ДИГИТАЛЕН РЕЧНИК НА МАКЕДОНСКИОТ ЈАЗИК

Во цевката за мокрење вовлекувам бодликава жица и полека ја вртам обидувајќи се да го исечам нервот. (Брус цитиран кај Klocker 1989:118)

Со жилет ја разрежувам аортата. Во увото забивам голема шајка. Главата во должина ја сечам на два дела.

Навистина малку го релаксираат додека плива и додека неговото стежнато тело лебди над плочите од дното на базенот, додека тромаво се лизга над имињата, судбините и сенките на покојниците, обидувајќи се да не гледа во нивните симболи, во знаците неизбришливо издлабени врз стариот мермер на дното, што како за инает, водата ги мие, ги увеличува како под лупа, ги прави појасни и поблиски, скоро тутнувајќи му ги пред стегнатите очи и чело на покајаниот делегат на Комесаријатот за еврејски прашања, кој пливајќи се обидува да ја намали напнатоста што ја чувствува низ целото тело и да го одложи надоаѓањето на нервниот слом.

Така во следната слика го наоѓаме Константин З. како плива по новиот базен на штипската бања Кежовица, борејќи се со обновеното чувство на покајување што дошол во оваа паланка и во оваа бања, обидувајќи се да го избегне подгледнувањето кон дното на новиот базен, на кое се наоѓаат големи правоаголни мермерни плочи издлабени со стотици аглести знаци.

Ондин, цело време мумлајќи, и самиот сака да го напу­шти снимањето, но успеваат да го вратат и тој се впушта во долг монолог против девојката обидувајќи се да ја оправда својата постапка.

Сфаќајќи, на свој ужас, што се случува, таа станува и бега.

Да бегаме ... - Чекај, - реков и обидувајќи се и сам да се успокојам. - Од каде знаеш?

Коле и другите од задната клупа ги издолжуваа вратовите обидувајќи се што подобро да го видат глувчето.

Одевме по тој звук, обидувајќи се да го најдеме местото од каде што доаѓаше.

Бојан го држеше лебот високо над главата, дразнејќи ги кучињата, а тие скокаа околу него, обидувајќи се да го дофатат лебот.

- Што се однесувало до сандакот – реков - Огнена Гулева ме пофали.

Обидувајќи се да ги изгладам лошите размисли го свртив разговорот на сандакот.

Уште и пар зборови за денешните девици што ги изложуваме пред вашите (творјански) монструозни очи: Вулкански во меѓувреме стигна начисто да се прешалта на македонски и дури објави (специјален, луд!) речник на македонски зборови, за цело време шетајќи низ градот со своите три црвливи маски и не вадејќи го од уста неговиот неприкосновен херој Даркмен, а потоа и Дишан (три маски), Џојс (забележете какво огромно влијание врз трите писма на Вулкански има тој апсолутно најдобар писател во 20 век!), Набоков, главно сѐ некакви џиновски фалсфикатори.

Станковски исто моментално шпарта низ Скопје, здебелен ко лилјак наждран од невестински коси (секој понеделник се пушта од една висока зграда и лета со своите огромни несмасни крилја чиј што шум вие го слушате таму некаде во етерот), и понатаму во сликањето фура циклуси (сега актуелен: Хитлер), и понатаму (со својот антагонистички компањон) се обидува да го објави „најдоброто уметничко дело по сломот на комунизмот, единственото дело што доволно широко ги сублимира сите аспекти на овој апокалиптичен крај на веков“, фамозниот стрип „Лабрис, тунел на стравот и ужасот“ кој, во мали дози, веќе една година излегува во Австрија, додека Сорос (единствениот реален културен спонзор во Македонија) ту дава ту не дава пари, очајно обидувајќи се да балансира меѓу незаситните (подолго време клинички мртви, и можеби поради тоа така скапи) државни “културњаци” (култур-трегераши, поточно) и оваа шепа јад од другата страна, тнр. “алтернативци”, кои според сите природни закони мора да ги има и мора да добијат шанса, но ете, ниту ги има баш, ниту пак македонскиот Сорос е доволно јак да престане да ја купува сопствената стабилност од купиштата прегазени лешинари (в. стр. 2, 3, 4).

Сепак го предупредив: - Не обидувај се да ме нападнеш. Ќе се каеш.

Тој рече да почекам и се упати кон жената- пајак, која по вторпат беше паднала во својата мрежа и во неа се прпелкаше обидувајќи се да застане на нозе и да излезе од густата преѓа.

Во занесот го гледам само модриот прстен од левата рака на продавачот, ги слушам магичните зборови и час пропаѓам или се кревам, час бладам или потпевнувам, обидувајќи се, притоа да им посочам на моите на петелот „Чуварот на сонот“ кој се така бдее и пее надвиснат над мене, и ако заклан.

Станува збор за расказот „Шуга“ во кој вели: „Тоа е една многу стара игра во која детето што нема среќа, ги брка другите деца обидувајќи се да ги допре.

