се (зам.) - стемни (гл.)

Бидејќи беше пладне, оџите на минарињата викаа и ги канеа верниците на молитва.
„Гоце Делчев“ од Ванчо Николески (1964)
Туку... Се стемни. Ајде да одиме дома.
„Гоце Делчев“ од Ванчо Николески (1964)
Кога се стемни, кроце влезе во дворот.
„Гоце Делчев“ од Ванчо Николески (1964)
„Стемнило ми се стемнило Пелистер магла фатило, девојче друмје згрешило...“
„Гоце Делчев“ од Ванчо Николески (1964)
Чекај да видиш кога ќе се стемни и кога ќе се запалат светилките, ми рече таа. Ова не е ништо, додаде.
„Ласа“ од Наташа Димитриевска Кривошеев (2011)
Старата го дувна кандилцето и одеднаш в соба ужасно се стемни.
„Послание“ од Блаже Конески (2008)
Ги држеа така дури се стемни.
„Послание“ од Блаже Конески (2008)
„Е, сиот си мозок!“ подбивно рече Љупчо.
„Клучарчиња“ од Бистрица Миркуловска (1992)
Чудно ми е дека не ме запрашува зошто олку сум се задоцнил, не ме кара дека веќе се стемнило.
„Клучарчиња“ од Бистрица Миркуловска (1992)
„Убаво нарасна“, вели „секоја година со душа го печам, да ми јадете, да ми раснете.
„Клучарчиња“ од Бистрица Миркуловска (1992)
Утре ќе ви е сончево, пријатно за есенска прошетка...“
„Клучарчиња“ од Бистрица Миркуловска (1992)
„Татко ми купи! Да не мислиш - татко ти ќе купи! Со кои вошки ќе купи!?“ Тоа многу ме навреди. Ми се стемни.
„Клучарчиња“ од Бистрица Миркуловска (1992)
Додека ептен не се стемнило редно е да се потроши уште некоја насмевка и да се направи уште една пируета во бескрајот на детството секако ќе има време да се забрише и правта од чевличките, малите бели чевлички па сите срамежливи погледи и палави мечтаења и сновиденија да се стуткаат како алишта во куферот има куфери што набабруваат од насмевки пред за последен пат да застанат на перонот на црната неизвесност тринаесетгодишната ханичка брадјова тринаесет пати се закашлува пред да се качи во возот кој има само последна станица ханичка тринаесет пати се сврте кон багремите кои од навика чекаат нова пролет за расцутување фрли поглед и на омиленото бело облаче на кое гулабицата неуморно павташе над седалото за недосмеани насмевки.
„Ситночекорка“ од Ристо Лазаров (2012)
Се стемни. Тој и не помисли да се врати. Пред сѐ, беше опасно.
„Бојан“ од Глигор Поповски (1973)
Еден џемпер да ме грее, кога ми студи, сив како небото на првата книга од која ноќта надојде како река, кога ми се стемни.
„Портокалова“ од Оливера Доцевска (2013)
Мене ми се стемни: можно ли е Луција вака да постапува, да се поигрува со мене?
„Папокот на светот“ од Венко Андоновски (2000)
Во откраднатата крбла за млеко гмечел со боси нозе туѓо грозје, се опивал, ревел споулавено.
„Тврдоглави“ од Славко Јаневски (1990)
Изморен, со чувство дека е отфрлен, заборавен, избришан од дружината, болниот паѓал со тил на тврдото лежиште и останувал со отворена уста додека едно од многуте јазичиња на стравот му го лижело разголеното непце.
„Тврдоглави“ од Славко Јаневски (1990)
Кога ќе се стемнел, со жили и мускули во својата става за тројца, мечката бегала од него.
„Тврдоглави“ од Славко Јаневски (1990)
Но и тие двајца чекале дружината да се определи за јама или за клада и секако да се определи за свој челник, за оној што ќе победи во недоразбирањето.
„Тврдоглави“ од Славко Јаневски (1990)
Пред да му се стемни, пред до клепки да потоне во поплавата на безумноста видел дека небото над него е мртво око на закланата вселена и видел во тоа око блескав цвет од лилава и бакарна и зелена светлост, за да му покаже во што да го забуцал ножот.
„Тврдоглави“ од Славко Јаневски (1990)
Најпосле - ноќ. Се стемнило кога некој Богдан Преслапец, умен маж со сенка на замисленост во очите, му рекол на црниот Пандил Димулев дека двајца Онисифоровци се премногу за четириесетина луѓе со различни имиња.
„Тврдоглави“ од Славко Јаневски (1990)
Но само се исправил полека, недозгрбавен и не со крената глава, туку повеќе сличен на човек што долго време стоел замислен на исто место, меѓу сенки од кои расне непробоен покрив и под кој ќе почне нова битка без сеќавање за вчерашните рани и лузни на неизлекуваната душа; и ќе гризе и ќе боде и ќе дави ревејќи само со крвта и сличен по нешто на оној негов дедо или дедо на неговиот дедо од дните кога бил со каменен чекан удрен над истото вака распарано животно.
