ДИГИТАЛЕН РЕЧНИК НА МАКЕДОНСКИОТ ЈАЗИК

Македонија може со ваков потез да реши огромен број од своите проблеми, како во сферата на индивидуалните слободи, космополитизацијата на масите, амортизирањето на пазарот од тешките дроги и криминалитетот, како и разните болести кои одат со нив (Сида, хепатитис, овердоуз, наркоманија) така и во сферите на економијата.

Тој трансфер е веќе направен во сферите на научното.

Или ако сакате - бирократизираниот уметник станува манијакален трагач по извесна СОЦИЈАЛНА ВРЕДНОСТ; вредност која иницира нов синџир на опсесивности потхранувани од еден многу разбирлив комуникациски систем што нуди прифатливи за мнозинството играрии во сферите на политичкото.

Дали е доволно тие само да се дискутираат во кулоарите на научните конференции, на страниците на дневниот печат или, пак, мора гласно да се ‘ѕвони на сите ѕвона’? 8 А дека мора гласно, одлучно и со сите сили и средства да „ѕвониме на сите ѕвона“ ни укажува и фактот дека овој болен синдром, од канцерогена [малигна] провиниенција, е дијагностициран и кај нас во Македонија – кадешто, во сферата на трудовото право, погледнато од еден аксиолошки дискурс, дополнително цути и енормна правна инфлација (презаситеност на системот од прекумерно правно нормирање – претежно со лоши, од номотехнички аспект неконзистентни и конфузни закони), како и правна несигурност (еродирање, со текот на времето, на веќе еднаш здобиените и стекнати права од работен однос).

Во добрите – се успеваше да се анулираат повеќе од недостатоците, бидејќи ком- панијата беше финансиски моќна.

Но, во лошите – по осамостојувањето и промените во сферата економијата, атмосферата значително се влоши.

Но, сепак, извесни навестувања постоеле за водење тајни преговори и остварување договори.

Според него, сите претпоставки биле во сферата на шпекулациите.

- Јас ништо не мислам. Се движиме во сферата на претпоставките - рече Даскалов. – Всушност се обидувам да ги изнесам моите размисли во однос на твојата претпоставка што се темели на произволно искажување.

Впрочем ако сакала и ако било потребно Таша ќе ни помогнала да ја узнаеме вистината.

Системот „ве учиме да ловите риба” можеби е соодветен за некое понормално општество, а не за ова, тотално - ајде да речеме, барем во сферата на тнр. „култура” - поместено од зглобовите.

Тоа е она искушение за кое толку речовито нè предупредува Мајкл Ворнер во Белјата со нормалното, кога ни вели да не ѝ вртиме грб на софистицираната и пустоловна квир-култура што сме ја изградиле околу сексот, да не ги изневериме оние припадници на нашите заедници што не си ја закопуваат (и кои не можат да си ја закопаат) сексуалноста дискретно во сферата на приватниот живот и да не ја купуваме угледноста по цена на сексот.100

Понатаму, овие жанрови на говорот ја вршат истата регулаторна функција во кодирањето на дискурзивните практики како и книжевните жанрови – само што тие регулаторната функција си ја вршат не во доменот на книжевното пишување и примање, туку во сферата на комуникацијата, во општественото однесување и во личната интеракција – дефинирајќи ги соодветната тема, формите на меѓучовечката односност и стиловите на комуникација.153 Во таа смисла, жанровите се не само формални, туку се и прагматични: тие на луѓето, во секојдневните практики, им обезбедуваат конкретни средства за меѓусебна интеракција и за справување со конкретни општествени ситуации – и ги подучуваат како да го прават тоа правилно.154 Систематските и формалните разлики што еден од друг ги разграничуваат конвенционалните видови на книжевниот дискурс претставуваат еден пример за прагматиката на жанрот – и навистина, се еден од најпознатите и најочигледни примери на таквата прагматика – па голем дел од она што имам да го кажам тука ќе упатува на тие традиционални генерички поделби меѓу видовите книжевност.