Не умеејќи да си објасни што се случува, тој ревносно следеше сѐ, обидувајќи се некаде да го најде одговорот на прашањето што го измачуваше – зошто?

Не обидувај се ништо. А најмалку да ја бараш онаа работа.

Научи наутро неколку туѓи шеги и умеј да ги кажеш во погодно време... 122 okno.mk Има и друг начин да се говори забавно без памет, само нека јазикот ти е виток и жилав; но, тоа е тешка наука, која само од жените може да се научи.

Обидувај се да ги имитираш, обидувај се во твоите зборови да нема ниту врска, ниту смисла, твојот разговор на минута да менува по пет теми, пцостите, пофалбите, смеата, сожалувањето, обичниот расказ - сето тоа, речиси помешано заедно, нека лета покрај ушите што те слушаат, обидувај се, како барабанот, зад себе да оставаш само пријатна бучава во ушите... без да оставиш каква и да е смисла.

Беше само еден тих разговор во него, додека стоеше, смирувајќи си го здивот и веќе не ни обидувајќи се да ги избрише студените росинки пот од сето свое лице.

Стоеше, сѐ уште свртена кон него, обидувајќи се за сето време на тоа земање мегдан на двајцата да украде некој миг и да се полиже по левиот заден колк, а притоа не испуштајќи го ниеднаш од погледот.

Никако не може да привикне на коњакот, но сега го пие, обидувајќи се да му даде на лицето израз, онаков, задоволен, како да овој напиток му е најомилен.

А за крај, откако стариот младоженец на мелодијата „Секс бомб“ ќе игра како Пинк Пантер околу старата млада, седната на столче на средина на подиумот со прекрстени нозе и обесени бутинки обидувајќи се со вештачката вилица да ми ја слече жертерката, јас ќе спремам стриптиз, како Ким Бесинџер од „9 и пол недели“, и, на песната „Нека ти остане само шеширчето“, ќе ги збеснам сите! Ете, така ќе биде!

Но јас веќе знаев кој е со него и дека тој што е со него е изврзан со гнил ремен, ишаран од стапиште со модрици и безумен како и секогаш зашто до мене достаса најпрвин неговиот глас - „Не давај ме, внуку, на никаквециве, ќе ме обесат“ - потоа јасно го видов како се ниша килав пред својот внук и судија и како плаче кикотливо, ја видов таа безначајна празнина во лита и скудна облека на која никнала долгнавеста тиква со влакна, но тоа е сега прикаска што мојава улава старост ја раскажува со чувство на посничка осаменост пред друга, калуѓерска и божја, бездруго свето дрво што размислува над туѓи мисли и се моли над туѓ грев, на оние што веќе ги нема, што се прав како што ќе сум и јас утре прав, јас, Лозан Перуника, дамка од дамките на минатото и вчерашна жива смрт од дружина на мртви луѓе, и тие вчера со гнев и јад во секоја капка на крвта вчера, кога и јас, и сирак и главен терач на туѓа двоколка со сив ѕевгар, сонував и живеев зелено, зелен во една земја што помеѓу топењето на снегот и сушите на болните лета не знае што е зелена пролет, зелен април или зелен мај, и знае или можела да знае што е зелен страв пред чудовиште оплодено од еден друг господ во градината во која се преселиле од рајот женското петле Адам и неговото ребро со женска коса, женски колкови и женско умеење во гревот да посади боцки од кои душата станува жива рана.

Бев болен и мал момчак чии прсти тогаш не допреле женско месо и можев да знам дека и со маки ќе се исправам, ќе допрам врв на нож до грлото на килавиот Јаков Иконописец што пошол сам од Кукулино по нас да ја одмаздува својата споулавеност и да го прашам кој ќе го одбрани од казната за која треската ме определила, и можев да ги прашам засипнато другите по што се позрели од мене кога не процениле како и од кого горел Круме Арсов и кој е грешниот светец дојден да го убие волот на Цене Палчев или на Чучук-Андреј или на Осип Сечковски, не знам, на еден од луѓево чија желба е да донесе камења, два и тешки, за воденица со мрак под покривот што ќе е светлост само за призраците, и пак не станав од сламата на Никифоровата кола, еднаш со скршена, сега со втора оска, а небото не се уриваше со бучава како што мислев и не летаа ни врани ни пропаски, ни некои евангелски птичиња со црвени вратови и со грпки, само татнеше под нас земјата во која коските на мртвите се кршеа една од друга и нѐ предупредуваа да клекнеме и да се помолиме за црвите во нивната шупливост, и чувствував со ноздри дека ќе испука дамкавиот камен од кој се спуштија Онисифор Мечкојад и Јаков Иконописец и ќе пушти од себе стеблики со горчливо млеко во себе, меѓутоа слушав шушкаво дишење, свое бездруго, останувајќи бессилен под влажни сенки како под кожа на страшно голема гуштерица, и си реков не си веќе жив, сполај му на господа, сонуваш мртов сон обидувајќи се да мрдаш со прстите во опинците, си раскажував, а во тие опинци уште лежеше студот на водата од потокот што го прегазив кога се враќав од Мечкојадовото засолниште во забелот, во тој ден или вчера, пред сто години можеби, и го барав со внатрешниот вид на очите среќниот миг на детството од дните кога со врескање се прерипува баднички оган, наеднаш без возбуда да се сетам дека бев премал кога мајка ми умре заедно со мојата новородена сестричка и кога татко ми отиде и не се врати, едни да докажуваат дека загинал од димискија, други да се колнат дека се преженил кадрав и убав, животворна сила заради која и света Петка повторно ќе можела да се најде на земја.

