ДИГИТАЛЕН РЕЧНИК НА МАКЕДОНСКИОТ ЈАЗИК

Од време навреме скокаа во место цепејки го небото со вресок својствен само на нив, болно плачеа коњски, а пискотот нивни се прочу низ коријата, одекнуваше од околните ридови и повторно се гушеше некаде длабоко во нивните коњски срца.

Меѓувремено, ене го Сатирот, качен на коњ, облечен како каубоец, со своите криви нозе стегнати околу натагарениот стомак на коњот, во траперки и со сомбреро на главата, распеан, мавта со ласото над својата глава и тера пред себе преку ридови и долини една бескрајна сурија луѓе.

Можеби затоа што има нешто во мене што соодветсвува, зашто е тоа ем строга фигура, ем нескротена сосем, упатена со десниот врв кон нешто далечно напред, кон она што е таму на крајот, зад ридјата и зад планините, зад капците и доловите, во правецот во кој беше тргнало да ита и она дете со торбето на грбот, со русото перче и црвените обравчиња.

Таму им беа нивните Библиски гори во кои наизуст ја учеа песната на Суламка: изнемоштувам од љубов, возљубен мој, трчај скокајќи преку ридови и гори и дојди, положи ме како печат на срцето твое за да доизгорам...

Долината го рашири тој ѕвонеж, го разнесе до ридовите и кориите, и пак го врати назад, ослабнат.

Иловицата студентите сами си ја копаа на блискиот рид и сами си ја носеа на колички, како што и сами си ја месеа под надзор на професорот.

Не приоѓајте му, Три жени со бели шамии околу главите Седат во полето и го чуваат него Спроти долгото патување низ темнината, низ бесконечните растојанија од студот до огнените знамиња на плодот, не приоѓајте му, Утрово ќе ги искачи ридовите и ќе застане на она место каде што застануваат јулските квечрини да ја гледаат девојката со срп во рацете како оди низ полето и застанува боса среде реката на залез сонцето за да ја оплоди и така размножена да истече со реката до свирепите мориња на усмата, Оставете го, Однесете му тогај вода, дајте му сол, и чист во душата нека си легне во полето да слуша како пеат светулките меѓу ожнеаните стебленца на пченицата.

Убавиот Месечко излегуваше од зад ридот и тргнуваше да се шета по небото.

Јордан Шоп не се согласи: „Тогаш качи се на ридон и види кој се кикоти, кому му се јаде варена пченица над туѓ гроб.“

Веќе не смеев да го минувам ридот и да го газам потокот.

И како што гние арското ѓубре од свои внатрешни и болештини и топлини распаѓајќи се и станувајќи храна за пченичното зрно, да вивне тоа зелено, така и од дневниот спокој вивнувала увереноста дека ноќите се кратки за да се искожурчи од вековите измисленото чудовиште и да стаса до нив.

„Ќе ти светат утре, кога ќе се протегаш под земја, ако не му ја истресеме низ нос душата на катилот со обетка ... Повикај ги луѓето. Ќе ловиме.“

Никифор Ганевски рече: „Не верувам дека по смртта се оживува. Од варено зрно не никнува пченица.“

Со чувство на вина што не се простува, ноќта се распаѓала на резенки и претставувала уште само сенка на ридови и на ритчиња, премногу косопасни и соголени од чифлигџии и селски копуци за да минат запрегите низ шума или да се присокријат негде призраците на Самоиловата коњица, или на Крум или на Душан, или на кој и да е војувач на ова парче земја чиј народец го проретчувал кој како ќе стаса, најпосле врз неговата тиква да се струполи и топузот на Бајазитовите потомци, тој топуз да ги потурчува каменот, земјата и човекот со тапија потпишана одлево надесно и да граба од 'ржена слама машки деца - подоцна под сабјата на младите јаничари да дојде понекогаш родниот брат или татко, ни колачот ни закланиот да не знаат дека крвта пролеала своја крв.

Сува измаглина лебдеше во здолнината на ридот и оттаму допираа до затворот згаснати шумови.

Оттаму од гората прудолу по падините на ридовите и низ полето и врз Имотот и врз сета Поткивица се истура студена тишина во која, им се чини, освен нив тројцата, утките под стреите и бувот на Камен никој друг и ништо друго не живее, не дише.

