ДИГИТАЛЕН РЕЧНИК НА МАКЕДОНСКИОТ ЈАЗИК

Мојот кадровски придонес за монолитноста на нашата балканска држава очигледно не е мал.

Додека „трчавме“ низ Версај, подолго останавме во оној салон каде што е потпишан Версајскиот мир и каде што на парче зелена масае скроена судбината на македонскот народ, каде што версајските „миротворци“ Македонија ја парчоса на три дела и им ја дадоа на три балкански држави како да сакаа само со потписи да го збришат постоењето на еден цел народ.

Поттик за зближување на балканските држави биле италијанските напади на османлиските поседи во Либија (триполитанска војна 1911) и османлиската ангажираност во војната, а посебно поддршката која Австроунгарската дипломатија и ги давала на Албанците за формирање на албанска држава на сметка на соседните балкански држави.

Османлиската Империја тоа го оценувала како мешање во нејзините внатрешни работи и извршила мобилизација на својата европска војска.

Сето тоа било причина балканските држави да ги забрзаат преговорите за склучување на сојуз.

Османлиските навлегувања на Балканскиот Полуостров се совпаѓаат со внатрешните судири кои ги зафатиле балканските држави.

Балканските држави преку Русија барале спроведување на реформи од страна на Османлиската Империја во корист на христијанското население кое се уште било под османлиска власт. Меѓутоа, нивните барања биле одбиени.

Балканските држави ја губеле самостојноста во очи и за време на големите географски откритија и економскиот и културниот подем на западна Европа.

Меѓутоа, малите балкански држави во реформиве видоа најголема опасност за своите претензии во Македонија, па заедно со ТМОРО се спротивставија против нивното оживотворување.

Револуцијата напролет само ќе нѐ уништи наполно нас и ќе ги уништи плодовите добиени од неа досега, зашто таа ќе биде насочена не против Турција, а против неа и реформаторските сили и затоа што тоа ќе биде не по наши сметки, а по сметките на некоја голема сила и некои мали балкански држави што ќе нѐ натераат нас да се дигаме, а после ќе нѐ остават на сретпат; најпосле, затоа што ако ние против сите аргументи на здравиот разум пак подигнеме востание, ќе бидеме само основа на дипломатска борба меѓу реформаторските држави и некоја трета, која борба ќе се сврши само со нашето поништување.

Но освен нив, има и политички причини што никојпат не ќе ѝ дадат на Србија да допушти да се реши македонското прашање во полза на една од балканските држави, особено во полза на Бугарија.

Само одделното македонско национално самосознание кај нас ни дава морално право да се бориме против барањето на малите балкански држави да се раздели нашата татковина и да се бориме против пропагандите што готват почва за дележ.

Но Македонците на сегашниот степен од нивниот национален развиток не се материјал во рацете на малечките балкански државички, ами се силен етнографско-политички фактор од којшто повеќе зависат судбините на Македонија отколку од малечките балкански државички.

51. Ете зошто, еден од најглавните долгови на македонската интелигенција е да се отстранат еднаш за секогаш од Македонија бугарската и српската пропаганда, да се основа во Македонија свој духовен центар за Македонците и тој центар, како и самите Македонци, да нема никакво земање-давање со соседните балкански држави и народи.

Значи, малите балкански држави, иако на вид и да не играат улога во решавањето на македонското прашање, кое како да е само во рацете на големите држави, всушност имаат најголемо значење.

Борбата со трите балкански држави не им противречи на нашите интереси, кои се достигаат и со револуција и со еволуција2, или постепено развивање на нашиот народ во морално-религиозен правец.

А ни присоединувањето кон една од балканските државички, што не е никојпат возможно, ни делењето ни окупацијата не се возможни без револуција одвнатре.

Тие милиони не само што се пропаднати досега без полза, но имаат поддржувано непријателство помеѓу балканските држави, кога тие по својата географска близост и еднаквите интереси треба една со друга да го помагаат заедничкото економско развивање.

Тогаш ќе се има можност да се види оти нашите интереси се така сплетени со нивните што со загубувањето на едните губат и другите, а сета полза од нашето непријателствување ја извлекуваат трети, ќе се рече, малите балкански држави.

А до кога едни Македонци се кажуваат патријаршисти, други егзархисти: едни Бугари, други Срби, трети Грци и го бараат покровителството кај различни балкански држави, давајќи им со тоа право да се бркаат во македонските работи, до тогај не може да се мисли за општо востание: до тогај ќе биде само парцијално: со бугарски, српски или грчки, но никако не со чисто македонски карактер.

