ДИГИТАЛЕН РЕЧНИК НА МАКЕДОНСКИОТ ЈАЗИК

Додека козите мирно пасеа, проигруваа по ридот, Чанга шеташе околу Калето.

Во долниот дел од фотографијата, во две колони, со нејзин ракопис, беа испишани стихови кои зборуваа за човек кој од својата педесетгодишнина го гледа во себе детето како се искачува по ридот, торбето назад, усните издадени напред, брза кон високата прозрачност од каде што се гледа светот, големите кули и градови, се искачува упорно и постојано, за да го дофати и да го осознае она што сѐ уште му е скриено, далечно и тајно.

Колоната како синџир се извива по ридот над селото, чиишто покриви блескаат на сонцето како распнати црвени знамиња.

Додека вака се разговараа коџабашијата и поп Ристе четите лакомо јадаа на „Студена" од донесените печени брави и топол леб, кога по ридот одозгора се зададоа двајца селани.

Држте ги одоздола, држте да видиме шо сакаат тиа кучиња по ридот ноќеска!

— А вие денеска ќе излезите до Црничка пресоп, ќе лежите по ридот и околу ужина ќе ме чекате на локвите. Ги знајте, нели?

Тоше и Милан влегоа во растот, се поздравија и со другиот четник што беше на стража и побараа да ги одведат веднаш кај војводите.

Изгледаше дека сивото зимско небо ги напушта своите височини и целото слегува по ридјето, падините, доловите.

Гледај! И гледаа. Зелена долина змиулесто пресечена со бистро поточе, обрабена по ридовите со високи букови шуми, ишарана со ливади, жолти стрништа, овоштарници, зелени компиришта, папрат...

Денко, иако испотен и зазбивтан од искачувањето по ридот, чекореше како замаен, опчинет од сета таа недогледна убавина.

Уште убаво ги распознава гласовите на своите дечиња, ги гледа како јазат по овошките и како ѝ принесуваат синолички што ги собираат по ридовите.

Брзајќи биволите спотнаа. Сѐ уште така крцкот се слуша по ридје.

Сетне се слушна глас дека бикот е виден покрај влезот на јамата на напуштениот рудник во Богословец, како квечерина исчезнува во темнината на рудникот, а наутро пасе по ридиштата кај минералните извори на Богословски Рид.

Биле вешти занаетчии: за малку леб од вршник, варен компир, изварка со лути пиперки или пресолена пастрма, ги прекројувале нагнилите куќни покриви, ваделе за две деца беневречиња од стари таткови или дедови тулуми од тежок валавичарски шајак, крпеле или делкале нови каци, крбла, корита.

Биле ветроепци: кога не им се работело, местеле по ридиштата примки за еребици, барале рекички од кои со приготвени кошови ќе извадат риба или во шумата покривале со лисја стапици за дивина, па фатиле болвлива лисица и срнец со бел задник. Лапале и полжави и желки.

Го прегазив потокот. Качувањето по ридот зад кој се наоѓаше дружината со своите запреги беше тешко.

Но врз мене сѐ уште лежеше парче темница во која Круме Арсов се преобрази во жив факел што со искинати писоци се врти во круг, паѓа на коленици и пак станува, и трча кон ветар.

Инаку се и големи талкачи; талкаат со говеда, со овците, низ полето, ливаѓето и по ридовите; талкаат, ловат и риболоват, во Црна, во мртвиците, во Блатото,а поледелието и сточарството, иако им врват одлично, повеќе ги сметаат за нужности на поминокот и поводи за празненства, дедека становниците на Градиште, судејќи според она што останало по нив за да сведочи за нив, кованите пари, керамиката, разните украсни предмети од железо и преданијата, кои сегашниве жители на Потковицата, чувајќи ги и пренесувајќи ги од колено на колено, ги измешале до непрепознатливост, морале да бидат воини и инородци.

Кажани ли беа оние зборови или не? Да или не?

Таа ме фаќа подрака и ние долго скитаме по ридот.

Им даваме леб, нивните усни премногу гломазни за да голтаат, со прекрасни бои и хипнотички движења при нивниот од.

Се смееме додека се тркаламе по ридот вртејќи се со милји додека вистински скоро и да не се движиме.

Костеновите шуми по ридовите вишнееја со темна ладовина, а шимшировите дрвја се спуштаа далеку кон реката Треска.

По ридовите врз градот, таму, имаше многу не само чист бакар, туку и сребро, и да се прават вакви личотии комесарот на градот дозволуваше со голем ќејф.

Патувањето траеше долго, предолго. Вовчето, мало, старо, со маки и забревтано се искачуваше по ридовите.

По ридот удолу по стрмнини по долои по воденици штурецот да ни се чуди.

Тргнуваме по ридот угоре барајќи место водата пат кај не пробива ни ветрот легало прави.

Не само што го познавам туку и го чувствувам јазикот на мимиката; ги толкувам значењата на движењата на рацете; можам да одгатнам и понешто од прошетките на насмевката по ридовите и по долините на лицето.

Тие сега ги скротнаа воловите по ридот и дојдоа на изворот да ручаат.

Не толку од срце, но надежта дека ќе се починува, жетварите пак зашумеа со срповите, а Танасица го фрли буклето на рамо и се упати по ридот попреку.

Талка низ камењарот, бара нешто низ маховината, низ јагликите, во трагите од дивечот, влегува во пештерите, ги ослушкува знаците по ѕидиштата, го одгатнува стенкањето на коските в земи, и дури татне луњата пали огнови, запишува нешто по ридовите, зашто секоја негова стапка е некоја тајна и некој збор.