ДИГИТАЛЕН РЕЧНИК НА МАКЕДОНСКИОТ ЈАЗИК

Веднаш штом го добивме Вашето писмо, во взаимноучетелното училиште „Св. Климент“ свикавме општо собрание на кое одржавме кратка но остра реч и во истото тоа време ги објаснивме Вашите писма - и тоа до стрешините и тоа до нас кое е и подолго и понасрчувачко и остави силен впечато.

Размислував, по враќањето, поттикнат од вашето писмо, да одговорам со нова книга или со продолжение на Времето на козите: што се случи со моите кози?

Таа нема крај.

Во ова писмо од 28 март, сцената којашто ја изнесувате за едно семејство пред еден автобус со една коза, веднаш ме потсети на времето кога на телевизија ги покажуваа албанските семејства на патот, напуштајќи ги селата, инстинктивно барав да забележам кози што јас не ги видов...

Да, вие ја спомнувате во вашето писмо токму реката Вардар, истакнувајќи дека таа ја поврзува мојата нова татковина со старата земја на Едгар Морен, татковината на солунските сефарди.

Ова сигурно не се директни одговори на вашите писма, туку ментални одгласи од нив.

И така најпосле вашето писмо стиgна до моите раце, сигурно преживувајќи неизвесна и опасна авантура!

Ќе ви пишам штом ќе го сварам (не го сакам овој поим со физиолошка конотација, но не можам да најдам друг) количината емоции и страдања кои ги изразувате во вашето писмо, но кои можат да се насетат во вашите книги.

Мислам дека тука се наоѓа вашиот летен дом за кој ми пишувавте во едно од вашите писма, на брегот на Охридското Езеро.

Почитувана госпоѓо Лејбовиц, На крајот на вашето писмо, вие нагласувате дека не инсистирате, дури и не очекувате да одговарам на вашите писма.

Во едно од вашите писма вие го спомнувате вашиот пријател Едгар Морен.

Во нашата куќа во Скопје крај реката Вардар, во тивките квечерини започнуваше да изгрева чудесна тишина, која можеше да се слуша, да се препознава, да се гледа.

Ваш Луан Старова XXIX Мојата верна читателка Елен Лејбовиц со големо внимание ги следеше драматичните настани во Mакедонија пролетта 2001 година.

На мојата околина за тоа често $ правам алузија со доза на хумор, зашто всушност него го има, наспроти с, нешто мошне комично а на крајот на краиштата нема што да се додаде за ламентирање.

Бевте во право кога велевте дека во текстот беше изразена толку силно хармонијата на еден маж и на една жена низ нивната тишина за што тешко можело да се најде друг пример, слика на една чудесна убавина, која трансцендирајќи секаква друга конкретна реалност, ја чини вистински амблемска.

Но перипетиите на вашето писмо не запираат тука.

Вие се задржувате во вашето писмо на моето заминување и враќање од Албанија во пролетта на 1979 г., во времето на сталинистичкиот пекол во оваа земја.

Дека сум во право потврдува веќе нејзиното второ писмо од 10 мај 2000 година, во кое таа се повикува на романот на германскиот филозоф-прозаист Макс Пикар (Max Picard) Светот на тишината (објавен во 1952).

Се враќав на Балканот во времето кога вистината за моите балкански кози од романот Времето на козите, макар објавена првпат уште во далечната 1992 година, пет години подоцна во својата француска верзија, доживуваше за мене, ново, неочекувано толкување, за да добие во вашето писмо и еден сублимен израз.

Причината поради која вие не можевте да ми го факсирате вашето писмо од 28 марt е мошне едноставна: не само што сте ги заборавиле двете последни шифри, но исто така сте ги напишале наопаку претходните.

Но вашите писма за мене не се обични, туку силни повици и поттици за размислување, за продолжување, надополнување на веќе напишаното во книgите на мојата балканска сага.

