ДИГИТАЛЕН РЕЧНИК НА МАКЕДОНСКИОТ ЈАЗИК

Имаше пред тоа некакви предупредувања одоколу, особено од родителите на учениците, учителот да се ослободи од козата, но тој и натаму си ја чуваше својата Мила.

Се измив од малкуто вода што ја чував во мала лимена канта со чешмичка, се облеков во онаа жолта летна блуза со куси ракави, која ја носев сите последни недела-две и која веќе требаше да се пере, потоа ставив кафе на плинското што стоеше во длабокиот прозорец како на масичка, и пиејќи размислував за одлуката што требаше да ја донесам.

Мигум помислив, како со Агна со години ја дотерувавме и ја чувавме, како што се чува најмилото.

Изборот треба да се изврши внимателно, тој човек треба да биде таков што ќе знае да ја чува тајната и истовремено да може да му спомогне.

А ти така слушаш татко, така му ја чуваш честа, толку мислиш за него!

Гнилите и од црвја нагризани дрвја ги фрла настрана зашто не е гордо црв да гори.

Пепелта ја чува невиноста само во она што не е начнато од подмолни нагризи налик на црвојадина.

Ја чував бескорисната сачмарка под мојата јакна.

Ќе и напишам. Ќе ѝ напишам дека ја чувам златната обетка за неа. Елена... Елена...“

Беа додадени 22 Повеќе за измените од ЗИДЗРО од септември 2010 год. види кај Д. Апасиев, „Правно мислење по повод Предлог - измените на Законот за работни односи (2005)“. 26 три нови става кои регулираа дека работникот кој доаѓа во контакт со материјали, податоци и информации кои се класифицирани е должен да ја чува тајната на истите.

И брзо, неповрзано и нејасно ги заплетка зборовите прскајќи нѐ со ситни капки: - Сум ја чувала, и сум ја гледала, и сум ја ранела осумнаесет години, проклета да е, и сум бдеела ангелски над неа, а таа - ни благослов да побара од мене, се фатила кучката со некој пијаница, и ајде без збогум, како да нема мајка, а јас овде од грижи се сушам, не зела ништо топло со себе, може да настине, чедо мајкино, тој не ќе ја чува, пак мајка ќе побара, а јас...

Причината поради која ти реши да ми помогнеш, беше да ја откриеш тајната, што со години ја чувам во џебот, околу која ти се вртиш цело време – рече притискајќи го посилно џебот.

Но оној, чија фотографија сите три љубоморно ја чуваа: тета Наца на пијаното, тета Менка во кујната, над шпоретот, тета Дитка на телевизорот, врз неделната програма – тој имаше токму такво лице: отмено, благо, а непроникливо – лице на дарителот.

А што поседува тој: опустената родителска куќа (во која брат му, обземен од итрите планови на евнусите, ниту наминува) нема кој да ја чува.

А оваа потврда ќе ја чувате. Ќе ви ја побараат на излезот од Албанија и за користење на нашите патишта ќе платите две евро.

И така живна загноената заемна омраза меѓу едната и другата опција на тие кои се самонарекоа бранители и душегрижници на Егејците, како што сами се нарекоа и ги нарекоа и тие во чие заблудување беа замешани нивните прсти и никој не прифати и не почувствува грижа на совеста, а рамнотежата меѓу двете скарани страни – грижливо ја чуваше Лазо, кој лично водеше сметка неслогата да не се претвори во кошмар.

Требаше да земам улога на голема, порасната, бидејќи ја чував Ели.

„Ќе ја чуваш затворена?“ „Мртва е. Ја прибрав за да ја фрлам.“

„Мртва… Да ја фрлиш…,“ рече, па ги стави рацете на држачите од столот, како да сака да се поткрене.

Четириесет години Невена си остана невеста со заклучено срце во кое ја чуваше големата љубов кон кралскиот офицер, со негибната надеж и верба во неговото враќање.

Таму, т.е. на Косово Поле рекол господ да си ја загубиме царштината за казна затоа што не сме ја чувале верата чиста.

„Кога пиеше и кога пееше не повика никого да ти ја чува пушката“, се замеша Никола Влашки а јас можев да видам дека и самиот е обземен од гнев.

И можеби мислел: ова е крај, патот ни се стрмоглавува во бездна на пекол.

- Патувај, залипал. - Девојкава е со нас и ние ќе ја чуваме. Среќно.

„Но зошто ја бараш од мене?“ „Челник си, реков. Се заколна дека ќе се грижиш за нас. Стани и најди го крадецот.“

„Ти купив, мамино, само внимавај што ќе речам: - тетратката треба да ја чуваш, зашто таа ќе биде огледало за твојата работа.

„Нели ти реков да ја чуваш тетратката!“ - извика, како девојчето да е виновно.