„Тврдоглави“ од Славко Јаневски (1990)
Пред да се стемни, виделе од далечина урнатина на кула или на манастир, костур на вчерашен живот, ред камења или спомен на иноверска одмазда или на заборавен земјотрес.
„Тврдоглави“ од Славко Јаневски (1990)
Мрдни — Саветке, да би не мрднала од местото, оти еве се стемни.
„Антица“ од Ристо Крле (1940)
Во утрините не можеше да се смири, ако не развртеше неколку пати околу пиланата, загазувајќи до појасот во снегот, а квечерините не забораваше да ги испрати на прозорецот, за кога ќе се стемнеше да може пак да почне да ги исчекува пријателските довикувања на гладната дивина.
„Белата долина“ од Симон Дракул (1962)
Ако успеале да им избегаат, можеби ќе дојдат кога ќе се стемни. Ќе чека.
„Пустина“ од Ѓорѓи Абаџиев (1961)
Пред да падне со лицето в трева, му се стори дека неочекувано брзо се стемни.
„Кловнови и луѓе“ од Славко Јаневски (1956)
и само коси, цело поле трешти, небото се тресе, мислиш на тебе ќе падне и се слуша само едно долго виење, еееее, јачи и плаче, ко мало детуле, и војниците како што одат и како што гинат само ау, ау, ау, викаат и едни паѓаат, а други се меткаат наваму и натаму, не знаат кај одат, чакалот им влегол в очи и ослепени се и од двата полка само осумдесет души не загинаа, и тогаш собув еден мртов Англичанец, ама старшијата ми ги виде чевлите на нозе и оди кај оди ќе ми се испули во чевлите, ништо нема загубено, а бара, и, кај ги најде, бре, ботушите што ми ги купи башта ми, вели, зар татко ти е Англичанец, му велам, и тој одвај дочека да го налутам, нема арамии кога сите крадат и почна да ме тепа, преку нос, преку очи, и мсне светкавици ми играат и после многу ми се стемна и го гледам како 125
„Пиреј“ од Петре М. Андреевски (1983)
И пак ќе се стемни и пак ќе ме викнат.
„Пиреј“ од Петре М. Андреевски (1983)
И чекам да се стемни, со душа чекам да се стемни, да си одат сватовите.
„Пиреј“ од Петре М. Андреевски (1983)
таму ќе ни судат и така не засурмуваат во вагонот небаре добиток за продавање и клан, клун, клан, клун, лазаме за Софија пооди, пооди, - запри, па пак тргни, а ништо не гледаме, имаше само една дупка во отворче одозгора, над нас и не знаеш кога се стемнило, а си заборавил кога било дење, денот и ноќта си ги смешале нозете, ги избришале границите и не знаеме дали сме поблиску до денот или до ноќта, само некогаш ќе подотвори некој, ќе ти остави кофа со вода и по едно лепче - камче за да ти ги скрши забите и пак ќе ја тргне вратата, ќе го штракне лостот, штрангата, а ние ќе го топиме 118
„Пиреј“ од Петре М. Андреевски (1983)
- Почекајте да се стемне, вели војводата, не сакам народот да ме види врзан.
„Пиреј“ од Петре М. Андреевски (1983)
Ами, што ќе правиш: прифатен човек, не знаеш ни што мисли, ни што прави. И така чекам да се стемни.
„Пиреј“ од Петре М. Андреевски (1983)
Кога ќе се стемни, можеш и од под куќа да им го наслушуваш чешањето на луѓето. 78
„Пиреј“ од Петре М. Андреевски (1983)
Ја завлече главата во биковскиот врат и стана презрив и тврд, се стемни чиниш цел живот да се хранел со гавранови срца. „Во зло време се задеваш со мене.“ И гласот му беше темен.
„Месечар“ од Славко Јаневски (1959)
Се загледа во полната месечина на која се оцртуваа линии на човечко лице: нејзе ѝ се причини дека тоа лице првин ѝ се насмевна со подбив и закана, потоа се смршти, се стемни, дека светлината истече низ некој дол од другата страна на темната планина чии сртови едвај се забележуваа како грб на огромна камила.
„Полицајка в кревет“ од Веле Смилевски (2012)
Се стемни додека ги исшета само неколку од четириесетте, појде од Тахта-кале маалото, па по Капан-џаде и Гази-Лала, слезе на Карадак и Кебир Челеби, а додека севезден се ѕвереше нагоре, небаре од ова или она ќоше на сокаците ќе го види туљбето на Гази Баба, снегот редеше и редеше, и врз неговите опинци и опутите, и врз клепките, ушите завиткани во шал, така и врз керамидите на куќите што му се бендисаа, убави куќи, ниски и двокатни, градени цврсто од тврд керпич, од чии пенџериња го гледаа вцрвенети детски обравчиња што крцкаат оревчиња, а лушпите не ги фрлаат надвор, преку џамот, туку ги собираат и метат како што е редот на чистотата и како што игуменот ги подучуваше во манастирот.
