ДИГИТАЛЕН РЕЧНИК НА МАКЕДОНСКИОТ ЈАЗИК

Овој филм е направен 20-те години, кога сексуалната апстиненција беше најсигурното средство за контрацепција и кога различните стандарди и во Франција и во Америка беа поизразени отколку денеска.

Оптичките дискови наликуваат на Дишановите “ротирачки листови” од 20-те и 30-те години.

Се плашам дека акцијата ќе помине како онаа од 1980-те години. Никој ништо нема да врати.

Сепак, моја лична проценка е дека забавник ѕвездените мигови ги доживеа во ’70-те и ’80-те години на минатиот век.

Првите општински училишта се појавиле во 30-те и 40-те години на XIX век во Скопје, Велес, Штип и др. градови.

До 20-те години на VII век цела Македонија била населена со словенски племиња.

Во 70-те години на VII век, дел од Бугарите заминал кон уститето на р. Дунав и се сместил во Јужна Бесарабија.

Целта им била да ја шират просветата меѓу народот и да се борат за осамостојување на црквите и училиштата.

Првите иселенички движења се поврзани со печалбарството, кое во 90-те години на XIX век станало масовна појава.

Имено, фанариотите (грчки владици, попови и учители) отворено биле бркани од народот и на нивно место биле избирани македонски.

Веќе споменатата борба на македонските преродбеници со грчката политика на духовно господарење со Македонија во 60-те години на XIX век добила масовен карактер.

Во потрага по обезбедување егзистенција за своите семејства македонските економски печалбари заминувале во соседните балкански земји: Србија, Бугарија, Грција, Романија, а потоа и во подалечните земји Австро-Унгарија, САД, Канада и др.

До нова административна поделба на територијата на Македонија дошло во 80-те години на IV век, кога Македонија била поделена на две посебни провинции, Македонија Прима и Македонија Салутарис.

Многу години подоцна, во 70-те години на минатиот век на шпански јазик ќе биде преведена книгата на Емил Сјоран Лошиот Демиург, која брзо ќе биде забранета од цензурата како атеистичко и антихристно дело, а авторот иронично ќе забележи: Инквизицијата не е мртва. Колку е тоа смешно!

Под притисок на своите арапски партнери, но и по критиката на преговорите во Кејмп Дејвид, Бургиба ќе ги прими во Тунис, како ново седиште наместо Каиро, Палестинската ослободителна организација на чело со Јасер Арафат, како и Арапската лига во 80-те години на минатиот век.

Но токму тука се крие метафоричната порака на поетскиот тестамент: застапувањето за летот, трагата на пеперутката, невидливата порака која не сме готови да ја видиме, да ја прифатиме како излез!

Махмуд Дарвиш ќе стапи во редовите на Палестинската ослободителна организација во 70-те години од минатиот век, а ќе ја напушти во 1993-та во знак на протест против спогодбите во Осло, коишто Јасер Арафат ќе ги склучи со израелската држава.

Меѓутоа, генерацијата југословенски амбасадори која заминуваше во 80-те години на минатиот век на највисоките дипломатски мисии и на која припаѓав со своите четириесетина години, заминуваше кога сите идеали врз кои почиваше федерацијата, со исчезнувањето на нејзиниот творец Јосип Броз Тито, тивко се губеа, остануваше само по некоја трошка од тие идеали, која најмногу се откриваше во неврзаните земји, кои веруваа повеќе во Југославија во тие времиња отколку самите нејзини жители во неа.

Судбината сакаше синот-наратор да се најде во позиција на амбасадор на Југославија (до нејзиниот распад од половината на 80-те и почетокот 90-те години на XX век, пред братоубиствените војни, невидени во Европа по фашизмот) во Тунис, при Арапската лига и државата Палестина) и на новата Република Македонија (до крајот на XX век) во Франција, при УНЕСКО, во Шпанија и во Португалија.

Се сеќавав во тие мигови на случајот на Мигел Унамуно, славниот ректор од Саламанка, кога на една слава во времето на фашизмот, на хистеричните повици на Франковите војници да живее смртта, со нему својствена храброст ќе истапи со познатите зборови дека има мигови кога молчењето може да биде лага, спротивставувајќи се на извиците за смртта со повиците за живот, во неговата осуда на фашизмот и франкизмот.

