ДИГИТАЛЕН РЕЧНИК НА МАКЕДОНСКИОТ ЈАЗИК

Подоцна се формираа и повеќе различни синдикални групи во кругот на фабриката – но, нивен заеднички именител е тоа што тие не водеа речиси никаква грижа за работничките права, туку постоеја pro forma – чисто поради желбите на одредени амбициозни поединци да бидат „синдикални лидери“.

Исти одредби важат и за забраната и ограничувањето на правото на штрајк, со таа разлика што не е наведена забраната за штрајк во полицијата при кризна состојба (чл. 108, ЗП).

Условите во кои 90 се одвива штрајкот во наредните шест месеци се крајно тешки и нехумани.

„Се гарантира правото на штрајк. Со закон може да се ограничат условите за остварување на правото на штрајк во вооружените сили, полицијата и органите на управата“ (чл. 38, УРМ).

Откако работниците јасно увидуваат дека работодавачот нема никаква намера да го исполни ветеното, во текот на месец март 2009 година, повторно го активираат штрајкот.

Со закон може да се ограничат условите за остварување на правото на синдикално организирање во вооружените сили, полицијата и органите на управата“ (чл. 37, УРМ).

Кога имаше организирано работнички штрајкови во „Охис“, Х.Џ. секогаш учествуваше и беше меѓу првите гласноговорници.

Со него се утврдуваат исти услови и иста процедура за најава на штрајкот за полициските службеници (чл. 106, ЗП).

Покрај одредбите од овие закони, од септември 2014 година, дополнителни одредби за остварувањето на правото на штрајк на вработените во основното и средното образование се пропишани и во Законот за основно образование и Законот за средно образование.135 Овие два закони претходно не содржеа одредби кои го регулираа штрајкот,136 а беа внесени како дел од стратегијата на Владата на РМ да го спречи најавениот штрајк во образованието од страна на Синдикатот за образование, наука и култура (СОНК). 134 Закон за здравствената заштита, Сл. весник на РМ, 38/91, 46/93, 55/95, 10/2004, 84/2005, 111/2005, 65/2006, 5/2007, 77/2008, 67/2009, 88/10, 44/11 и 53/11.

Со единственото изменување и дополнување на овој закон дојде до продолжување на рокот во кој странката која ги добила предлогот и документацијата од надлежното министерство треба да се изјасни дали прифаќа мирно решавање на спорот; се донесе одредба која дополнително го ограничува правото на штрајк во дејностите од општ интерес во случај на колективен спор; целосно се избришаа правата на помирувачите, односно арбитрите на стручно усовршување, правото на плата и придонеси од задолжително социјално осигурување, а се укина и Републичкиот судски совет за мирно решавање на работните спорови.

ЗЗЗ (2012) донесе две помали промени во одредбите што се однесуваат на штрајкот во здравството.

Воведена е и забрана на штрајк во Министерството за внатрешни работи во воена, вонредна или кризна состојба и во Армијата на Република Македонија во воена и вонредна состојба, како и во случај на извршување меѓународни договори што се однесуваат на вежбовни активности, обука, мировни или хуманитарни операции.

ЗАКОН ЗА АДМИНИСТРАТИВНИ СЛУЖБЕНИЦИ Овој закон е донесен во февруари 2014, а почна да се применува од февруари 2015 година (чл. 113, ЗАС).137 Тој регулира материја која претходно беше регулирана со два закони, Законот за државни службеници и Законот за јавни службеници.138 Првиот од овие закони беше донесен во 2000 година и не содржеше промени на одредбите за штрајк во периодот 20102014 година, додека вториот беше донесен во овој период, поточно во 2010 година, и воведе слични одредби во однос на одвивањето на штрајкот на јавните службеници какви што претходно важеа за државните службеници.

- 2014 (Закон за придонеси од задолжително социјално осигурување) - се донесе одредба која дополнително го ограничува правото на штрајк во дејностите од општ интерес во случај на колективен спор

Со втората промена, која е позитивна, право на плата за време на штрајк во висина од 60% од платата што ја примиле претходниот месец им е дадено не само на државните, туку и на јавните службеници (чл. 97, ЗАС).

127 ЗАКОН ЗА ЗДРАВСТВЕНА ЗАШТИТА Од независноста на Република Македонија, па сѐ до денес се донесени вкупно два закони за здравствена заштита, првиот во 1991 година, а вториот во 2012 година. 134 Одредбите за штрајк во овој закон се воведени во 1993 година.

