ДИГИТАЛЕН РЕЧНИК НА МАКЕДОНСКИОТ ЈАЗИК

Присутните се однесуваа сосема нормално, дури и понормално од нашите викенд- фамилијарни седенки, сите удрија на гозбата, која по нашиот христијански обичај можеше да ги нахрани гладните во Африка.

Може да предизвикаат нарушување на билатералните односи, може да значат загрозување на нашата територијална средина, да бидат опасни по нашиот идентитет.

На моменти тие се собираат толку многу што ти се чини дека ќе се судрат, дека по овој воден пат се влечат многу повеќе бродови отколку автомобили по нашите патишта.

Со години и години еден незнаен човек квечерина сам ќе си прошеташе по нашата улица и ќе исчезнеше, потоа, некаде во мракот.

Што мислите за такви гестови, се чувствувате доволно зрел на тој начин да лупате по нашата бедна шведска маса?

Но корените на „модерниот“ кончетизам, по наше мислење, сепак се во Италија, онаа Италија на Фичино и Пико дела Мирандола, кога во Фиренца беше промовиран човекот како deus in terris, и кога потоа хелиоцентризмот стана научен факт, кога откритието за бескрајот на светот на тогашниот човек му создало такви проблеми какви нам денес квантната теорија.

Некој чудак ја отворил ноќта Сега тече по нашата кожа шепот од скршени лисја.

Животните меѓу трњата се котат а веќе попладне го лижат мебелот и шетаат по нашата спална.

Таа е затурена одамна, или е замината, како и мртвиот пријател, во окото на птицата што упорно колве по нашите спомени. Или надежта проврнала како студениот дожд.

И оште: Ние се обврзјавме самоволно да ги подржаваме и поткрепјавме со слово, сос дело, сос помоштна рака и заплата речените ни Костадин Блаже Дамчев, претседателја на општината, Јосиф Оносим Акинов, учител ни, Хаџи Ташку, свештеник ни, за това и за сичко горереченото потврждавме като се потписавме сос своја рака.“

Задолжителната и работа ет в три нешта. 1-во: да устроит црква, во која си сакаме да си слушаме молитвите и словото божие на јазикот ни като сичките ни брајќа Бугари по царштината. 2-ро: да устроит училиште в кое сакаме да ет мајчиниот ни јазик и право на него да се воспитуваат челадата ни наша, сетне на турцки и најсетне, ако имат време и на други. 3-то: затова и основјавме народната ни црковнообштествена општина, да се устроит, а која колку за управлението има да си устрои устав и правилник, кое нешто да бидит основа на дејствијата и, сообразно со приличните за то правителствени закони и да го претставјава народот пред секое званично место, за кое нешто ќе држит редовни преписи на дејствијата си по наша за това запечатена кондика, а решенијата и ќе идат приети од нас като општо.

Турците и потурчените за да не пуштаат рака по нашите моми и жени, ги бележевме со христијанскиот крст, а таква никој Турчин и потурчен дома не смеел да донеси...

Низ книгите ги откривавме и нејзините сликари, Карпачо и Белини, Џорџоне и Лото, Тицијан и Веронезе, Тинторето и Тиеполо.

Кога ќе забележеше дека не можам да го следам во она што ми го кажуваше, правеше еден гест кој ни беше како поздрав, а и како знак да ја смениме темата за која разговаравме: со врвот на показалцот ми го допираше челото, па врвот на носот, па усните, и започнувавме да зборуваме за нашите мечтаења – посакувавме да заминеме за Венеција, само тој и јас, Венеција, која во копнежот по нашето заедничко постоење во тој град трепереше онака како што замислувавме дека трепери Месечината во водата на венециските канали, Венеција, со архитектура налик на тантела, која видена во книгите за тој град, пред нас во нашите замисли постоеше пореално и посилно отколку пред очите на многумина од оние кои биле таму, Венеција, секогаш кога ќе ја споменевме, како во некоја игра си ги приближував поддланките, спојувајќи ги местата на пулсирачките жили од двете раце, ги извивав малку прстите, правејќи така гондола, и запловував со гондолата- раце по воздухот.

Разни влади прават официјални декларации по нашите работи.

Револуцијата напролет само ќе нѐ уништи наполно нас и ќе ги уништи плодовите добиени од неа досега, зашто таа ќе биде насочена не против Турција, а против неа и реформаторските сили и затоа што тоа ќе биде не по наши сметки, а по сметките на некоја голема сила и некои мали балкански држави што ќе нѐ натераат нас да се дигаме, а после ќе нѐ остават на сретпат; најпосле, затоа што ако ние против сите аргументи на здравиот разум пак подигнеме востание, ќе бидеме само основа на дипломатска борба меѓу реформаторските држави и некоја трета, која борба ќе се сврши само со нашето поништување.