Домаќинките не одат по комшии, си ја чуваат куќата своја и си ги гледат своите работи.

Имаше шест сомуни од добриот леб, малку препечени и добро затворени во корките, како ореи, нив ги смести од едната страна на сандакот, во кој секогаш кога беа тука, ја чуваа храната, а по ова таму ги сместуваше и другите ситници што му ги имаше ставено во торбата Мара.

Беше како некоја стара семенка, која долго време си ја чувала во својата срцевина магијата за да го сети тој топол здив и да почне да се буди, да поникне под него.

- Во чии раце тоа? се кикоти Капсула. - На онаа ли што им излегла на беговите? - Не, на сликата. Ја чувам уште. Ќе ти ја покажам.

Затоа со шепот се ведне кон седнатиот партизан, како да ја чува тајната на своето прашање: - А ти, синко, од овчарите ли си?

Во почетокот, ретко разговаравме меѓу себе, можеби затоа што се бевме заколнале дека ќе ја чуваме тајната.

Откако ги всадија вземи четирите џиновски нозе, железната мрежа сепак продолжуваше да расте пред очите на сите.

Не е точно тоа дека имињата на Маргарита или Ана дојдоа подоцна или дека сега тоа е начин да ги разликувам во пишувањето, таквите нешта веднаш стануваат одлучени со самата игра, сакам да кажам дека одблесокот врз стаклото никако не можеше да се вика Ана, како што ни Маргарита не можеше да биде името на девојката што седеше наспроти мене не гледајќи ме, со погледот на црните очи загубен во тагата на тој интеррегнум каде што се чини како сите да ја консултираат зоната на визијата која не е онаа што нѐ опкружува, исклучувајќи ги децата кои гледаат право и сосредоточено сѐ до денот кога и нив ќе ги научат да се сместуваат по меѓупросторите, да гледаат а да не видат, со она пристојно незнаење својствено за секој близок привид, секој опиплив допир, при што секој е улежан во своето меурче, класифициран помеѓу загради, додека ја чува постојаноста и најмалите количества од свеж воздух помеѓу туѓите колена и лактови, затскривајќи се зад „Франс-соарот“ или џебните книги иако скоро секогаш е како сега со Ана, скоро секогаш се некои очи што се сместуваат во процепите од она што навистина може да се гледа, што се сместуваат на она неутрално и делумно тапо растојание што се протега од моето лице до лицето на човекот сосредоточен на својот „Фигаро“.

Го враќам минатото: провокаторот е закопан на многу места во куќата - дел од оние стари добри пегли со јагленосано загревање, дел од радиото чиј механизам го однесоа во вреќи црни и парталави собирачи на старо железо, дел во дупката на подот во која ја чував Неговата слика.

Таму си ја чува и штити својата овчичка од дивјаците.

Се смести кај неа и за возврат ѝ ја чуваше и негуваше пудлицата која веќе Марија не ја носеше во Пансионот и не плаќаше.

Поглед на едни очи во една соба за двајца... солзи за да ми го измие лицето од секојдневието.. една прегратка за вечност за да ја чувам во себе себично додека дишам...

Нашиот ѕвонар прекрасно знаеше да си ја чува карактеристиката.

Ама „богородица“ ја чувавме како очите. Во тој поглед владееше длабоко единство, сексот се чуваше како нешто најважно.

Само за миг погледнувајќи крај себе виде одамнешна познаница чија слика некогаш ја чувал в џеб.

Јас сум прилично способна да си ја чувам главата.“

И за сето време мора да ја чува својата омраза заклучана во себе, како некоја топка, материја што е дел од него, а сепак не е во врска со останатиот дел од него, како некоја циста.

„О, и вие светци околу нас, бидете ми сега сведоци дека, еве, баш денес, на ова свето место, ќе ја кажам тајната што ја чував во себе заклучана.”

Кој ќе ја чува неа, кој ќе ме чува мене?

Жената моја ја предадов, не ја чував како што треба маж да ја чува, туку се стрчав да се тепам со Турчинот, јас гордиот, а неа со моите три сина, моите бели гулаби, ја оставив во племњата, без заштита и без маж.

Сандри слушна за ѕидиштата што го заштитувале градот на Марин Крусиќ од сите страни, ѕидишта и кули; за непријателите, особено за Млетките кои алчно го меркале богатството на оваа република; слушна за кнезот и за слободата што секој дубровчанец ја чува како нешто најскапоцено, за поетите и писателите што ја величаат и што ѝ ги посветуваат своите творби на чист словенски говор, исмевајќи ги оние што лесно ја продаваат... за водоводот, изграден пред стотина години; за болниците-лазарети; за првата аптека отворена уште пред скоро двеста години...