Се спушта во малечка заветрина, Јасики, и искачувајќи се по јужните падини на Зајачки Рид испливува горе на ридот и по него се протегнува сѐ до Алилово, односно сѐ до крајот на источниот лак на Потковицата, односно сѐ до конечниот крај на целата Потковица.

Куќите беа наредени на стрмната падина од ридот и прилегаа на голем осветлен излог.

Беше очигледно дека сите жители од Аванос се големи грнчари.

Водата, самата вода, неговата вода, го беше поткопала ридот и го отвори минатото, ровко, растресено, со по некоја коска овде-онде.

Беше попладне, денот врел. Жолтото од ридот и синото долу кај водата се допираа, се палеа и се гаснеа едно со друго.

17. Сега е само зборот негов дом и дом на секој на помнежот што му се радува Не беше тоа патот што води од ништото во ништо Трепетот на крвта се провира под божилото на светлиот лак кон пределите идни на биднината Го изоде тој патот на правот ѕвезден свој расеан во темнината Очите негови гледаат и болот отаде штама и болот како во огледало ликот што му го враќа со невените на надежта Среде нив зората таа убавата посестрима во прегработ го пречекува на недоречените зборови И тој провирање меѓу ридја и луњи низ градини пробудени и вирови на пронајдениот збор станува онаа светлина што го пројаснува мракот и ја открива прелагата темна на смртта Зборот е сега негов дом Дом е на светот низ кого песната оди и раскражува за муграта и виделото што виши со помнежот над ништото

И така цел ден. Ноќта му налета Северецот, и се грабнаа. Ечеа ридовите и планините.

Што да жалам долу ќе ми бидеш и камен и море и рид и дно сите времиња ги надви!

10. Таму каде што застанавме ние земјата продолжуваше сама и кога зад ридот очекувавме друго пак се покажа рид и вторник по вторникот и по маглите магли.

Уште се гледаше едно горчливо езеро и спроти него Квечерина полека како се симнува од ридот и топли фатени за раце како се водат надолу.

Како маченици кон светлината дури се искачувавме на постела од распеана литургија плачеше младич а поплава надоаѓаше од ридовите И кога надојдоа водите и кога се искачивме на ридот гледаме летото како се ниша од гласот на младичот - врати се девојко моја горка, со златен меч сонце преполовено мое.

Полноќната дивина беше пресечена од чудовишниот продор, додека змејот рикаше сѐ поблиску; неговиот жолт блесок доаѓаше преку ридот и потоа, извивајќи се со темното тело, виден оддалеку, та затоа неразговетен, надоаѓаше преку ридот и нурна, исчезнувајќи во долината.

Студеникавиот попладневен дожд дојде низ падината, допирајќи ги пченките во обработените ниви на ридот и барабанејќи по покривот од сува трева.

Тие сега ги скротнаа воловите по ридот и дојдоа на изворот да ручаат.

Како карпата да беше тој самиот.

„Кога ќе стркалаш карпа од ридот зар можеш да знаеш кого сѐ ќе повреди, во што сѐ ќе удри и каде најпосле ќе се распарчи и ќе се здроби!“, ми вели тој а со очите како и вистински да ја гледа таа огромна грамада што се валка од ридот и оди право кон него.

Тој, кој го држи Лисец, ја има контролата на околните ридови и што е најважно, го отвора патот кон Превал и од тука долж џадето, се вклинува во Преспа.

Голем пламен го гори небото и целиот срт го покрива пурпур кој преминува во кадифе, а топката сончева запаѓа зад ридот и со последното болснување, воздивнува и завршува денот.

Над свиокот од тесната козја патека – висока карпа. Од неа се распостелува широка глетка на околните ридови и трапишта.

А тој кружи. Виси над ридовите и шумите и нови кругови врти, гледа од високото, јавува и снима.

Леле, колку блиску, речиси да можам да ги дофатам со рака, се движеа пред мене: овчарите, овците, ридовите и луѓето што работеа во полињата, кога ги гледав низ дурбинот.

Знаев дека Билјана цел живот ќе оди, ќе се искачува преку сите ридови и планини, преку сите препреки што ѝ пречат да гледа подалеку.

Томче долго, долго гледаше во забелените полиња и ридови и му се чинеше дека ја гледа најубавата претстава на природата.