„Вежби за Ибн Пајко“ од Оливера Николова (2007)
Кога се стемни убаво, еве го и попот Ставре со самарџијата Димо.
„Вежби за Ибн Пајко“ од Оливера Николова (2007)
Ако нешто му се стемни, си рече, ако му се стемни од тоа големо ѕверење, нели беше слушал и за бесплатните гостилници и анови какви што ги имало овде за сиромаси?
„Вежби за Ибн Пајко“ од Оливера Николова (2007)
Ибн Бајко се стртка: „Па... знаеш како е. Некому дури не му се стемни, на друг не може да му се развидели“, се досети најпосле.
„Вежби за Ибн Пајко“ од Оливера Николова (2007)
Кога се стемни и деврието, тропајќи, замина кон Серава, ибн Пајко појде дома за да си земе некои алишта, а најпрвин да ѝ каже на Калија дека е сето ова ујдурма и привремено, зашто со попот Ставре смислиле како да излезат поербап од валијата.
„Вежби за Ибн Пајко“ од Оливера Николова (2007)
Затоа и сите чифчии денеска стоички го поднесуваа припекот на сонцето и чекаа да се стемни за да се вратат во своите кошарки по чифлизите и да го продолжат ропскиот живот.
„Калеш Анѓа“ од Стале Попов (1958)
Лицето ѝ се стемни. Ги собра веѓите. Очите ѝ се навлажнија. Сигурно, во себе, плачеше.
„Ервехе“ од Луан Старова (2006)
Ама.. Пеколно е добар начинот на кој ме управуваш кога ќе се стемни. Убав е начинот на кој се смееш.
„Курвите на ѓаволот“ од Елена Велјановска (2013)
Но наеднаш лицето ѝ се измени. Се стемни.
„Желките од рајската градина“ од Србо Ивановски (2010)
Однедадеж се стемни. Падна жеден дожд.
„Ерато“ од Катица Ќулавкова (2008)
Капиданот или кој беше не знам, ми пријде и ме праша: - „Од ова село си ти?“
„Постела на чемерните“ од Петре Наковски (1985)
Војникот ме врати кај офицерот и, откако му рече нешто, оној што зборуваше нашински ми пренесе: - Господинот офицер вели дека ние ќе ги закопаме, а ти да ја земеш маската што пасе онаму и да одиш на чешма да ги наполниш бурињата со вода, товари ги на маската и терај горе, на ридот.
„Постела на чемерните“ од Петре Наковски (1985)
Војницте запалија огнови.
„Постела на чемерните“ од Петре Наковски (1985)
Знаев дека во одредот е и ќерка ми, та затоа се занишав, зачекорив и ми се стемни.
„Постела на чемерните“ од Петре Наковски (1985)
Кога се стемни, дождот запре, но пукотите продолжија: одѕиваа тапо како удирање во бутин.
„Прва љубов“ од Јован Стрезовски (1992)
Кога се стемни, се провре низ прозорчето од коњушницата и го фати патот за дома. Во селото стаса пред закопот.
„Свето проклето“ од Јован Стрезовски (1978)
Ранетите чекаат да се заврти сестрата, а потоа да се испразнат во кофата; поздравите со нож дупат дупки на вагонот да гледаат кај се оди и низ нив чишкаат; милосрдната сестра чека да се стемни во вагонот за да се олесни и таа.
„Свето проклето“ од Јован Стрезовски (1978)
- Синојка, кога се стемни.
„Бегалци“ од Јован Бошковски (1949)
Пред да се стемни, баба ми ѝ рече на мама да извади туршија додека се гледа, а дедо ми притури ракија од бинлакот под тремот во шишето иако тоа беше речиси полно до половината.
„Крстот камбаната знамето“ од Мето Јовановски (1990)
Што ми стана на очиве, си велиш, зар наеднаш се стемни?
„Небеска Тимјановна“ од Петре М. Андреевски (1988)
Ќе почекаме да се стемни и ќе им ги пуштиме куририте што ја познаваат шумата за да ги преведат преку граница.
„Небеска Тимјановна“ од Петре М. Андреевски (1988)
- Ако ги прашам, моите сигурно нема да ми дозволат - рече Мила. - А, моите мислиш, да? – додаде Снеже.
„Игбал, мојата тајна“ од Јагода Михајловска Георгиева (2000)
Ќе патуваш, ќе патуваш, дури и ќе ти се стемни од тоа, да знаеш.
„Игбал, мојата тајна“ од Јагода Михајловска Георгиева (2000)
- Па нема да ги прашаме? – реков. – Ќе заминеме без да им кажеме и ќе се вратиме пред да се стемни. Никој нема да знае.
„Игбал, мојата тајна“ од Јагода Михајловска Георгиева (2000)
- А, во Дизниленд, кога ќе одам, а? Кога ќе пораснам?
„Игбал, мојата тајна“ од Јагода Михајловска Георгиева (2000)