Рогациите на ЗЈП до 2010 година го отежнаа започнувањето и ефективното одвивање на штрајкот во јавните претпријатија, а се укинаа правата на работниците да основаат Совет на вработените и нивни претставници да учествуваат во Управниот одбор на претпријатието.

Покрај овој закон како lex generalis, одредби кои го регулираат правото на штрајк во сите области содржат и Кривичниот законик, Законот за агенциите за привремени вработувања и Законот за евиденциите од областа на трудот.

Во насока на континуираната тенденција на законодавецот во секој поглед да го ограничи уставното право на штрајк на работниците е промената кој предвидува дека во случај на штрајк во дејностите од општ интерес, за времетраењето на постапката за мирно решавање на спорот, штрајкот се става во мирување (чл. 21 и 22 од ЗИДЗМРРС/14); в) кај органот надлежен за помирување дојде до промена кај Одборот за помирување кој по ново го сочинуваат само страните во спорот, додека пак помирувачот учествува во постапката, но сега без право на одлучување (чл. 23 од ЗИДЗМРРС/14); г) во постапката за помирување дојде до укинување на правото на помирувачот, заедно со членовите на Одборот, да донесе препорака за начинот на решавање на спорот по заклучувањето на расправата, кое сега е ексклузивно право на двете спротиставени страни во колективниот спор, додека пак улогата на помирувачот се сведе само на помагање на страните да дојдат до заеднички прифатлива спогодба без да наметнува решенија за спорот (чл. 24 од ЗИДЗМРРС/14).

Од останатите закони, промени на одредбите за штрајк во периодот од 2010 до 2014 година настанаа кај следните седум закони и тоа: Законот за здравствена заштита, Законот за основното образование, Законот за средното образование, Законот за административни службеници, Законот за судска служба, Законот за шумите и Законот за служба во Армијата на Република Македонија. 133 Закон за вработување и осигурување во случај на невработеност, Сл.весник на РМ – 25/2000, 101/2000, 50/01, 25/03, 37/04, 4/05, 50/06, 29/07, 102/08, 161/08, 50/10, 88/10, 51/11, 11/12, 80/12, 114/12, 39/14, 44/14 и 113/14. 126 Во периодот пред 2010 година дојде до значителни ограничувања на правото на штрајк.

Дури во 2014 година, законодавецот внесе одредби за штрајк во овој закон, со кои се регулира правото на штрајк на вработените во шумската полиција (нов чл. 82-з, чл. 2, ЗИДЗШ/март.14).143

Оној, мојон, утринава пак замина. Готви некој штрајк во Перник.

Законот за јавните претпријатија е донесен во 1996 година 1 и има претрпено пет измени и дополнувања, во 2002, 2003, 2006, 2007 и 2009. 2 Во поглед на правата од работен однос со овој закон е регулирано остварувањето на правото на штрајк во јавните претпријатија како и основањето на Совет на вработените во јавните претпријатија и учеството на претставници на работниците во Управниот одбор на претпријатието.

Започнувањето на штрајк во јавно претпријатие од 1996 година стана покомплицирано во однос на претходната состојба.

Но, сепак, штрајкот во вооружените сили, полицијата, органите на државната управа и јавните служби т. е. јавните претпријатија и јавните установи – повторно остана да се уредува со друг посебен закон (чл. 245, ЗРО/05)!? 37.  Според чл. 38 од УРМ (1991): „Се гарантира правото на штрајк. Со закон може да се ограничат условите за остварување на правото на штрајк во вооружените сили, полицијата и органите на управата“ (курзив Д.А.).

Новост во однос на Законот за штрајк од 1991 година е и наведувањето на местото, часот и траењето на штрајкот во одлуката за стапување во штрајк (чл. 32, ЗЈП), а новина се и одредбите од членовите 34, 35 и 36.

Со измените на одредбите кои ја регулираат наведената материја, започнувањето штрајк во јавното претпријатие и неговите карак- теристики се сврзани за повеќе процедури, кои го отежнуваат и започнувањето и ефективното одвивање на штрајкот во јавните претпријатија, додека правото на основање Совет на вработените и учеството на претставници на работниците во Управниот одбор на претпријатието е укинато.