ДИГИТАЛЕН РЕЧНИК НА МАКЕДОНСКИОТ ЈАЗИК

Во Битола занданите се полни. Што да се расправам за нашите маки и жалови...

Само кметот со мака и со вжолтено лице се обидува нешто да им преведе на германски: „Другари и другарки, Браќа и сестри, Чукна веќе оној долгоочекуван и решителен час ...

Усните со мака и треперливо ѝ мрдаат: - Среќно, среќно, дечиња мои ...

Куќарчето веќе го изрешетаа заптиите на кои им се придружија и сите Турци што имаа оружје; слободно можеа да ги видат дека се само двајца.

Онбашијата се заврте кон двајца војници и им рече нешто на турски.

Вака, в глава, на место, ќе си останеме, да не тргаме маки и јадови.

Еве овде е танко. Сечи, заколи ме, да не су жив, на моата старост да тргам маки и срамови. — И покажа со раката на гушата.

По восочното лице на дајреџијата се испиша мака и загриженост, како да му помогне на директорот полесно да ја искачи нагорницата.

- Земјоделци, служители на Деметра баш така шепотеа за гласот зол, а жените, штом чуја, писнаа од силна мака и коси корнеа од бол.

Барем да можев некако да се изгубам од тој задушен казан во кој се варат луѓето, нивните страсти, маки и пакости.

Низ какви маки и искушенија минавме во следните три месеци, колку што траеше целиот подвиг на Филозофот.

Овде-онде се издигнаа некои личности, кои што благодарејќи на лихварството и на спахилакот, единствени доходни занимања, станале големи богаташи, а близу до нив, цела маса население со најголеми маки и труд одвај може да најде ’ржан леб за да го смири гладот 4.

Ги следевме маките и страданијата на овој народ со векови. Порано од натрапниците, од туѓинците, а сега и од нашинците, од своите.

„Често, многу често влегував во блискиот манастир“, не е обична описна реченица (Аврам и Адам) туку вовед во приказната на зографите кои со векови ги гледале и следеле „маките и страдањата на овој народ“.

Еден ден кога кравата се телеше со мака и кога ветеринарот Скрез и Цанулица ги немаше долго да излезат од ќералот, Цанул се довлечка до прозорчето од ќералот, и кога ги виде истркалани во сеното, му удри крвта в глава, ја грабна вилата и влета внатре кршејќи ја вратата и забодувајќи ја вилата во бутината од Скрез.

Арсо сакаше да му каже некој утешен збор, просто да се досети дека тука има човек кој ја знае неговата мака и му е близок.

Сите негови маки и незгоди се сведуваа на тоа: со влегувањето во занданата, тукашните го потсетиле на обичајот - да ги почести со по едно кафе за добредојде во „фамилијата“. Пази боже од ваква фамилија!

Тоа, породувањето, кога завршува, завршува цела мака и останува само уморот.

И Чако сети дека не идат од мака и лае.

Првиот брза пред другите двајца: - Ја зобаш ти народната мака и на оро, си со брадестиот јарец талјански и швапски и со сите твои и заслужуваш да те избричиме под грло не како што бричи селскиот бербер Кузман па сѐ влакна бијат од лице туку ќе те избричиме јас Мушмула и Сотир ниедно влакно да не ја пробие кожата.

САВЕТКА: Ме одмачи, море, ме одмачи! Што маки и што страои претрпев да знаеш!

Но имаше кучиња кои не соработуваа со ветеринарот, кои го гледаа душмански или кои се преправаа и симулираа дека имаат некоја мака и невола и тогаш ветеринарот им ја забодуваше инјекцијата и тие по цел ден мирно спиеја.

Освен именките и придавките заемки во балканските јазици, Камилски си имаше големи маки и со изборот на најкарактеристичните глаголи во листата на (без)опасните турцизми.

Бројот на турските глаголски заемки во текот на времето рапидно се намалувал така што само мал дел од нив останал во употреба, особено во разговорниот јазик.

