизбежно да го запрашам за сукцесијата на највисоката власт, за иднината на земјата.

Неговиот татко, Тајко стариот, навистина беше со овците во влашкиот катун на Горна Белица, а тоа што син му рибареше наместо да биде сточар, не мораше да значи некоја голема загатка за странецов.

Тој е среќен што не разбира ништо од она што се случува со неговата мајка и неговиот татко.

Ладна рака во нејзината рака. Од неговата мајка. Потоа ... од неговиот татко.

Со своето дете, без неговиот татко...

Кон самиот себеси, како негов татко.

Китан изгради куќа под каменоломот, на местото што му припадна од неговиот татко, при делбата со татко му од Танаил.

Беше тоа гласот на неговиот татко.

Но, на дулбијата тогаш најмногу се радуваше неговиот татко.

И неговиот татко имаше своја библиотека.

Колата на Дејв, Таурус караван, беше досадна и глупа - за Ренди таа претставуваше симбол на сѐ што беше неподносливо и простачко кај неговиот татко.

Роден е во семејство на ирски католици во Масачусетс, а неговиот татко бил офицер. 112 okno.mk Лири завршил факултет, кратко време бил во војска и започнал академска кариера.

И слушам: - Господин министере Рендис, вчера во мојот штаб дојде еден војник и ми се пожали дека неговиот татко е интерниран затоа што си го зборувал својот словенски јазик.

Мора да се работеше нешто за дедо ми, неговиот татко.

Трансакцијата беше несвесна и тој вид проекција на неговиот татко на мене (еден добар, како и еден лош татко) се вовлече во мене одекнувајќи, со многу разновидни ефекти, со години, сè досега.

Еден од пациентите во одделението беше слабичок средовечен маж, со жена и семејство, кој беше, мислам, службеник.

Но неговата проекција, неговиот татковски трансфер на мене, помина незабележан од обајцата.

Од неговото детство постои една анегдота, кога имал 4-5 години, и кога неговиот татко го пратил во полицијата со некакво писмо.

Нешто го изненадило таткото на татко ми кога тој имал педесетина години а татко ми бил млад.

Моето прво соочување со вистински психијатриски пациенти беше во одделението на психијатриската единица во болницата на Дјук Стрит во Глазгов, каде што ги посетував моите први клинички часови по психијатрија под водство на д-р Склар, чиј син тргна по стапките на неговиот татко и стана исклучителен психијатар.

Во некоја рака јас станав негов татко.

Инглис не беше дедо ми.

Половина век Амди Сербез го почитуваше усниот договор помеѓу неговиот татко и таткото на дедо ти.

Со професорот Осман Окијар, кој беше и голем познавач на Ататурковото време и времето на неговиот татко Фетхи Окијар, на нивната заедничка мисија во создавањето на нова Турција, и кој објави неколку драгоцени книги за тоа време, имавме неколку средби во Анкара, во Тунис и во Париз.

Татко ми во младоста ќе се најде во Цариград, на Босфор, крај морето меѓу азискиот и европскиот континент, за конечно да се врати во почетокот на 20-tите години крај Езерото, од кое никогаш и по никаква цена не можеше да се раздели неговиот татко.

Меѓутоа, контекстот во кој го открив делото на Луан Старова беше посебен и јас ја чувствував потребата да им оддадам почит на овие исклучителни суштества какви што биле неговиот татко и неговата мајка.

Дали е можно да се биде поцивилизиран отколку што е неговиот татко, јас не верувам.

Откривајќи го делото на Едгар Морен, преку неговата книга Видал и своите, сага за балканскиот и европскиот егзил на неговото семејство, чија централна личност е неговиот татко Видал Наум, јас воедно го проширував хоризонтот на мојата потрага по татковиот балкански егзил.

Независно од другите пријателски врски кои ги имате со него, помислив еден ден дека реката Вардар ја поврзува вашата нова татковина со неговата загубена татковина, зашто, колку што знам неговиот татко е роден во Солун.

Се чини, дека во меѓувреме Луан Старова се вратил во Скопје.

Тоа кај него бездруго беше наследениот немир на неговиот татко пред границата, а кај мене сигурно наследениот немир од моето мачно минување на границата во 1979 година, на вратата на балканскиот пекол!

Еве, еден друг исклучителен човек!

Уште едно минување на границата, без старите сеништа околу неа!

Оваа книга, како што сведочи самиот Едгар Морен, не беше само книга за неговиот татко, туку и книга потрага по вистината на еден живот, книга вистина, на која може да се надоврзе сорствената филозофија.

Со Осман Окијар, кој во детството учел во славното париско училиште Жансон Де Саји, додека овде неговиот татко беше амбасадор на Турција и потоа студирал и докторирал на Кембриџ од областа на економските науки, на тема за реформите на Танзиматот, ме поврза големо, нераскинливо пријателство кое траеше се до последните денови од неговиот живот, минати кај сестра си, на азискиот брег на Истанбул, во Искидар.

Сега можеме да видиме дека овие три епиграфи - во самата средина на првиот дел на “Фармацијата” - заземаат прикладно важно место.

Пишувањето е можно во тоа надоместување на таткото со привид на присуство.

Тот е, значи, татковото друго, а едновремено и субверзивен момент на неговото надоместување: „Богот на пишувањето е значи едновремено негов татко, негов син, и тој самиот“. Margina #32-33 [1996] | okno.mk 15

Ајде да ги вратиме наводите во нивниот “изворен” контекст и да видиме дали таквата критичка вежба ни помага да почнеме да одговараме на некои од поставените прашања. okno.mk | Margina #32-33 [1996] 16 “Богот на пишувањето е значи едновремено негов татко, негов син, и тој самиот”.

Сето тоа е дел од светот на неговиот татко, свет што го поднесувал во училиштето, во црква, на универзитетот.

Друг пат тој го зазема местото на првиот Борхес, но и го надминува: “Богот на пишувањето е значи едновремено неговиот татко, неговиот син, и тој самиот”.

Пишувањето е можно во тоа надоместување на таткото со привид на присуство.

Уште поприкладно е што неговото размислување се врти околу неговото име.

Доживеа радост оти Господ ги благослови со ќерка што ја крстија Зоја, ама следните години беа само црна кр во неговото срце: Павлина закандиса туберкулоза и сега деновите ги минува во санаториум, а Зоја е оставена во рацете на дебелата Божана, втората жена на Бориса, неговиот татко.

Што му одговара неговиот татко на ваквите прашања, тој кој умее да чита од ѕвездите и да ги советува луѓето, откривајќи им чудни и чудесни тајни што малкумина ги знаат?

Господи, крај немаше на сите овие прашања.