ДИГИТАЛЕН РЕЧНИК НА МАКЕДОНСКИОТ ЈАЗИК

Едно пролетно утро, искачени на Калето, по обичај, погледите првин ни се упатија кон плоштадот и сега се судрија со една необично подвижна белина што наполно го исполнуваше просторот.

Почнала борба со Турчинот. Првпат семејството Поцо се судрило со еден Турчин.

Со Солун како да се судриле Ориентот и Западот, па овој белег е присутен на секој чекор, преку бројните ахчилници, ориенталските слатки, а најмногу во старата чаршија, на дното од прочуената европска солунска улица „Цимиски“, каде што уште во еден агол сѐ стои така, како што било уште во „турско“ - стари дуќани и магазини со ќепенци.

А утрото, кога ластовицата повторно отиде да си го бара својот стан, се судри со една плаката што преку ноќта беше ставена пред вратата: „ЗА БЕЗРАБОТНИ ПРИСТАП ЗАБРАНЕТ“

Токму така: во тој миг, додека траеше доскокот, таа неочекувано ме прегрна околу вратот и одеднаш, дури, ни се допреа образите; веќе следниот миг таа ја сврте главата кон мене и погледите ни се судрија; се гледавме, нејзиното лице беше на една педа од моето; ѝ ги гледав носниците како ѝ се шират забрзано, како кај уморно коњче: и го чувствував здивот; таа гледаше во мене како да е понижена, како повторно да сака да каже: „Доби шанса, нели?“, како да е поразена, како од бес и самата да прави една безвредна блискост (тоа гушнување со рацете околу мојот врат), како да сака да каже дека блискоста ја дава таа, а не јас; дишеше забрзано, со јазикот ја квасеше долната, сува усна и одеднаш ми рече: „Слегов, можеш да ме пуштиш“.

Да паметиш, да не заборавиш. Токму така. А тука во Скопје, одново се судрија противниците.

Погледнав по неа. За малку што не се судрија со Вера која влегуваше.

Но на отворената врата се судрив со домаќинката, со нејзината подгрбавеност или набожна покорност од која и манастирскиот камен се стоплува. Ми рече нешто.

Ги побарав опинците, ги најдов, некако ги наврев на нозе. Осаменоста веќе ми беше тешка.

„Имал среќа“ се велеше и за некој кој за влакно ја одбегнал смртта, не затоа што бил добар човек кој вредело да поживее, не затоа што на време закочил, или затоа што не се колебал да повика пожарна, туку затоа што бил следен од тој невидлив дух кој му го покажувал патот, оној истиот кој ни става чадор во торбата кога почнува да врне, кој го отвора зеленото светло кога брзаме, кој прави на улица да се судриме со луѓето кои сакаме да ги видиме а да одбегнеме други, кој со нашата рака ги влече правилните животни потези, со еден збор, кој ни помага сѐ да биде како што треба.

На месечината понекогаш ќе светнеше стаклесто црно само по некој поглед, како поглед од истечено око, ќе проблеснеше само по некој отскриен заб, но сега сето се престори во некакво чудно сновење околу неговата пилана, едно такво забрзано одминување, при кое секој од нив, со една чудна фанатичност во таа проклета осамена недоверчивост во оние сиви, изребрени тела, како да мораше да мине на секое место, така што неколку пати се случуваше да се судрат по два, а притоа само остро ќе прикрцкаа нивните очници.

Сега можеше да биде чуено и она нивно тивко, цвичливо скимтење, кое секој од нив го продолжуваше како некое само свое тивко мрморење, тоа се престоруваше во ужасно заканувачко 'ржнување само кога две од тие остри вретенести прилики ќе се судреа очи в очи, или кога ќе се разминеа само за еден мигновен чекор.

Случајно или не, на крајот им се судрија погледите.

А јас стасав ноќе. Ја отворив надворешната врата и се судрив со густа темница, зашто оттука престана да ме следи полната месечина.

Изгледаше како обата брега да исфрлиле еден спрема друг по еден пенлив млаз вода и кога тие два млаза се судриле, составиле лак и така останале за еден миг, реејќи над бездната.

Од Вишеград и од Рогатица доаѓаа граѓани и му се восхитуваа, жалејќи дека тој се наоѓа во таа пустелија и дивина, а не во нивната касаба. – Требаше да се роди везир! – им одговараа жителите на Жепа и удираа со дланката по камената ограда која беше права со остри рабови како да беше изделкана од сирење, а не од камен пресечена.

Тој се сврте, мрморејќи си нешто во брадата, и се судри со Винстон.

Неговиот ум се колебаше кусо околу несигурниот датум на страницата, а тогаш се судри со новоговорниот збор „ двосмисла“.

И така, сонот на моето среќно враќање во родната земја се судри со морничавоста на идеологијата која не престануваше да ги меле човечките души и животи и се закануваше да достигне до синдром на невидено жртвување.

А вие Семјон пожестоко и од мене се судривте со тие зла бидејќи бевте помлад кога нѐ подбраа Црвените, долу на Крим, му се обрати тој на татко ми.

Два најниски акорда на темната клавијатура на облаците се судрија Два погледа под искрите нивни се зачудија Четири бели раце низ темнината на дождот вознемирен се побараа Се доближија се најдоа со болката со смеата со занесеноста стара...

Се судрија во тесниот влез.

Заборавив! Почекајте ме, веднаш ќе дојдам.

Всушност се судрија силите кои претставуваат мостобран на два спротивставени света - на Запад и Исток, кои тукушто ја почнаа вистинската битка...“

- И ова го рече тогаш на советувањето и си спомна уште дека посебно подвлече: Преминувањето во класична војна за партизанските кадри кои неопходно ќе се судрат со стручњаци и воени специјалисти, за партизанското движење ќе биде катастрофа...

Идевме во светот на овие книги и на нивниот господар на несетно топење и исчезнување на нашите илузии и вознеси, со кои во спротивно ќе застраневме и ќе се судревме со балканската калдрма.