ДИГИТАЛЕН РЕЧНИК НА МАКЕДОНСКИОТ ЈАЗИК

Птиците, по дневните жештини, ги напуштаат седелките и сенките, првнуваат од житјата, од тревите, од короните на дрвјата, и гласејќи се една на друга, почнуваат да го надлетуваат просторот над Потковицата, вршките на дрвјата, покривите на куќите; жабите се огласуваат од ендеците, вировите и блатата, некоја осамена ѕвезда заискрува на небото, и гората зашумува и ветар повејува.

Сето тоа во душата на човека налева радосни чувства, но тишината, ох, таа, дебела и напластена, без луѓе, без овчарски свирки и довикувања во гората, без момински одзив преку песни и смеа од градините, од бунарите и чешмите, без думани прав од гојда кои се враќаат од паша по Голем Пат, разбудува помисла за тоа колку многу човек е поводлив, кревок и неотпорен спрема сè она, убаво, што се случува надвор од него, во природата, додека останува беспомошен да влијае на својот сопствен живот - не успева, или не му е дадено, или не му даваат, само да го одреди неговиот ток, па се џари во празно со насолзени очи низ самракот, и му се причинува дека тука некаде, над него и околу него, во воздухот, притаено чукаат срцата на отидените ближни, на самовилите, на легендите и преданијата, на војните и војводите, срцето на животот што беше, што се закоренил некогаш одамна тука и се ископачи, па му иде да отрча на Молитвена Вода, да се плесне пред кладенецот и да нададе глас, не против непревдите што му се сторени лично нему, туку против неправдите што му се сторени и што му се прават воопшто на животот... ...

Некои од нив се на налани, па под нивните нозе се огласува секој час целата клавијатура на нерамната калдрма.

Возовите се огласуваат при секое поминување покрај нашиот двор. Ревносно. Шумно: свират, пуфкаат, татнат: - Фиу-у-у-у... - У-у-у-у... - Пуф-пуф-пуф. - Пуф...

Децата не пропуштаат ниеден од нив, а да не му дадат име. Вреват. Ако. Нека вреват.

Возовите се огласуваат. Прелетуваат крај живата ограда, задишено, важно, силно, победнички.

Сам се огласуваше, да ги стопли истинатите души... Кавалот...

Децата им извикуваат, ги крштеваат со разни имиња, според тоа веќе како им одекнува во ушите свирењето и пуфкањето на локомотивите.

Првин ја издвои на прво место заемката барут, од арапско-персиско потекло (barut) за којашто на Камилски ќе му предложеше да водат посебна дебата, потоа запре на ориентализмите: куршум, куршун, фишек (турски kurşun и fişek); абердарка, топ или пушка со кои се огласува нешто (од арапски и персиски haberdar); боздоган, буздуван (од турски bozdoğan); кундак, дрвениот дел од пушката (турски kundak); топ, топчија, топтана (од турски top, tope, tophane); пусија, заседа (на турски pusu) метериз, окоп, ров, (од персиски neteris); кавга, војна, покрај честа употреба со значење караница (од турски kavga); бајрак, знаме (воено, но и сватовско), од турски bayrak.

Од заемките за лицата што вршеле разни воени и цивилни лица функции, Татко се одреди за следните зборови: аскер, војска и војник (од турски asker); бимбашија, заповедник на илјада војници, односно на еден табур (од турски binbаi); борозан, трубач (од турско-персиски borozen); гавазин, стрелец (од арапски kаvаѕ); заптија, стражар (од арапски zaptiye); левент, левен, голем јунак, делија, но и платен војник, наемник (од персиски levend); сејмен, сејменин, стражар, придружник (од персиски ѕе men), сераскер, главен командант (од турски serasker); суварија, коњаник (од персиски ѕvаri) и други.

Дали во мигот во знак на поздрав се огласуваа метафизичките камбани на минатото, камбаните на невозможното враќање, потонати во морето при големата преселба на дел од мојот народ Арбрешите во јужна Италија, во времето кога Азија ја пристигнуваше Европа?

XXIX Свинската чума одново се јави во селото, зафати да се шири, и од свињите да се пренесува на луѓето: започнаа луѓето нагло да умираат; секој ден се огласуваше камбаната, секој ден имаше погреб; заразата се ширеше од еден на друг: ги зафаќаше луѓето силна треска, висока температура, огница, паѓаа во бунило, им се воспалуваа дробовите, им се надуваа очите, по кожата им се нафрлуваа темни дамки, бубулки, кои расцутуваа во гној и се распаѓаа; им се воспалуваше грлото, кашлаа непрекидно и длабоко како да рикаа корнејќи ја утробата; им отекнуваа жлездите под пазувите и на вратот и не можеа да се помрднат; жлездите им загнојуваа, им ја труеја крвта и умираа во тешки маки.

„Како е?“, се јавува пак Коле од под сенката. „Што?“, се огласува оздола Вангел и гласот излегува нејасен, измешан со боботењето на компресорот.

И кога понекогаш, сосе машината за пишување излегувам на балконот, раслечен и раскрилен над целиот простор, и додека удирам по некое слово и слушам дали тој удар се огласува подалеку, тие ме гледаат чудно.

Во присојот, над Заветна се огласуваше кукавицата, низ папратот, низ грмушките чуруликаа невидливи пилци, радувајќи ѝ се на пролетта, разлазени, растрчани по падината блееја јагнињата, а над сето тоа како пленувачка музика, изведувана од огромен оркестар, трепереа ѕвонците, клапките, прапорците. Убавина!

Се огласува штамата.

И ѕвончето им се огласува.

Камбаната одеднаш молкна како прекината со куршум; во тишината се огласуваа само петлите, добитокот и шумот на езерото.

Мори голема момо, се огласува Влаинката Роса од зад неа, во е то Скопјето!... така ми иде на умот мори чупо! Ами велиш бре мајко Росо?

Којзнае кој ќе ги прави јајцата во пуљките! се огласува Борис Биџов од најкрајниот ќош.

Баба Петра, кутрата, ги подготвила како што треба, се огласува Пелагија.

Младичот извесно време ѝ пишувал од странство, ѝ ветувал убав живот таму, но пишувал сѐ поретко и поретко додека сосема не престанал да се огласува и од дотогашната и од некои нови адреси.

Забележувам како затреперуваат мускулите на нивните образи, а по миг се огласува мачно откината долга, жалосна и тажна воздишка.

Ноќе, го викаат, не е за арно. Сепак, се огласува. Кој си? Што сакаш? И сѐ така, како што е ред на село.

Во ноќта се огласуваше бурата. Грмотевици, па дожд.