Не зашто потоа сосила беа натерани да влезат во колектив, туку дека за она што му се случи на Пената, тие беа земени на одговорност.
„Потковица на смртта и надежта“
од Миле Неделкоски
(1986)
Поправо, тогаш се урна само нејзиното лево крило и покривот од таа страна, но зашто немаше кој да ја поправи (последниот од Акиноските кој живееше на Имотот, Јован Акиноски, уште во почетокот на колективизацијата, уште кога почнаа властите со сила да ги тераат луѓето да стапат во колектив, без трага исчезна од Потковицата) таа продолжи да се урива.
„Потковица на смртта и надежта“
од Миле Неделкоски
(1986)
И така би, жителите на Потковицата стапија во колектив.
„Потковица на смртта и надежта“
од Миле Неделкоски
(1986)
Сето тоа го правеа божем за да го фатат убиецот, кој всушност не постоеше, зашто Пената не беше убиен, си умрел сам, му пукнал дувот, а во стварноста тоа им беше начин да ги натераат жителите на Потковицата да влезат во колектив.
„Потковица на смртта и надежта“
од Миле Неделкоски
(1986)
Ако сакаме да се спасиме од напаства и ако сакаме да ни ги пуштат луѓето од затворите, мораме да влеземе во колектив, им велеа.
„Потковица на смртта и надежта“
од Миле Неделкоски
(1986)
Први на тоа се досетија војводите, а најпрв Најдо Акиноски, се здоговориле меѓу себе и тргнаа од глава до глава на домаќинствата да ги наговараат да се согласат да стапат во колектив.
„Потковица на смртта и надежта“
од Миле Неделкоски
(1986)
Нивниот ридски спокој, во пролет, кога се обрастени со ниска и сочна трева, од памтивек па сè до крајот на последната Голема војна, и некоја година потоа, (пред што луѓето беа натерани во колективи, и пред што, потоа, откако властите ги растурија колективите, емиграцијата ги изгони по градовите и низ светот), го нарушува мноштво стада.
„Потковица на смртта и надежта“
од Миле Неделкоски
(1986)
Но како никој, ни копуците, како што беше Борис Енда, не се согласуваше да влезе во колектив, Пената, на една конференција организирана за влегување во колектив и против бога, фати облог со мажите дека тој, ако се согласат тие да влезат во колектив, и за да им докаже дека веруваат во глупости, сам, ноќе на полноќ, ќе отиде на Самовилец и оттаму, за доказ дека бил, ќе го донесе копаничето со кое луѓето црпеа вода од кладенецот.
„Потковица на смртта и надежта“
од Миле Неделкоски
(1986)
Млад, неопитен и запален како и тукашните младинци, туку зеде по цел ден да држи конференции и да ги вие луѓето да стапат во колектив.
„Потковица на смртта и надежта“
од Миле Неделкоски
(1986)
Не, жено, ќе си останев јас на коравата смолница. И сѐ уште ќе бев таму да не ги собраа козите и да не ја заковаа земјата во колективите. Бевме меѓу чеканот и наковалната.
„Последната алка“
од Стојан Арсиќ
(2013)
Никогаш не сум можел да живеам во колектив (тоа ја објаснува и потребата овде да не кажам речиси ништо и за моето семејство); дури имам отпор и кон јавните нужници, автобусите и возовите; ми се гади од помислата дека седам на столче или WC шолја на која седеле илјадници пред мене, макар таа да биде и целосно дезинфицирана и стерилизирана.
„Папокот на светот“
од Венко Андоновски
(2000)