ДИГИТАЛЕН РЕЧНИК НА МАКЕДОНСКИОТ ЈАЗИК

Јадро набабрените гроздови се гмечеа во крблите. Бочвите се полнеа со црвено вино.

Бунарот беше оставен да се полни. На петнаесетти септември, летото сѐ уште стегнато, пекол, како што се вели, отидов да наѕрам.

Го чувствуваше оловниот притисок што беше стежнат над целиот предел, над главата, врз погледот, во душата.

Тука пристигаа и заминуваа, се празнеа и одново се полнеа бродови, донесуваа и однесуваа производи, лични и трговски добра, но и луѓе, судбини, надежи, пораки, усно доверени вести и епистоли забележани со писма кои се читаа, се пишуваа, но и се испраќаа на сите можни страни на морската шир.  Карер го сврте погледот кон разбрануваното море над кое се пластеа сиви облаци.

Може да служи еднаш како замена на дрвото а другпат, как мека, може да заменува - мебел штоф, односно да служат како замена за онаа материја со која денес се полнат јоги-душеците и другите, меки предмети од мебелот.

Но сега, во врнежливите дни, тие линии на тротоарот се полнеа со вода, а баш мојата десна нога беше обосена толку, што скоро целиот преден дел од ѓонот отпадна.

Насетував како ми се полнат очите со солзи. Со сила се воздржував да не заплачам.

Но и на возачот, кој од селанец станал војник а од војник службеник, колку и да ги менувал воланите од голи до облечени, порадо му се ширеа носниците од комињето на грапата одошто од тафтабитите на вискито и повеќе му се полнеше срцето од шилерот одошто од гемиштот.

Од друга страна постои една димензија создадена од смртта на уметникот, после која уметничкиот систем се наоѓа себеси со сите остатоци, сите траги од шамановите перформанси заедно со скулптурите, формите, и енергетските полиња.

Само на овој начин изложбата може да дише, батериите да се полнат, енергијата да циркулира, и материјата да го изрази својот магнетизам.

За мене беше неопходно да се оста­ви простор за трансформирање на внатрешната енергија, и така јас морав да создадам однос помеѓу телото и искуството на набљудувачот како оној помеѓу масата на материјалот на скулптурата и празнината.

Додека си ја подготвуваше вечерата, устата му се полнеше со вода, а носот се ширеше, вдишувајќи ја пријатната миризба.

Со човечки тела во мојата земја го ѓубрат земјиштето, со нив хранат кокошки и свињи, со тела се полнат јами за да може еден ден повторно да никне црното, дебело семе на злото.

Тревките, цвеќињата и бубачките тивко дишеа а од нивниот здив воздухот се полнеше со прекрасни миризби.

Но, и покрај фактот дека овие приказни внесуваат одредена детерминираност во животот, тие ретко успешно излегуваат на крај со сите непредвидени околности кои искрснуваат во “животот како таков”.

Исто како и текстовите во однос на вистинскиот живот, приказните коишто ги живеат индивидуите се полни со празнини и недоследности кои постојано се натрупуваат.

Молчевме, само што Петко понекогаш страшно се закашлуваше; од тоа очите му се полнеа со солзи.

Се искачивме на насипот и јас, без никаква видлива причина јурнав да трчам код мостот; зад мене Земанек викаше да застанам, да го почекам; јас не застанував, јурев кон тунелот, влетав во него, трчав и пеев: „Учи ме мајко, карај ме, како да земам Луција“; трчав кон светлината, но експресот веќе беше поминат и не можев да сфатам дека веќе нема ништо пред мене, освен светлина; и во моментот кога излегов на светлина, кога градите ми се полнеа со воздух (каква страшна болка во градите!), видов дека Земанек допрва влегува во тунелот.

Ѝ реков дека џезот веќе е сосема испразнет од фолк-содржините на црната раса, од неговата изворна фолклорна содржина, дека е останата само неговата рамка, неговата универзална музичка форма, која сега треба да се полни со нашиот фолклор; и не само со нашиот, туку и со секој фолклор во светот, оти не е само нашиот фолклор богат, туку има такви уште неброени и незнајни богатства на планетава.

Од тука окото се полни со прекрасната панорама на Лерин и леринското поле и далеку, небаре е крај на светот – Кајмакчалан, чиј врв е покриен со снег.

А од Бела Вода кон Герман се спуштаа партизаните и трчаа кон рамницата која сѐ повеќе се полнеше со луѓе и сите трчаа кон Пероо.

Сѐ уште не сум видел некој од режисерите, уште помалку од директорите, од уметничките директори на театрите, да ја изартикулираат (па нека биде тоа и во пропагандниот материјал) причината поради која театрите ни се полни со претстави работени по делата на Шекспир, Брехт, Жари, Лем, Гловацки, Тарантино.

