ДИГИТАЛЕН РЕЧНИК НА МАКЕДОНСКИОТ ЈАЗИК

Пред десетина години, кога се уште непознатото во театарот го анулирав со конкретни примери позајмени од теоријата и сценскиот практикум по софиските едукативни центри и театри, во едно неделно поладне гарнирано со млеко во тетрапак и балканска меланхолија, тогашниот мој „сокафезник“ цимер, Митко, сега веќе граѓанин на Лондон, ме праша: - Ја познаваш ли Роза Радичкова? - Која е таа?

Зборовите првото мајчино млеко во главата на Ивона одекнаа како бомба.

Немаше млеко, па се чекаше од рана зора за она малку што доаѓаше, а брат му одвреме-навреме од некаде носеше млеко во прав за бебето.

„ Сега молземе гуштерици. за децата нема дури ни млеко во прав.

Густо млеко во кое движењата се бавни и недооформени.

Бојан го истури ведрото со млеко во кацата, си ги избриша рацете и му се обрна на старецот: - Денес, дедо, веќе нема да ти требам?

Години со ред, со него доаѓаше и Јон, единственото машко дете на млекарот, кое со тек на време почна сѐ поредовно да го заменува татка си, сѐ додека, не стави и самиот каскет на глава и не почна, место татка си, самиот редовно да го разнесува млекото.  Никој не знае кога Јон и Рашела се загледаа еден во друг, важно тоа се случи и сите го знаевме, особено по руменилото болснато на образите на Рашела, која од тремот, сета збунета, влегуваше во одаите со лонецот пресно млеко во рацете.  Така ние почнавме да се потсмеваме еден со друг кога ќе ја видевме Рашела како, во првата квечерина, внимателно загледана во огледалото, ја зачешлува густата црна коса, пред доаѓањето на Јон.

Кога на султанот му стасале на сто златни тепсии сто востанички глави добро заштитени со сол како подарок од пашата Лобуд и како крвав абер за најновата победа на Отоманијата, калуѓерот свечено го вовел улавиот во зафрлен манастир и со благослов го преоблекол во мантија, заедно да им служат на светците, да ги окопуваат лозјата и пченките и да ги пасат козите.

Но јас веќе знаев кој е со него и дека тој што е со него е изврзан со гнил ремен, ишаран од стапиште со модрици и безумен како и секогаш зашто до мене достаса најпрвин неговиот глас - „Не давај ме, внуку, на никаквециве, ќе ме обесат“ - потоа јасно го видов како се ниша килав пред својот внук и судија и како плаче кикотливо, ја видов таа безначајна празнина во лита и скудна облека на која никнала долгнавеста тиква со влакна, но тоа е сега прикаска што мојава улава старост ја раскажува со чувство на посничка осаменост пред друга, калуѓерска и божја, бездруго свето дрво што размислува над туѓи мисли и се моли над туѓ грев, на оние што веќе ги нема, што се прав како што ќе сум и јас утре прав, јас, Лозан Перуника, дамка од дамките на минатото и вчерашна жива смрт од дружина на мртви луѓе, и тие вчера со гнев и јад во секоја капка на крвта вчера, кога и јас, и сирак и главен терач на туѓа двоколка со сив ѕевгар, сонував и живеев зелено, зелен во една земја што помеѓу топењето на снегот и сушите на болните лета не знае што е зелена пролет, зелен април или зелен мај, и знае или можела да знае што е зелен страв пред чудовиште оплодено од еден друг господ во градината во која се преселиле од рајот женското петле Адам и неговото ребро со женска коса, женски колкови и женско умеење во гревот да посади боцки од кои душата станува жива рана.