Од дотука реченото се гледа: прво, оти ако по нашите сегашни етнографски сфаќања на Балканскиот Полуостров, особено на централниот и југоисточниот негов дел, т.е. во денешна Србија, Бугарија, Тракија и Македонија имало и има само две словенски етнографски единици – српски и бугарски народ, тогаш тоа уште не значи дека нема, немало и не може да има друга словенска единица, а напротив, дека нејзиното постоење е во пределите на возможното и на реалноста; второ, дека во Македонија нема две јужнословенски народности – српска и бугарска, а напротив дека во неа има само една народност со свои особини, коишто или претставуваат нешто оригинално што се нема ни кај Србите ни кај Бугарите, како што е, да речеме, со многу особини на македонските наречја, или нешто што се има и кај Бугарите и кај Србите или коешто се има само кај Македонците по краиштата на нивната татковина и кај Србите, или пак по нив и кај Бугарите, и дека од тие особини на Македонците, како дел од словенската група народи, најмногубројни, најраспространети, заеднички за сите Македонци, значи и најважни се тие особини со кои Македонците се одличуваат од другите словенски народи: по нив Македонците фактички составуваат одделна и самобитна словенска народност, иако за неа денеска не се зборува во науката и во секојдневниот разговор; трето, дека причината за тоа игнорирање и затемнување на постоењето на македонската народност се крие во постоењето на името „Бугари” во Македонија во етнографско значење и во експлоатирањето со него од страна на Бугарите.

Турција ќе вели оти таа сѐ што може да направи ќе направи и направила, а повеќе не можела да направи затоа што комитетите не му даваат на населението да се успокои, а во една земја каде што сѐ е во воена состојба сите добри намери на владата се рушат од спротивставувањето на немирното население; а ако воената состојба се продолжи повеќе од една година, реформите ќе застарат по наша вина и ќе се закопаат.

47. Јас сум еднаш уверен оти во мојата постапка нема ништо предавничко: 1/ оти мислите, не само на приватни лица како мене, но и на сите Македонци од бојното поле и од Бугарија, и мислите, барањата и предлозите на целиот бугарски народ и на бугарската влада не се во состојба да ги изменат погледите на големите сили и на Русија врз потребите на македонскиот народ; 2/ сите усилби понатаму одвај ли ќе го променат поведението на државите по нашето прашање.

Русија по македонското прашање толку пати има објавено владини соопштенија, толку пати се правени претставки до бугарската и до турската влада по нашето прашање.

Ако ги погледнеме настаните од последната руско-турска војна досега ќе видиме оти секоја арнотија од Бугарија за Македонците не е ништо, освен една компензација за глупостите што ги има направено Бугарија по нашето прашање.

Чудесно во неделната отпочинка во сопствената соба- оаза е ретка можноста повторно да трагаме по нашите фиоки, книги, по себе во топлите отисоци на предметите и чувствата.

Како напуштено дете во лулка од својата мајка... што може? - да измокри и да ги извалка гаќичките... ете ,тоа сте вие, вие што плукате по нашиот чист образ по нашето достоинство, по нашата историја по нашето минато, сегашност и иднина...

Нели ти за зборење ја бараш? А тој вели: Е, па, не може таа ништо да не знае по наше.

И навистина, женските работи се беља по наше Мариово.

Па јас трчав со сликата по нашата пропаст. Само ти, Господи, ме задржа. Леле, пуста јас, црна јас.

Но беше крајно љубопитен да ја дознае причината зошто Мајка не ги раздвоила овие знамиња од животот, носени низ балканскиот егзил заедно со Татковите книги. – По нашето патување во Италија, во каталогот на Ла Ринашенте, го чував италијанското знаменце што стоеше пред нас на вечерата кај грофот Чано...

По нашето последно патување, пругата плевел фати, а вовчето исчезна во заборавот.

Во тие моменти, кога почитуваниот се наоѓа на судбоносното распаќе, (во дошепнувања со анѓелите, или, не дај боже со демонот) ние, неговите блиски, и тоа не по наша вина, изговараме многу слични, или речиси исти реченици.

Впрочем, и не беше неоправдано на потчинетите да им се обраќаме со јазик што не го разбираат јазик без ’рскавица без срце, без папок при секакви прилики што ја земавме истата нула истиот обрач го растегавме како сува кора на стварноста и додека пукаше, секогаш рапаво се грозевме и едните и другите: народот, од што беше чувствителен ние, од што нè обземаше страв и претерана волја да биде по наше.

Мислам на воскресение, недела по наше.

4. Ја држиме така планината Клевтис, Арамиска Планина по наше.

И нам еднаш да ни се падне да се наиграме по наше.

Момирок, по наше.

По нашите градои, фабрики, села, далеку одовде до Јадранско море, ден нека се слави, Републико мила, глас нека се чуе до небото горе!

Распростри ги јорганите бели, бели снегоплатнени, спаси нѐ од модриве ножеви студени, што се зариваат сега кога по нашиов пат штотуку заоди игривото коњче на животот со мед и млеко!“

А дедо ме зеде на колено и рече: По наше молитвата е вака: Отче наш иже еси на небесах, да свјатитсја имја твое, да приидјет царствие твое, да будјет воља твоја, јако на небеси и на земли.

Ние тука сите си се знаеме по нашите имиња и презимиња, а тие ни кладоа некои на - идис, -исис, -лос, со што и местото и сојот ни го испоганија.

Луѓето мене ми рекоа или да почнам да пеам по наше или да си ги соберам парталите.