Прозорците на станицата се тресат, се рони варта од ѕидовите, од таванот и ти се полнат ноздрите со прав.

Ги прегледува сите и откако ќе се увери дека се полни, задоволно го затвора креденецот.

Земјата се сурива, калливите прсти ја гребат, торбичките се полнат и ортомата е пак нишка, оптегната меѓу нив и онаа бела виделина на излезот што единствено потсетува на животот и неговиот ден.

Сѐ уште собран на клопче, со брада нурната меѓу колената, тој вознемирено ослушнуваше, ноќта надвор се полнеше со тропот од коњи и забрзано трескање на тркала врз гола калдрма.

„Невесто, потивко пуштај ја чешмата дека со септичка јама сме, бргу се полни, а камионот (гомнарка) не може да се симне до кај нас, ах, мака мачиме со водата, а и ти при толкаво езеро, в купатило се капиш!“

Станувам, устата ми се полни со крв, веќе не можам од крвта да зборувам.

Левтерија само принесува јадење и трпезата гледаш се полни, ќе се прејати. Од тежина.

Ги гледам како им се шират обравчињата, како им се полнат устите со вода.

И почнува да грми кон ридот преку реката, во реката. Се полни реката со железо.

Само нѐ гледа и ѝ се полнат очите со солзи, ѝ претекуваат.

А мене срцето само ми се полни со болки, со чемери.

Телето само тупка со копитата, врти со опавчето, ко ѓаволско врапче мрда со опавчето и ја шиба кравата во вимето. А вимето празно, не се полни без пасење.

Се полнат топовите, се затвораат, се зема далечина, агол. Први-пали! Други, треќи... Повеќај угао за пет, даљина 1 5 0 0 , пали!

Ама срцето човечко било бунар: само се полни, а не се преполнува.

Само вода им се полнеше устата, ама не ги болеа непцињата.

Рацете ми се полнат со пареа. „Сѐ треба од овдека да почне, од кај нас и од нас да почне“ , се сеќавам на Лазора Ночески, а еве кај нас сѐ се завршува.

Ама само поминуваш со раката преку устата, преку веѓите и раката ти се полни со вода.

Кловнот долго се гледа. Едното око се полни со влага и го разбива огледалото во ситни кристали.

Сивосиното око на кловнот се полни со влага. Од тоа другото станува безизразно, тапо, нечовечки рамнодушно.

Малата уста се развлекуваше како ластик, а очите, место да се стиснат во своите мускули, бабреа, се полнеа со солзи.

Инаку постојано тонеше во бунило; му се заплеткуваа некакви полипи околу нозете и го тргаа надолу кон длабоките води во кои тој не можеше да дише; се задушуваше, скокаше, се поткреваше од креветот и дишеше лакомо од воздухот за да се поврати во живот; со погледот шеташе низ болничката соба и се мачеше да се дофати за нешто: за лустерот на таванот, за вентилаторот, за корнизите на прозорците, шишето обесено над него од чија течност му се полнеше телото за да му се врати силата; се мачеше да се дофати за било што само да не втонува надолу, да не им дава на полипите да го тргаат во длабоките води каде што не може да поземе воздух.

Стврднат како да ја чека смртта, мислеше дека ноздрите му се полнат со кисела, пресно ископана земја и чекаше - можеби веќе не ќе се пропнува проклетото `рзнување од кое се умираше побрзо и од острицата на зракот.

Само тишината раснеше до пискотлива продорност од која ушните канали се полнеа со темна мака.

Седејќи како во прекрасен сон, Винстон не обрна внимание додека се полнеше неговата чаша.

Сите веќили од селата располагаа со собраните дарови за манастирот и даваа по нешто во општата Сталева ќесија, а таа од ден на ден се полнеше.

Овде е пострашно од пеколот на Данте со векови реки се полнат од плач но пирејот повторно расте и расте попусто го корнат им пркоси пак

