ДИГИТАЛЕН РЕЧНИК НА МАКЕДОНСКИОТ ЈАЗИК

Имав јас порано многу голема болка и тага и што ли уште не, кога го загубив мојот драг сопруг... ама ова болеше многу повеќе од тоа... смрт? Што е тоа?

Ги насетувавме мајчините придушени извици предизвикани од големите болки.

Дали имаше голем бол? А, во изобилие, и тоа како!

Луѓето околу него слушаа занемени од големата болка што ја лееше кавалот...

Ескимите, иако се одговорни за големата болка, сепак се исклучително интересни.

Тука се уште трае омразата и настојувањето да се заборави споменот, да се избрише трагата и да нема белег за таа голема болка...

И... и се почувствував неискажливо сам и тоа чувство, таа голема болка врз мене падна со тежина што тешко се поднесува, ме скрши.

На ликот на детето трепереше тага – полузатворените очи не гледаа со поглед на дете, туку на некој кој видел многу повеќе од детство: тоа беше поглед упатен не пред себе, туку кон некоја голема болка, кон некој страотен губиток – како тоа дете да ја насетуваше својата судбина, и разделбата со онаа која во тој миг толку мирно и заштитнички стои зад него, и која, многу години подоцна, покрај крстот, и самата ќе биде во очај, затоа што ништо нема да може да стори против разделбата и против губитокот.

Повторно, по толку години, се сретнав со онаа тага на ликот на детето – полузатворените очи кои не гледаа со поглед на дете, туку на некој кој видел многу повеќе од детство: тоа е поглед упатен не пред себе, туку кон некоја голема болка, кон некој страотен губиток – како тоа дете да ја насетува својата судбина, и разделбата со онаа која во тој миг толку мирно и заштитнички стои зад него, и која, многу години подоцна, покрај крстот, и самата ќе биде во очај, затоа што ништо нема да може да стори против разделбата и против губитокот.

Таа болка се спуштила и на усните на детето, и на гестот на неговите раце – едната ја ставило високо на градите, над срцето, а со прстињата од другата се држи за палецот на мајка си, и како да покажува со показалецот надолу.

Таа болка се спуштила и на усните на детето, и на гестот на неговите раце – едната ја ставило високо на градите, над срцето, а со прстињата од другата се држи за палецот на мајка си, и како да покажува со показалецот надолу.

Жедните патници ја гасат својата жед.

Ако некој ден намалат водите, ти ќе ги исчистиш ќумците, да не дозволиш да пресушат дулците на чешмата, таа е за син ми Демир направена, за негов помен!“

Со голема болка се разделувала од гробот на синот и чешмата.

Големата болка како да помина. Отокот на ногата ми спаднува, ме јаде, ми се лупи околу преврската.

Татко не сакаше да го наведува својот пријател да ги отвора длабоките рани во душата од кодошкото време на Голи Оток, но тоа беше за него и еден вид исцелување на големата болка пред верниот пријател во животот: Во животот засекогаш се уверив од искуството на Голи Оток дека нема поголем човеков грев од кодошењето.

Немам зборови со кои може да да ја опишам таа моја голема болка.

Но маната ѝ е во тоа што многу каса и што нејзиниот отров е многу поопасен: предизвикува големи болки, па дури и смрт.

Тој знаеше дека во неа има голема болка, можеби поголема отколку што е големо ова недогледно поле и колку што е голема празнината од полето до небото.

Луѓето на Балканот, притеснети од границите до голема болка, бараа семожни начини да ги избегнат трагајќи по споредни патишта од кои некои водеа до планински сртови.

Морам да ви откријам уште на почетокот, мене голема болка ме нагризува. Броени ми се дните.

Таа е само дел од големата болка, но и лута како отворена рана.

После нас приказните секој ги раскажува така како што му одговара.

Приказна за сакањето, за искрените солзи и големата болка.

- Господи, чувај и од голема болка и од голема радост... се засркна во липтеж и се стресе кога врз скрстените раце почувствува топлина од сопствените солзи...

Чолакот сврте глава кон оној со патериците и, покажувајќи со брадата на Фимка, рече: - Мора, кутрата, да си има голема болка, штом толку многу страда...

Не заплака, ама во себе длабоко ја сокри големата болка и немирот што само мајчиното срце може да го има.

А храмот Аја Софија како да беше осуден во исто време да биде и Азија и Европа, храм-маченик, носител на голема болка! Храм-јаничар!

Таа појде и се врати пред истекувањето на времето на визата, со голема болка во душата која тајум ја носеше до крајот на животот, без да ја разбереме вистинската причина.

Пелагија се стаписа на местото, се стаписа од благиот глас на жената и полека, полека, со така да се рече надчовечки напори ја заврте главата и жената влезе во нејзините очи веднаш тука зад вратничката, а со неа и целата градина и куќичката со последното сонце плиснато по белината на ѕидовите, и вратничката се отвора на внатре, насмеаната жена ја влече натаму, ѝ прави пат за да влезат во градината Дојдете, златни, да си поседиме пред мојава врата, со денови, мори златна, да не речам со години, те гледам поминуваш од тука со момичево во рацете и со некоја голема болка во лицето, одамна сакав да те поканам да ми влезиш макар во градината ако не во куќата! и Пелагија нема сили да се спротивстави, таа дозволува мекиот допир на жената да ја води по патчето сѐ до поплочената ширинка пред вратата на куќарката каде што има малечка масичка и неколку столчиња без потпирачки наместени околу масичката и веќе седи на еден од нив, а на другиот до неа малечката Пела, и уште, уловува дека тетката седнува до неа без да престане да зборува Ако си калеша и со црно во срцето, ти си убава, и не знам дали има поубава од тебе, и по лицето ти се познава дека си и добра, твојата појава зрачи добрина! и во исто време претрчува внатре низ отворената врата и мислиш дека оди натаму а таа се враќа со подавалник на кои има чинивчиња со слатко и пресна вода во стаклени чаши Добро ми дојде, златна, во куќава, ајде, касни од слатково, јас самата го имам правено, онде од зад куќи, имам две дуњи, погледни, како сонцето што свети така и тоа свети, како твојата невидлива светлина, златна, како твојата невидлива добрина, златна, а тоа што свети во исто време и боли, мила, твојата невидлива болка, касни, заблажи се, ти ја знам болката, со денови, со недели, со месеци сноваш по уличкиве и бараш брлог оти онаа коруба сега е зграда, ене ја, ги надвишува сите куќи и вие морате да се иставите од таму, е, златна на тетка, не знам зошто, ама моето срце те одбра тебе, така да знаеш, те одбра тебе и оваа топка радост и оваа жолта заштита, вие да ми бидете радост на старост!

Ми ја знаеше положбата и кој пат ќе ме сретне, ќе ми рече: Ако осетиш големи болки да ме бараш, да не се срамиш.

Како да клепнале пресилно од големата болка и веѓите се наведнале, се надвиснале, се стуткале.