41. Задачата на македонската интелигенција отсега натаму ќе треба да биде да се одделат нагледно за сите: за самите Македонци, и за Турција, и за балканските држави и за големите сили, интересите на Македонците од интересите на другите балкански држави и народи и да се изучат подробно сите прашања сврзани со избавувањето на нашиот народ и нашата татковина од сегашната голема несреќа и со процветот на нашиот народ во духовен и во материјален однос.

Со тоа сите поранешни договори и спогодби заклучени од страна на Србија со балканските држави за поделба на Македонија престануваат да важат, а српската пропаганда во Македонија, најчесто во сојужништво со грчката и во дослух со Турците поведува остра борба против „бугарштината“, а за србизирање, односно грцизирање на Македонија.

Татко беше мошне рестриктивен во изборот на овие заемки зашто речиси сите, како и тие што следеа од областа на администрацијата, со падот на Османската Империја исчезнаа и во употребата во јазиците на новите балкански држави и во самата нова Турција.

Меѓутоа, Татко веруваше дека употребата на овие заемки нема конечно да замре зашто тие понатаму беа живо присутни во народната меморија и творештво, во народните говори, во старите документи од кои некои беа валидни и во новото време, како на пример тапијата, адетот, аманетот, бакшишот и други.

Доцна создадените балкански држави- нации ќе се најдат под ударот на неизбежните интеграции во светот.

Овде живеел владетелот на Југославија, најголемиот дел на Балканот во кој беа обединети, па подоцна разединети неколку балкански држави.

Во барањето начини за заштита на своите интереси, Британците од своја страна сметале дека со формирањето на една "унија од сите балкански држави, сојузнички и непријателски, и со вклучување на Турција во федералната држава, би се решиле балканските проблеми".

Уште еден аргумент што одел во прилог на тоа да не го прифатат формирањето на југословенско-бугарската федерација лежел и во фактот што со тоа Бугарија, како земја која се борела на страната на нацифашизмот, би ги избегнала последиците коишто требало да ги поднесе поради нејзиното учество во двете светски војни на страната на Германија, а против нејзините балкански соседи и против западните демократски сили.

Кога станува збор за формирањето југословенско- бугарска федерација, Британците биле согласни да поддржат федерација во која би влегле сите балкански држави, словенски и несловенски, без фаворизирање на која било од нив, а во ниеден случај не би прифатиле федерација меѓу Југославија и Бугарија, од едноставна причина што таквата федерација, според нив, ќе останела затворена и нема да отвори можност за влегување на другите балкански држави во неа, а тоа, од своја страна, би ја изолирало Грција, со што би ја загрозило нејзината позиција како балканска земја.

Меѓутоа, тие биле сосема свесни дека меѓу балканските држави имало голем број национални и територијални нерешени прашања, кои во историјата секогаш биле користени од големите сили, играјќи на картата "раздели па владеј".

ФОРМИРАЊЕТО И АКТИВНОСТА НА АМЕРИКАНСКАТА РАЗУЗНАВАЧКАТА СЛУЖБА (ОСС)

Согласно таквите процени на состојбите на Балканот, тие укажувале дека „пактовите и договорите, особено оние од ексклузивна природа“, би требало да го причекаат времето на стабилизирање на политичката ситуација и на воспоставување рамнотежа меѓу балканските држави.

Самиот факт што Британците трпеле порази речиси на сите фронтови било мотив повеќе да започнат да размислуваат за барање начини како би можеле да ги „мотивираат“ балканските држави истите со заеднички сили да му се спротивстават на германскиот „блицкриг“.

Имајќи предвид дека САД уште биле надвор од воениот конфликт, нивната инволвираност во европската војна се сведувала само на "прикриена воена помош" на Велика Британија36 и на празни и неубедливи политички ветувања, за разлика од конретните и убедливи политички ветувања на нацистичка Германија, која играла на картата на ревизионизмот, којшто биле присутен во некои балканските држави што останале незадоволни од Версајскиот мировен договор.

Меѓутоа, во новонастанатата констелација на силите на Балканот, кога советската армија се наоѓала во Романија, Бугарија и во еден дел на Југославија, британскиот политички врв сметал дека е беспредметно да заговара една таква заедничка федерација.

Целокупната активност што се одвивала меѓу Југославија и Бугарија, а во која индиректно била инволвирана и Грција, при крајот на Втората светска војна за британскиот политички естаблишмент претставувала „конфузна ситуација“ во која тие не гледале некоја перспектива за регулирање на односите меѓу балканските држави во „оваа фаза“.

Но на Балканот и покрај „конфузната ситуација“ настаните се одвивале според предвидениот редослед, диктиран од страна на СССР.

Имало и разни религиозно-пропагандни институции, училишта, здруженија раководени и финансирани од Запад и од балканските држави.