Господине, Можеби сте се обиделе да ми го испратите делот што недостига од вашето писмо, но повторно се случи текстот да не стиgне поради тоа што ја прекинав струјата во куќата пред да заминам за Монпелје за да го посетам мојот лекар.

Господине, Како да ви кажам за мојата збунетост пред да ви зборувам за тоа што јас го сметам со многу леснотија и непредвидливо од моја страна?

Беше кратко, јасно и просто. Да биде и примената на новите правила исто толку проста!

XXXI Како што јас согорував во моите писма и во одговорите, да ги откријам причините и мотивите поради кои Елен Лејбовиц толку внесено ми пишуваше, така и таа упорно и доследно трагаше во тајните, по балканскиот лавиринт, во кој ја заведуваше моето пишување.

Оваа препорака ми се чини дотолку поумесна што вие во вашето писмо ми најавувате патување во Швајцарија (претпоставувам германска Швајцарија) во врска со претставувањето на германското издание на вашата книга Времето на козите, наведувајќи дека веќе сте ме известиле за тоа.

Господине, На 14 мај го добив вашето писмо испратено од Неапол на 9 април.

Единствената судбина во преживувањето му преостанува да го разбере другиот, да ги сподели разликите во потрага по заедничкиот излез и посреќно место под сонцето на рланетата Земја.

На овие мисли ме поттикнаа вашите писма.

Ерго, таа љубов толку силно го одбележала сиот Твој живот, животот на целото Твое семејство, што Ти просто не си можел, а да не ја запишеш.

Што би можела друго да ви посакам?

Почитувана госпоѓо Лејбовиц, Честопати го читам вашето писмо што ми го упативте на 10 мај 2000 г. и размислувам за неговата содржина, особено за фрагментот за тишината, која до крајот ги држеше обединети моите родители во нивниот полвековен заеднички живот, во најголем дел минат во егзил и во израснувањето на нивните шест деца.

Вие сте напишале можеби само дел од замисленото, но вие сте сепак целосно проектиран, сте го наложиле кодот на вашето писмо.

Како што мајка ми беше чувар на соништата на нашите детства, постојано обземена од опсесивната запрашаност, како што добро забележувате во вашето писмо, дали ќе има војна, така и мојот татко трагаше по стратегијата на орстанокот на семејството, жртвувајќи го својот сон крај своите книги.

Добро, има во вашите писма и извесно количество фактографија, информации и баналии од сите видови, кои вашиот епистолариј неизбежно го приземјуваат во просторот и во времето (внимавај, кај Тебе ги има неспоредливо повеќе отколку кај неа!), но вашата специфична, сосема езотерична и (белким и затоа!) мошне интензивна релација не се воспоставува, триж помалку должи врз нив. Туку исклучително врз длабините на душата.

Елен Лејбовиц следејќи го раскажувањето на мојата балканска сага, на семејството во егзил, покажуваше интерес да навлезе, да ги разбере причините за војната.

Господине, По десет дена откако го добив вашето писмо, јас најпосле решив да му пишам на Клод Диран, генералниот директор на издавачот Фајар, без да го прочитам повторно писмото, верувајќи дека тоа сепак ќе заврши во неговиот кош.

Таа тогаш се обидува да ви го објасни тоа што не може ниеден друг збор да го изрази, додека вашиот татко го слуша разговорот без да се вклучи во него...

Јаi bien rеu les cartes dАrlеѕ et de Struga, mais pas encore le courrier contenant les critiques que vous mаnnоnсiеz. Cella ne saurait certainement tarder.

Еден пријател од Израел го зел вашето писмо од моето поштенско сандаче, знаејќи дека јас сум во Швајцарија.

Простете што за ова не ве предупредив, но целосно или не, јас ќе се обидам сепак овие денови да ви одговорам на вашето писмо.

Јас си имам свое време, а ти свое.

Така, ако за тебе овие две години откако ти и другарка ти Мила ми го испративте вашето писмо се долги и ако веќе престанавте да го очекувате мојот одговор, за мене не е така.