Имено, Судот, со право, оцени дека оваа материја не може да биде предмет на уредување на подзаконски акт на министерот, бидејќи со ова законски дадено овластување се врши противуставно проширување на надлежноста на еден инокосен управен орган и тоа токму во сферата која, согласно изречната уставна одредба, се уредува само „со закон и со колективни договори“ (чл. 32, ст. 5 од УРМ/91). 56 т штрајкот, од свои средства, да им обезбеди надомес­ ок на плата за времето на штрајк на работниците кои учествувале во него (чл. 241, ЗРО/05); д) и, конечно, намалувањето на овие права се гледа и во сферата на прекршочните одредби: •  за работодавачот, наместо поранешните две казниви дејствија (ако примал нови работници за време на штрајк или ако ги спречувал работниците да учествуваат во штрајкот – чл. 17, ЗШ/91) – сега постои само едно казниво дејствие, а тоа е она кога работникот кој организирал или учествувал во штрајк, организиран во согласност со закон, го стави во понеповолна положба од другите работници (чл. 264, ЗРО/05); •  од друга страна, пак, порано беа предвидени само две прекршочни одредби за работникот (кога тој ќе одбие соработка со работодавачот која има за цел да се обезбеди вршење на минимумот работа што обезбедува сигурност на луѓето или кога неоправдано ќе одбие да изврши налог кој има за цел извршување на некои меѓународни обврски што ги има државата – чл. 19, ЗШ/91) – додека сега се воведоа три нови казниви дејствија: (1) ако синдикатот, односно здруженијата на синдикатите, не најават штрајк; (2) ако започнат штрајк пред спроведување на постапка за мирење, предвидена со овој закон, односно пред спроведување на друга постапка за мирно решавање на спорот; и/ли (3) ако во писмото за најава на штрајк не ги наведат причините за штрајк, местото, денот и времето на почетокот на штрајкот (чл. 266, ЗРО/05). 3.

г) Во август 2008, со првата измена на ЗРО (2005), се интервенираше во сферата на казнените, или по ново, прекршочни одредби – со кои, како што веќе подвлековме, прв пат по подолг временски период, казните неколкукратно се зголемија – но, од друга страна, се намалија поведенијата за кои тие се пропишуваа – и тоа од вкупно 31 на 24 прекршочни дејствија!?

2. Изрекување на мерката „забрана на работа“ Следна важна промена која ја донесоа измените на ЗРО (1993) во сферата на инспекцискиот надзор се однесува на овластувањето на трудовите инспектори за забрана на работата во работната просторија на работодавецот.

Односно, до престанок на дејствување доаѓа кога „така ќе одлучи надлежното тело на синдикатот, односно здружението на работодавачите, кое со статутот е овластено да одлучува“ за ова важно статусно прашање (чл. 28, ЗИДЗРО/окт.09); г) исто така, за прв пат, а со цел јакнење на социјалниот дијалог во државата и усогласување на конкретните мерки што се преземаат во сферата на економската, социјалната и развојната политика, се пропишува основање на едно советодавно тело, без поголеми изречни прерогативи за самостојно одлучување – наречено Економско- социјален совет, чијашто дејност се темели на потребата за трипартитна соработка меѓу Владата, репрезентативните синдикати и репрезентативните стопанските комори, при решавањето на економско- социјалните прашања и проблеми (чл. 246-247, ЗРО/05).

Останати промени во сферата на отказите, воведени со носењето на ЗРО (2005) се следниве: •  кај листата на неосновани причини за отказ даден од страна на работодавачот (чл. 77, ЗРО/05), симптоматично е тоа што, намерно или 37 не, е испуштено „стручното усовршување за потребите на работодавецот“ (чл. 121, ЗРО/03 – Пречистен текст), што наведува на заклучокот дека оваа причина од неоснована е трансформирана во основана – т.е. дека работодавачот, во овој период, кога работникот се доусовршува, може „оправдано“ да му даде отказ!?; •  воведена е можноста работодавецот наместо да го „избрка“ работникот поради лични причини на вина, да му изрече парична казна поради дисциплинска одговорност – во износ кој не може да биде поголем од 15% од последната исплатена месечна плата, и тоа во траење од еден до максимум шест месеци (чл. 84, ЗРО/05).

Што се однесува до другите промени во сферата на престанокот на работниот однос по пат на отказ, во периодот 1993-2003 беа воведени и следните три подобрувања: •  прво, давањето писмено образложение за причините за отказот стана задолжително (чл. 5, ЗИДЗРО/97); •  второ, во април 2003 е пропишано дека, во случај работникот да поднел приговор против одлуката за отказ, тој ќе има суспензивно дејство т.е. ќе го одложи извршувањето на одлуката за отказ, сѐ до донесувањето на конечната одлука по приговорот (чл. 8, ЗИДЗРО/апр.03); и •  трето, исто така во април 2003, должината на времето за задолжителното известување на работодавецот, дека работникот е отсутен од работа поради болест или оправдани причини, е продолжена од 24 на 48 часа (чл. 7, ЗИДЗРО/апр.03).

Па сепак, се чини дека фасцинацијата со средиштето најпогубни последици има во подрачјето на општествената рефлексија - во сферата на идеите што општеството ги произведува за себеси, во точката во која се одвива трескавичниот обид за разбирање на политичките, општествени и културни процеси што доминираат со нашите животи.