И тој ли е тој твој маж?... Тој убиец!... Заради него ли ти ја чуваш својата чест?...

Ја чуваше во убава кожна футрола скриена длабока во плакарот во спалната. Дури се плашев од неа.

А, пак, АВРМ, ФПИОМ и ФЗО се должни да водат и трајно да ја чуваат евиденцијата на пријавите и одјавите во социјално осигурување и, на барање на лицето, да му издадат податоци за состојбата и промените во врска со социјалното осигурување.

Така свети Илија си ја чуваше сам стоката та никој не смееше да гибне ништо манастирско (освен питропите по селата и веќилите Вртановци во Прилеп) за да не се потфати како лисицата или волците што паднаа на пусија, откако ги изедоа манастирските ждребиња.

Ја чувавме сликата на Сталин, крај онаа на Тито, над детските глави, за да ги штити нашите животи, а сега се случуваше да страдаме од еден од тие портрети!

Во градите - Светлината. Ја чувам. Таа таи, молчи, И сака да ме устоличи На престолот: Убавината, Од која сум и начнат Од таа стрена-фреска зрачна Бликната од ѕидот и привидот.

Му ја туривам в уста последната голтка што ја чувам во чутурката...

Телото си го даваш. Како да имаш сто. Душата ја чуваш.

Постариот внук му се обраќа со плачни очи: - Изворите на нашите фантастични претстави за младоста избиваат токму во оној стадиум на животот кога годините ги разурнуваат развиените форми на апстракција и посредно расудување, Дедо, (во меѓувреме дедото мора да седне, зошто помалото внуче му ја отсечува едната нога до коленото), наивно е да веруваш дека твоите спомени ја чуваат младоста неизменета.

-„Барем пушката да ја чував“, помисли тој и праша:

- На ќерка ми, - рекол тој одвај. – На ќерка ми нека ѝ ја чува жената за невеста кога ќе биде, среќа да ѝ донесе.

Му оставил аманет на пријателот да му ја чува вереницата. Поминувале денови.

Ти ветив дека ќе ја чувам Ана додека си во војска. Не ја чував. Ја дупев.

Која вера јас да чувам? Цел свет си ја накривил капата, само ние шетаме голгаз по сокаци и ја чуваме верата.

Пустините и калифорнискиот песок секако дека најнапред предизвикуваат шок, но дури кога тој ќе мине настапува оној другиот сјај на патувањето, сјајот на претераната оддалеченост, неизбежната оддалеченост, бескрајот од безимени лица и раздалечини, или со одредено чудо создадени геолошки формации коишто всушност не сведочат за било чија волја, а притоа ја чуваат недопрена сликата на пореметувањето.

Иако за него се грижеше Митра, баба му, откако се преселија во една од долгите бараки, инаку штали порано, Дончо уште првите денови заталка низ Острово, откри дека ако се оди на онаа страна каде што изгрева сонцето се стигнува до една огромна огромна вода што изгледа како сиво платно на кое не му се гледа ни почеток ни крај ама некој од кај сонцето како да го влечи влечи и се потсетува дека од Митра е предупреден да не се приближува до каналот оти и во плитка вода човек можел да се удави, башка што змија може да ти се замота околу нозете или крастава зелена жаба да ти скокне в уста, ама за оваа огромна вода никој ништо не му рекол и по долгото клечење крај неа заклучи дека ова не треба никому да го кажува, да си ја чува како тајна само негова и тргна по патчето крај неа совладувајќи некои грмушки, некои корења, надолу надолу дури до онде каде што таа голема вода се сретнуваше со една малечка рекичка покриена со врби и кој ти знае уште со какви дрвја, водата од малата рекичка бистра па се гледаше сѐ под неа и сакајќи да помине преку неа за да го следи брегот на големата вода откри дека почна да му се качува до кај колената и се сети на предупредувањето од Митра дека можеби ова е каналот и дека во плитка вода човек може лесно да се удави па се подврати, е, кога веќе го нема човекот што го трга сивото платно, поарно е да го фати ова патче што оди нагоре покрај малата рекичка следен од крекање на жаби и чрчорења на секакви птици горе во дрвјата.

Зар ќе ја чуваш само за мочање, вели, зар цел живот само ќе се подмочуваш со неа?

Уште поголемо задоволство ми правеше палмата која ја чувавме на истиот тој балкон веќе две години, уште од самото вселување во тој стан.

Сѐ уште ја чувам таа корица како спомен и доказ дека желбите се исполнуваат.

- Треба да ја чуваш. Да не ѝ ги кинеш ливчињата, да не ѝ ги кршиш гранчињата, да ја браниш од гасеници и да ја поливаш.

Кога ќе пораснам јас, ќе порасне и таа. Само треба да ја чувам, да ја поливам.