КоБрА, велеше Алешински, „е уметничка форма која ги води директно во детството... со значења употребливи за возрасните”. 50-те години фројдовата психоанализа влезе во главните струи на популарната култура и беше нашироко земана како доказ дека, не само што детството продолжува да влијае во возрасното доба, туку тоа суштински го создава и обликува истото.

Покрај тоа, 50-те години беа зенитот на т. н. „baby boom“ генерација, кој негуваше огромен интерес за детското како никогаш дотогаш.

Длабоката свесност и интерес за детската уметност стана дел од заедничката визуелна перцепција, која што уметниците, од 1950. година, широко ја прифатија.

Бегалската криза со бегалци стана уште поголема кога САД одлучи да ја ограничи имиграцијата во 1920-те години.

Еден од најчестите видови прописи во светот насочени кон подобрување на визуелното опкружување е регулативата за зонирање со којашто се ограничува употребата на надворешни знаци и билборди.

Во тоа време, државите на Западна Европа во најголем дел ги затворија своите граници за Евреите и другите лица без државјанство.40 за државјанин од страна на ниту една земја во рамките на нејзините закон“ (Чл. 1 од Конвенцијата на ОН за статусот на лицата без државјанство од 1954 година). 39 Види UNHCR/IPU. 2005. Nationality and Statelessness: A Hand- book for Parliamentarians. Handbook for parliamentarians no. 11-2005, 4. 40 Kristin Hill Maher, “Migration and Selective Memory in Fortress Europe,” review of Guests and Aliens, by Saskia Sassen, SAIS Re- view 20.1 (2000): 192. 35 Изолационизмот се засили со економската депресија во 1930-те години и продолжи сè до крајот на Втората Светска Војна, доведувајќи до трагични последици за многу бегалци.

Со појавата на зонирањето во 1920-те години со цел да се задржи 125 Lutz P. Koepnick, “Negotiating Popular Culture: Wenders, Hand- ke, and the Topographies of Cultural Studies,” The German Quar- terly 69 (1996): 388. 126 Victor Margolin, “The Age of Communication: A Challenge to De- signers,” Design Issues 10 (1994): 67. 104 трговијата и индустријата подалеку од живеалиштата на средната класа, надворешното рекламирање стана предмет на значителен степен на правно ограничување.127 Со текот на годините, со такви прописи беа забранети повеќето билборди во над 100 градови во Калифорнија, како и на ниво на цели три држави во САД.

Како што нагласува Сасен, нафтената криза од 1973 година ~ стави крај на оваа побарувачка, означувајќи го почетокот на денешната ера на сè позасилена емиграциска контрола и бесконечни политички дебати за емиграцијата.41 Бездржавјанството почна да стекнува поистакнато место на меѓународната политичка, безбедносна и хуманитарна агенда во почетокот на 90-те години, со распаѓањето на зголемен број на федерални држави и создавањето на нови држави по Студената војна, што стави друг акцент врз заштитата на раселување на населението.42 41 Peter Newell, “Global Challenges to the Future State,” Glo- balization, no. 503 (2001), http://www.india-seminar. com/2001/503/503%20peter%20newell.htm (accessed Novem- ber 8, 2006). 42 „Во тоа време, постоеше растечка загриженост дека распаѓањето на Советскиот Сојуз, Југославија и Чехословачка ќе создаде голем број на лица без државјанство и раселени лица, од кои многумина може да бараат да се преселат во Западна Европа. (...)Досега, сепак, активностите [на УНХЦР] беа силно концентрирани во Централна и Источна Европа.

За прв пат воведен во „Структурната трансформација на јавната сфера“ (1962), овој концепт ги информира сите подоцнежни дела на Хабермас, со клучно навраќање на темата во 1990-те години, во неговото монументално дело „Меѓу фактите и нормите“ (1996).

Хабермас за јавната сфера Јавната сфера може да се посматра како главна тема на делото на Хабермас, како нужен предуслов за вистинска демократија.

Во текот на 90-те години фабриката се приватизираше, при што доминантниот пакет акции дојде во сопственост на вработените.

Но, во средината на 90-те години во Синдикатот се воведе ново правило – доброволно зачленување.

Работната атмосфера и условите за работа во Синдикатот беа солидни.

Битен дел од приказната на Ѓорѓиевски е и процесот на сопственичката трансформација на фабриката низ годините – нешто 87 после што многу работи од значење за вработените се променуваат на полошо.