ДИГИТАЛЕН РЕЧНИК НА МАКЕДОНСКИОТ ЈАЗИК

Црвеното - белото - црното како основна компонента во составот на светот (?): Во културата на Тера Амата (ок. 23.000 год п.н.е.) е забележана истата тријада со потврдена сакралност во таа култура и карактеристична (не само на визуелен план, од аспект на впечатливоста на боите во оваа комбинација) сосем можно, за homo sapiens воопшто, што делумно се потврдува со сликарството на горниот палеолит; освен тоа: некои римски обреди, во кои на боговите од трите видови им се жртвуваат животни со црвена, бела и црна боја на крзното; некои хетитски ритуали за повикување на духови (духовите се појавуваат од црвениот, белиот и синиот пат). куса забелешка: модро - сино - плаво: Словенското „модар“ генетски корелира со литовското madaras со значење на „нешто валкано, нечистотија“. okno.mk | Margina #8-9 [1994] 105

За него поимот милетt во генезата си ја имаше својата непостојаност и променливост, поради функцијата на милетот да има јуриздикција над прашањата од верски и световен карактер, а бидејќи власта не била издвоена од религијата, постоела неодредена синтеза на двата елемента, што придонесувало за немоќта на поимот да ја изрази семантичката променливост на поимот.

Камилски имаше уште многу да каже за поимот аир, имаше многу белешки пред него, но, сепак, реши да го заклучи своето излагање со уште една изведенка од зборот: Во балканските јазици е мошне често употребувана изведенката аирлија со значење со среќа.

Татко ги истакнуваше зборовите кои со векови опстанале во балканските јазици, не можејќи да бидат истиснати од нови зборови и сметаше дека на листата треба да бидат истакнати тие зборови, што беше во спротивност со првичната концепција.

Откако Татко, реферирајќи за овие зборови, му ги изложи основните податоци, за нивното присуство и попатни лексички и семантички метаморфози на балканските јазици, надоврзувајќи се со претходно третираните поими (ајде-јаваш, јаничар, зандана, кадија...), со кои беше во голема мера претставено владеењето на Османската Империја, рече: Отсекогаш владеењето најмногу зависело од табиетот на врвниот владетел, отколку од институциите под него.

Позната е на пример синтагмата од турцизмите и башка и барабар, со значење дека не е добро, ниту прифатливо еден народ да живее изолирано (башка) од другите народи, ниту под преголемо влијание од другите што би водело до асимилација.

Камилски сакајќи да го изрази прецизното значење на овој збор, но и да го покаже бездруго доброто владеење на францускиот јазик, значењето на зборот аирлија, го претстави и на француски јазик: Q`il vous soit de bon augure!

Тоа е нешто како источниот јингг и јангг или балканското ајде и јаваш потсети Камилски.

Првин ја издвои на прво место заемката барут, од арапско-персиско потекло (barut) за којашто на Камилски ќе му предложеше да водат посебна дебата, потоа запре на ориентализмите: куршум, куршун, фишек (турски kurşun и fişek); абердарка, топ или пушка со кои се огласува нешто (од арапски и персиски haberdar); боздоган, буздуван (од турски bozdoğan); кундак, дрвениот дел од пушката (турски kundak); топ, топчија, топтана (од турски top, tope, tophane); пусија, заседа (на турски pusu) метериз, окоп, ров, (од персиски neteris); кавга, војна, покрај честа употреба со значење караница (од турски kavga); бајрак, знаме (воено, но и сватовско), од турски bayrak.

Потоа Камилски ги фиксира заемките извици: аферим, аферим, браво (од персиски aferim); ашколсун, синоним на аферим; ишала, ќе даде господ, ако даде господ; јазак, штета, срамота; машала, синоним на аферим, но со повикување на претпазливост и страв од урок; сакан, внимавај...

Така беше и со зборот гајле, со ист корен во балканските јазици со османско минато, кој се пренесе од турскиот збор gaile (а овој од арапскиот ga'i ile), со значење (без) грижа, загриженост, мерак, проблем.

Од заемките за лицата што вршеле разни воени и цивилни лица функции, Татко се одреди за следните зборови: аскер, војска и војник (од турски asker); бимбашија, заповедник на илјада војници, односно на еден табур (од турски binbаi); борозан, трубач (од турско-персиски borozen); гавазин, стрелец (од арапски kаvаѕ); заптија, стражар (од арапски zaptiye); левент, левен, голем јунак, делија, но и платен војник, наемник (од персиски levend); сејмен, сејменин, стражар, придружник (од персиски ѕе men), сераскер, главен командант (од турски serasker); суварија, коњаник (од персиски ѕvаri) и други.

Тој првин запре на заемката аман (од арапско потекло), употребувана со значење на барање милост, но во потесните текстови изразува радост, задоволство, болка или тага.

Сите овие зборови, и покрај низата синоними коишто ги налагаше времето, остануваа и натаму во живот во балканските јазици.

Татко си имаше многу маки да се справи со зборот милет, на турски millet, со потекло од арапски (millmillet) и со значење на народ, нација, религија.

Како најкарактеристична заемка го истакна зборот сој, со значење род, племе, потекло, сорта (од турскиот збор soy); лагаб, прекар, односно фамилијарно име, со потекло од арапскиот збор lgab; арка, грб, протекција (во преносна смисла), заштита, со честа употреба во балканските јазици (турски arka); евлад, чедо, дете (од арапски evld), дост, пријател (персиски dost), душман, непријател, противник (од персиски dmen),на новогрчки dusmanis, во иста форма и во другите балкански јазици; асија, крвен непријател, од арапски si; кардаш, брат, другар, од турски karda; јаран, пријател и другар, но и љубовник, еквивалентен збор на оваа турска заемка би бил зборот побратим, како и посестрима; јолдаш, и овој збор се употребува со значење на другар, сопатник, пријател, од турски jolda Камилски внимателно и трпеливо го следеше Татковото реферирање на турските заемки за коишто беше задолжен, очекувајќи да ги назначи неподобните, но неговиот избор како да одеше во обратна насока.

Тоа ќе се случи и со Татковото третирање, според утврдениот поредок со Камилски, на зборот табиет, табиетлија, преземен од турскиот јазик (со арапско потекло) tabiat, tabiatli, присутен во балканските јазици со значење на нарав, ќуд, природа, карактер, обичај, навика.

Урбофилијата не е определена со значењето и темата туку со состојбата на лирскиот дух чиј најсилен израз даваат Маларме, Рилке, Блок, Јејтс, Елиот, Паунд, Кафави...

Makhzor молитвена книга за еврејските постови Maoz Cur Yeshuati првиот стих и името на молитва за Ханука, со значење: „Камена тврдина на спасението мое...“

Korban курбан, хебрејска ( ןברק ) ритуална жртвена понуда

Lag Baomer движен празник што се паѓа 33 дена по еврејската Пасха

Mazel tov! извик на честитање со значење: „Сѐ најдобро! Честито! Најдобри желби на овој среќен ден!“