Бев болен и мал момчак чии прсти тогаш не допреле женско месо и можев да знам дека и со маки ќе се исправам, ќе допрам врв на нож до грлото на килавиот Јаков Иконописец што пошол сам од Кукулино по нас да ја одмаздува својата споулавеност и да го прашам кој ќе го одбрани од казната за која треската ме определила, и можев да ги прашам засипнато другите по што се позрели од мене кога не процениле како и од кого горел Круме Арсов и кој е грешниот светец дојден да го убие волот на Цене Палчев или на Чучук-Андреј или на Осип Сечковски, не знам, на еден од луѓево чија желба е да донесе камења, два и тешки, за воденица со мрак под покривот што ќе е светлост само за призраците, и пак не станав од сламата на Никифоровата кола, еднаш со скршена, сега со втора оска, а небото не се уриваше со бучава како што мислев и не летаа ни врани ни пропаски, ни некои евангелски птичиња со црвени вратови и со грпки, само татнеше под нас земјата во која коските на мртвите се кршеа една од друга и нѐ предупредуваа да клекнеме и да се помолиме за црвите во нивната шупливост, и чувствував со ноздри дека ќе испука дамкавиот камен од кој се спуштија Онисифор Мечкојад и Јаков Иконописец и ќе пушти од себе стеблики со горчливо млеко во себе, меѓутоа слушав шушкаво дишење, свое бездруго, останувајќи бессилен под влажни сенки како под кожа на страшно голема гуштерица, и си реков не си веќе жив, сполај му на господа, сонуваш мртов сон обидувајќи се да мрдаш со прстите во опинците, си раскажував, а во тие опинци уште лежеше студот на водата од потокот што го прегазив кога се враќав од Мечкојадовото засолниште во забелот, во тој ден или вчера, пред сто години можеби, и го барав со внатрешниот вид на очите среќниот миг на детството од дните кога со врескање се прерипува баднички оган, наеднаш без возбуда да се сетам дека бев премал кога мајка ми умре заедно со мојата новородена сестричка и кога татко ми отиде и не се врати, едни да докажуваат дека загинал од димискија, други да се колнат дека се преженил кадрав и убав, животворна сила заради која и света Петка повторно ќе можела да се најде на земја.

Заборавил кутриот Панделиј како се кове сабја и како се замавнува на туѓа глава, научил да молзе кози и да го згуснува млекото во сирење.

Од голем ѓум тураа млеко во лончиња и ни ги пикаа под нос.

Ми се спиеше, многу ми се спиеше.

Азис ја преточуваше бозата од кантите за млеко во лимените буренца од кои со чепурче ја точеше во чаши и кригли.

- Тамам, ете го. го најдовте - им рекол - еве јас имам млеко од вил, ако сакате, да ви го даам.

Слекол лошите алишта, го јавнал коњо и одлетал кај што имало вилои, та зел млеко во едно шише и зел во друго шише млеко од дива свиња, та 'и пречекал баџанаците на патот.

Беа готови сами да го надојат расплаканото дете, крај изгладнетата мајка, без капка млеко во себе.

По бурните настани во земјата, по судирот со Сталин и последиците што следуваа, големата изолација на земјата, првин засилениот глад, а потоа незаборавните пакети од Америка, од кои никогаш не го заборавивме месото со шеќер, јајцата и млекото во прав; граничните инциденти и првите жртви со соседните социјалистички земји.

Место мајка ми, со секнато млеко во себе, нашето братче го доеше нашата коза.

Се вртеа тој и жена му околу неа и не знаеја што да ѝ прават; ѝ бараа стршлен во кожата, не ѝ најдоа; ѝ бараа трн во нозете, рана некоја, но не ѝ најдоа; ѝ даваа вода, да пие, ѝ даваа да јаде, но таа само рикаше; ја измолзија за да ѝ го олеснат млекото во вимето, но таа и понатаму рикаше; ја одврзаа од јаслите, ја извадија од кералот, ја пуштија да шета низ дворот, низ бавчите, но таа никако да се смири: рикаше ли рикаше.

И шопа вино во бокалот, шуми, ко млеко во кобличе. А ние, не знаеме да си ги одлепиме устите. Стоиме така, си го менуваме здивот, дишењето.

- И видов еден овчар како молзи млеко во шлем од убиен војник.

Ја седна козаја заврзувам соскутината, ќе црцнам млеко во дланките и ќе ги напивам децата. Ѕвездана и Капинка.

На ручек, Минк го сипа во една голтка сето млеко во грлото и веќе се најде кај вратата.