А и што ќе можев да откријам под капакот - продувани маки и надежи, богатство. искушенија, сјај, алчност, себичност, богопоклонство, незаконски чин, пакосничавост, грабеж, паѓање на возвишениот разум, семејна тајна -што?

Маката и радоста се како две светлини што се мешаат!

Мајка ги почитуваше Татковите мисли за границите што произлегуваа од неговите маки и страдања поради нив, но таа си имаше свои аргументи за нивното постоење, свој дел од големото страдање.

V Танаил каменоделкачот, работејќи долги години на својот занает, ги познаваше камењата во детали, на секој камен што го обработуваше му ја знаеше душата; ќе го пофатеше, ќе го испревртеше со рацете или со лостот, ќе го потчукнеше со чеканот неколку пати од сите страни, како железничарот што ги проверува тркалата на возот дали се пукнати, и ќе узнаеше какво му е срцето: здраво или не; ќе му биде ли верен до крајот на обработката или ќе му откаже на полпат; ретко му се случуваше да се излаже, да го делка некој камен, да го дотерува, да го обликува со денови, со недели, а често и со месеци - и на крајот да му пукне, да му расипе сѐ; а кога ќе му се случеше понекогаш тоа, - Танаил го фрлаше чеканот и глетото и налутено седнуваше крај каменот, неверувајќи дека навистина му откажал, распукал; врвеше со прстот преку пукнатината како преку рана, како преку болка; стоеше така долго време загледан во пукнатината и сиот ифрит, јад, не земаше веднаш друг камен да работи; ќе испушеше цигара, ќе се напиеше чашка-две ракија, и откако ќе му поминеше маката и лутината, започнуваше да одбира друг камен вртејќи го долго време пред да го направи првиот удар со чеканот и глетото на него.

По ударите и по одзвонувањата на алатите што ги употребуваше, шилести и сечевни глета, челични чивии „пунчиња“, запчести и рамни чекани, шкартели, шпренгли, скоби и други алати - знаеше дали е на добар пат или не, дали да запре на време и да не арчи попусто мака и труд.

25 но ти не се враќаш само јас се играм и во занес, и во очај зашто ништо нема моќ нема такво време ни таков живот обнова нема близина блага ни блаженство зашто далеку одовде ги нема милите предмети нема реки ни планини нема езера ни миризби и кајшто ги има зашто сѐ е црвен кантарион отсега па натаму лековита но горчлива пресеклива трева, жива лава и сѐ е грешка и нема помирување и другото е друго, трето и сѐ се брои а ти си единствена, неделлива грутка, Младост и мака и мак, и зрнце царевка царска приказна полна пресврти и препознавања делби и разделби неразрешливи заплети - и душата ти е водена низ мрак од незнаење кон знаење, трагично, Аристотеле – зашто некој ја негува уметноста на фугата бегството, селидбата!

По некое време реши да ми ги скрати маките и ме прекина: - Уморен сум, - ми рече, - те молам, не ме гњави со глупости.

Овојпат побрза од неа, ја тргнав раката и мачката само ме прострела со жолтите очи.

Те фатила маката и мораш и тоа да го научиш.

Ој, Вардаре, бистра водо, течи, шуми низ долови, рони карпи и брегови, носи маки и јадови.

До топло мало тело,се стискам и се молам, да помогне светот, да помогне природата, еволуцијата и старата куртизана Европа, да нема веќе мака и тага за овој народ кој приказни слуша.

ТРЕТАТА ЖЕНА: Имам право да истражувам зошто сме дојдени на овој свет, на оваа планета, каква е смислата на нашето раѓање, растење, минување низ најразлични маки и тешкотии, влегување во брак, повторно раѓање на децата кои минуваат низ исто толку маки, учење на разни вештини, желби за осознавање на светот и сѐ со мисла дека утре ќе бидеме среќни, а потоа губење на истите тие способности во староста и на крај умирање, исчезнување.