Пелагија клечеше крај неговата глава, го оплакуваше во себе, без глас и без солзи, оплакување што повеќе беше монолог отколку дијалог, всушност не кревајќи ја главата, чувствувајќи со снагата и слушајќи со ушите што се случува во одајата, кој доаѓа и кој заминува, таа му вели на старецот и се надева дека немите зборови што ги пушта во отворените очи во кои сега светот е сведен на таванот, дека незнајно како тие стигнуваат и до оној дел на старецот што уште не е заминат, а и до неговата дебела половина, до бабата Петра, која во мигот го слуша ритмичното вртење на тркалата од возот Ти дедо Костадине ја сврши најдобрата работа така да знаеш ги откорна бегалците од овој батак и ги упати назад во коренот во здивот на дедовците не е важно што ти и јас остануваме тука така ни е пишано зар не така ни било чкртнато да останеме во проклетава рамница за да бидеме дира на нашето талкање оти колку сакаш кажувај му некому дека си бил таму и таму си проживеал тоа и тоа ако не оставиш потврда за тоа како што направи сега ти кога ги напади сите во брегчињата и ритчињата на Македонија а ти остана тука каде што не сакаше да останеш за што јас живата и осрамотената ти сум бескрајно благодарна што ќе бидеме заедно ти во меката кална утроба на земјата јас земјосана калосана врз земјата со тоа што знам дека ти уште сега јуриш да го стигниш возот за да бидиш заедно со твојата благородна баба Петра и внучињата додека твоите коски ќе бидат тука додека еден ден не заминат со мене и не тагувај нема в земји да те положам додека не најдам такво место какво што бараше ти биди спокоен смири си ја душата пушти ја да ѝ биде поткрепа и надеж на баба Петра а ти како што гледаш не си сам не оти јас ти седам над глава туку ако смогнеш сили да ја свртиш главата ќе видиш дека одајката ваша никогаш не била пополна со луѓе отколку сега оти тука се сите што те сакаа ама и оние што те колнеа кога се затвори во вагонот Папокот Корнулов за кои не се знае уште колку ќе останат тука оти се шушка како некои вагони на товарниот колосек се полнат со секакви шејови тука е и Друже Србине кој се радува што не си замина со другите мисли дека барем овие што не се заминати ќе останат со тебе и да знаеш мислам дека е во право зашто еве јас ќе бидам тука Танаско децава школнициве цела година ќе се ловат по широкиве и празни улици! сака да го продолжува својот монолог ама одајчето е полно со тела и врева и таа не си ги слуша мислените зборови, мислата ѝ ја запираат, ѝ ја раскинуваат.

Луѓето како што пристигнуваат, така фаќаат место во бавчите, на островцето каде што истечуваат изворите, крај брегот на езерото, по дворовите, спростираат ќилимчиња, веленца и седнуваат да се одморат, да јадат; како што надоаѓаат луѓето од околните и подалечните места, така сѐ повеќе се полни просторот околу манастирот.

Се потпираше на столот, не беше сигурен дека брзо ќе го крене. Лампионот се ширеше, се полнеше со бес, брзаше да ги подели на слогови сите познати и непознати немски зборови.

Притрча со поголемото котле кај најбогатото поројче што шуркаше од стреата и го подметна да се полни.

Погледот му се искачуваше долж огромната разбранета маса на океанот што се креваше и спушташе рамномерно, и големата сребрена круша, што се полнеше со блескави воздушни струи исфрлани од пламеникот.

Екранот почнува да се полни со текст. Бедмен и Јанус зјапаат.

Чекаат да си ја прочитаат кристалната судбина.

— Тоа е омаловажување на братскиот бугарски народ, црка Панделеев, сапуница му се полни устата.

Очите ти се полнат, а душата ти е празна.

Се полни куќата со глувци, се полни и гумното.

Почна да ми се полни вака надолу.

Само да ми се полни устата со вода, и само да ме подјадува околу непцата.

Сибирски мечки да нѐ изедат, вели Манол Форевски, не се полнат џебовите со зборови. 40.

А уште викам: лево крило — јуриш, десно крило — покривај ме, викам, а чевелот, гледам, ми се полни со крв.

Сета празнина да ми се полни.

Не ме боли, велам, а очите ми се завраќаат, пот и солзи ми се полнат.

Така, како што се нашле излегуваат, се полнат патеките, слободните места меѓу бараките. Подетинета работа.

Му се чисти кожата, му се полнат празните места по ножињата.

Оти трпезата само се полни со јадења, јагнешко печено, дроб-сарма, тава со ориз, рогушки и смокви и што ти не.

Тоа ќе јаде, а мене ќе ми се полни душата.

Ми се полнат ушите од штракањето на дрвените сметалки, го привикнувам носот на белите запршки.

Михајло! Пукањето не стивнува, ни се полнат ушите со татнежи.

Само крв и смрт да им се полнат очите.

Сепак, некој нѐ гледа, велам и ни се полнат со месо забите и непцата.

Се полнам со саѓи.

Само се полнеа а никако да се испразнат.

Калта ми достигна дури до појасот, па пантоланите ми се спуштија од тежина.

Кога навечер, по враќањето откај сарајот, не можејќи да се скраси в постела, нервозно шеташе нагоре-надолу по плоштадката пред Капан-анот, која дење се полнеше од трговски договарања и преговарања, тој избегнуваше да се сретне дури и со Марин Крусиќ, зашто сега со никој жив не сакаше да ја дели својата болка, како таа единствено да му остана од Атиџе.