ДИГИТАЛЕН РЕЧНИК НА МАКЕДОНСКИОТ ЈАЗИК

7. Реката во која еднаш не се удавив е веќе пресушена.

Се удави во пиењето и во бдеењето во бескрајните ноќи по кафеаните, каде што можеше секој да го навреди, да се подбива со него. Така долги години.

Тогаш моите добри пријатели, бубачките, тревите и цвеќињата ќе се удават во солзи.

Се нурна во водата и - се удави, сосе куќичка сосе покуќнина.

А во ракија мачки можат ли да се удават? Ве прашувам, можат ли?

Го водел очајот, а не некоја мисла и решеност: како да не тргнал да се удави во реката, туку ѝ се препуштил на водата да го однесе кон некое поинакво постоење.

Тогаш, кога стоев крај неговиот болнички кревет, Рајнер Рихтер имаше осумнаесет години, а јас имав две години повеќе.

Боледувајќи по Бранка, низ носталгијата на Шумановата соната за виолини во Д-мол, Горчин се предаваше одвнатре, од најдлабоките клетки, на слатката омаеност на сетилата, дозволуваше да го голтне мемливата полноќ, во која на крајот мораше да се удави – занесен, несмирен, неспасен.

И ја водам Уља меѓу нив и ѝ кажувам да вели: ״Поминав меѓу две секири, а не се пресеков, поминав меѓу две води, не се удавив, и поминав меѓу два огна, не се изгорев.“

Дали од алвата му залетна, дали од некоја питулица, дали од ракијата или од чадот, ама гледаме ќе се удави. Помодрува во лицето.

Господе, што направив, ќе се удават луѓево, си велам, и со очиве ја барам Уља.

А ако не гледа може да падне в бунар. Да се удави.

Сега ми се чини дека не ја пишував јас туку некоја возрасна Alice на која зборовите ѝ се расеале, која не знаела која е: ту ѝ се чинело дека е поголема од куќа, ту дека би можела да се удави во баричка од солзи.

Па, не се удавив, а можеше и тоа да се случи.

- Не, - му рекоа, - се удави... Тој го згрчи лицето, се собра како гром да го удрил и заплака: - Ах, ах, останав без него...

I Куќите од селото се раштркани која каде: едни крај езерото, други крај реката што слегува од планината и тече низ селото; реката е суводолица: лете коритото е празно, исушено, како оглодана риба; во пролет и есен водата надојдува, плави, луничи, бучи преполнувајќи го коритото и влечкајќи со себе сѐ што ќе најде по патот, се разлева, ги подлокува трапчињата, сокаците, ги урива мостињата и плитарите од плевни и кошари и ги влечка со себе растурајќи ги во езерото каде што се влива; луѓето трчаат по реката и си ги собираат во езерото однесените работи: греди, штици, каци, ношви, буриња, кошови, сандаци, и по некоја живинка што не се удавила; вртат со чамци, ги собираат или ги туркаат кон брегот.

Арно ама залудо што чекал Силјан, чунки дуовникот и сите друзите што беа во гемијата, беа се удавиле.

- „Ами како се удави сиромашкиот дуовник в море, бре чедо?“ му рекол татко му.

Од тие зборови што ги слушал Силјан штркот, голема жал му идела, што дури сакал да се сам убие или во бунарот да се удави; арно ама душа е мила, пак се попишманил.

– „Не ќе жалав толку, Боже, си велела со жалосен глас, за Силјана мој, ако беше умрел овде, барем гробнината ќе му ја знаев и свеќа ќе му палев, ами како да не жалам и да не плачам кога в море може да се удави одејќи на тој пусти аџилак.“

Бре овде ќе се удави гемијата, бре онде ќе пропадне, една цела недела што ја тера гемијата и едно утро приближила гемијата до една ада, та кога се удрила од камењето, парче по парче се направила; сите што беа во гемијата се удавиле, само Силјанче беше се нашол на една штица задржан и беше го исфрлило далгата на суво.

– „Море не велете ми аџија, бре селани им рекол Силјан, оти не би касмет да одам на аџилак, чунки дуовникот што ме зеде да ме носи се удави в море; оставете, браќа, не е за кажување и за верување тоа што сум патил во овие две-три години, ама ак ми беше тоа што сум патил оти од таткова и мајкина клетва не сум верувал.

(Пак се засмејува, но сега пе потсмешливо и зајадливо, туку чисто и радосно: го привлекува веселбата во соседното лозје, која достигнува врв и орото, кое се враќа, водено од Арсо.)

Море, право во Вардар, да се удавам! (Ја опипува главата, ја тргнува крпата со која му е врзана, ја фрла тресејќи се од гнасење.) Еј, Теодосе! Умри, Теодосе, Теодосе!... (Отидува.)

Коледарите првин онемеа, па сите се удавија во нејзиниот поглед, а има и такви кои до века ќе си ја сладат мислата од насмевката на рајските јаболка под прозрачната свила.

Иако за него се грижеше Митра, баба му, откако се преселија во една од долгите бараки, инаку штали порано, Дончо уште првите денови заталка низ Острово, откри дека ако се оди на онаа страна каде што изгрева сонцето се стигнува до една огромна огромна вода што изгледа како сиво платно на кое не му се гледа ни почеток ни крај ама некој од кај сонцето како да го влечи влечи и се потсетува дека од Митра е предупреден да не се приближува до каналот оти и во плитка вода човек можел да се удави, башка што змија може да ти се замота околу нозете или крастава зелена жаба да ти скокне в уста, ама за оваа огромна вода никој ништо не му рекол и по долгото клечење крај неа заклучи дека ова не треба никому да го кажува, да си ја чува како тајна само негова и тргна по патчето крај неа совладувајќи некои грмушки, некои корења, надолу надолу дури до онде каде што таа голема вода се сретнуваше со една малечка рекичка покриена со врби и кој ти знае уште со какви дрвја, водата од малата рекичка бистра па се гледаше сѐ под неа и сакајќи да помине преку неа за да го следи брегот на големата вода откри дека почна да му се качува до кај колената и се сети на предупредувањето од Митра дека можеби ова е каналот и дека во плитка вода човек може лесно да се удави па се подврати, е, кога веќе го нема човекот што го трга сивото платно, поарно е да го фати ова патче што оди нагоре покрај малата рекичка следен од крекање на жаби и чрчорења на секакви птици горе во дрвјата.

Тонејќи во бунарот на своето сеќавање, срцето и се удави во некој пелин, пулсирајќи тивко, нечујно, заморено.

- Дремиш, а? Стани, бре, ќе се удавиш! - му подвикна.

Да ме фрлеше тогаш во вода ќе се удавев.

- Бродот на кој војникуваше, -продолжи таа, - потонал, се удрил во некои карпи, а Наума мој, не успеал да го спасат. Се удавил. Одамна се случи тоа.

Се нурна во водата и - се удави, сосе куќичка сосе покуќнина.