ДИГИТАЛЕН РЕЧНИК НА МАКЕДОНСКИОТ ЈАЗИК

Ноќе и во лето, кога се домашните во полето, пенџерињата се поклопуваат со дрвени капаци но тие во мигов се раскрилени па низ замрзнатите џамови во одајата навлегува, зрачен, самракот: во меѓувреме надвор стивна виулицата, стегна сув студ и сега на небото и во воздухот се најавуваа јасник.

А за тоа, за печење леб, зашто ништо што е погано не смее да дојде направо во допир со лебот, а погано е сѐ што не е природно, за завалување на фурните и вршниците, употрабуваа слама, измешана со суварки, или со дрвени трње.

И, гледајќи ги нив со чашите в рака и тие, со дрвените цокули, решив и му ја спраштив во слободата, та неа, кутрата, си мислев ќе ја најдам во планињето што немаат крај, во висините до под небо, во далнините и во шумите зелени и ширни, во видикот до кај што ти око гледа....

Вагонот со дрвени седишта во кој патуваше беше преполнет од едно единствено огромно семејство, составено од една беззаба прабаба до едно едномесечно бебе, кое патуваше за да го помине попладнето со сватовите на село и, како што му објаснија слободно на Винстон, да набави малку путер под рака.

Познато е дека Истанбул е милионски град, со вонредно живописна панорама, со море кое завлегло во неговите пазуви, што широки и тесни улички и сокаци со мермерни куќи и облакодери и со дрвени куќарки, град кој лежи на два континента, каде што најрелјефно се оцртале европското и ориентот, град со џамии и цркви и еврејски синагоги, сараите на турските падишаси и султани, со споменици на едно блескаво богатство, на еден раскош и пропаѓање на една петвековна империја, која ја докрајчил стариот и изнемоштен старец - султанот Решад...

Меѓувремено одеше до ноќвите, отвораше во сирникот, во долапот, паурчето со ракијата го остави на софрето, тавчето со дрвената лажица полна само го остави на перустијата во огништето.

Ја кренав главата. Судијката ме гледаше право в очи. Или можеби така ми се причинуваше.

Во тој миг судијката удри со дрвениот чекан на кружната гумена подлога што стоеше на масата, веднаш до бокалот со вода над кој беше распослана салфетка во розова боја.

Во познатиот тунел на улицата најде пред нејзината куќа дете на сламено столче и со дрвена сабја на коленици.

Умрените се носеа завиткани во ќебиња, во веленца, на тезгериња, или на колички и се фаќаа со дрвени куки.

Мажот може, а неверната жена ја стрижеле до кочан, ја качувале на магаре, ја удирале со дрвен чекан по глава, како во оној филм.

А тоа значеше докторите да не трчаат брзо по ходникот со дрвените кломпи, да нема пискотници и врескања, и онаа одвратна стара количка да не свири како раштимувана виолина и да не квичи заедно со несреќницата легната во неа, свесна дека одлежала залудно денови, месеци... Долго, но не и доволно долго.

Ќе излезе и Јоргос со дрвената нога.

Сметаш на оние сметачки со дрвени топчиња.

Ситниот лимар затропа со дрвените налани и ме осветли со џебна запалка; ми ја раскопча кошулата и се загледа во пликовите на моите гради.

Бродовите беа големите, променливи украси на пристаништето.

Тие расштимани звуци навидум внесуваа живост во депресивната атмосфера од третата окупациска зима на островот.  Лука Карер шеташе вдолж молот и досадувајќи се, со врвот на големиот црн чадор со дрвена дршка, ги допираше металните бочи на пристаништето.

Треснува на подот шишето коњак на госпоѓицата Голдблум.  Доктор Астерид ме одведува до една подзатемнета голема хала во која се наоѓа вистински сточен вагон поставен на автентична железничка пруга со дрвени прагови за да потсетува на трауматичните масовни транспорти на Евреи што нацистите од сите страни на Европа ги префрлуваа во германско-полските логори на смртта.

А ние долго патувавме. Една ноќ, по долго стоење на некоја станица, името не и го знам зашто не го видов, нѐ префрлија во воз со дрвени седишта.

Другите „мајки“ велеа за неа: - Ами како ќе им погледне еден ден в очи на мајките и на татковците?

Ноќта бргу падна, сијалиците го заменија сонцето во одајките и додека вечераа во кујната, со нурнат поглед во чинијата со манџа Пелагија го откри Егеецот Димостен, Влав од селата на Кожув Планина, човекот со дрвената нога, со убавото лице, со благиот глас, со косата што паѓа врз очите, рече додека тој се биел против фашистите со партизаните, го запалиле неговото село, со другите куќи изгорела и неговата куќа, ама во неговата куќа била неговата жена и деца и оти далеку во други планини со бојови зафатен за несреќата дознава дури кога и тој останал без една нога а се лекувал тука близу Скопје, во партизанската болница Катланово.

На полјанката имаше една куќа од камен, со дрвена врата и прозорчиња мали како пушкарници.

- Оди сега соблечи се, - ѝ рече и продолжи да меша нешто со дрвена лажица.

Тоа брденце се потеше, заклучи Ема. Затоа сјаеше.

Некои што можат се качуваат на куќите и со дрвени лопати го ринат снегот од покривите.

Хернандо стоеше и чекаше дождот да преврне за да може повторно да тргне со дрвеното рало низ нивата.