Почна полека да се прибира, да испитува околу себе, обидувајќи се да ги среди мислите.

Потоа Авни им пристапи, љубезно се поздрави со тројцата, обидувајќи се да направи шега на сметка на Таки.

Бидејќи јас, во договор со адвокатот, бев решен да не скријам ништо од тоа, немав намера да ја осудувам за истата постапка Ема, доколку таа решила да го прави тоа, но сепак, попусто обидувајќи се, без јасно сознание зошто тогаш имав потреба да ја следам бледата неонска светлина што се шеташе по масата и по папката со материјали од досието “НиЕ”, се прашував: од каде таа решеност двајцата да бидеме докрај отворени, која е целта на таа наша согласност, ако е точна мојата претпоставка за таквата согласност, и: во чиј интерес е сето тоа?

Марија го сфати знакот, погледна отстрана и ја здогледа Херкулина, секогаш подготвена за напад.

Марија ја разбра вистината. – Те молам, зајче! – рече вџашена. – Немој да ми кажеш дека и ти веруваш оти сум луда! – Како можеш да го помислиш тоа! –рече тој, обидувајќи се да се насмее. – Работата е во тоа што за сите ќе биде подобро да останеш овде уште извесно време.

Знам веќе, семејство, но сега наместо да си на мојата страна а против нив, ти се приклонуваш не оставајќи ми време за било што, дури ни да се помирам со судбината и да се привикнам, се појавуваш вака, водата капе низ тебе, сивата вода на невремето и студенилото, обесхрабрувачко порекнување на нешто што толку го чекав додека постепено се ослободував од твоите браќа и сестри обидувајќи се да ги сочувам силата и ведрината, да имам џебови полни со пари, да смислувам каде ќе одиме, пржени компирчиња во оној ресторан под дрвата каде што е толку фино да се руча покрај птиците и девојките и стариот Клемент што го препорачува сирењето проволоне и понекогаш свири армоника и пее.

Ги затвори очите и ги притисна со прстите, обидувајќи се да ја истисне сликата што постојано му се враќаше.

Помина со рака преку лицето, обидувајќи се да се препознае во новата форма.

Тој седеше зјапајќи во мраморната шарка на корицата од тетратката, обидувајќи се безуспешно да го исклучи гласот од свеста.

Осетив дека, обидувајќи се да ми објасни како да постапувам најдобро со јадицата, Симон се доближи до мене и се допре со неговата нога до моето колено.

Тане му го грабна јагнето на Оруш, обидувајќи се да го одврати од почнувањето на куќата, но Оруш му го истргна и им го даде на мајсторите да го заколат.

Се слушна себеси како ѝ шепоти на Марија. Сосема благо. Обидувајќи се да делува смирено. Спокојно.

Другите, Танаско, Друже Србине, македонските учители, школниците - си заминаа не обидувајќи се да расчепкат по болката во неа.

Секој од нив ќе почувствува како блескавите пердуви затреперуваат и бликаат, длабоко во коренот, обидувајќи се да се истргнат од нивните здробени рамени коски!

Околу таа црвена дамка само уште денес, и можеби најдоцна до утре, ќе се збираат неизлечивите љубопитници: ќе стојат со рацете во џебовите и одвреме-навреме со малку смртна трема ќе погледнуваат угоре обидувајќи се да го измерат тој пат на ужасот од работ на терасата па сѐ до врвовите на нивните чевли, и притоа ќе се трудат да останат на разумна оддалеченост од грдите белези на смртта.

Со умствениот, физичкиот и емоционалниот капацитет обидувајте се да набљудувате, но не пасивно, бидете активни учесници во секој момент од животот.

Овој текст ја истражува оваа контрадикторна природа на границите, истовремено поставувајќи го прашањето дали е можно (и обидувајќи се да ја демонстрира неопходноста) да се надминат овие стари дихотомии на надвор/внатре, ние/тие, добро/лошо, ред/хаос и да се најде (конструира) трет простор, простор без ограничувања.

Слабите ноџиња ѝ се склопчија како ноџенца на мало пајаче, а рацете ги држеше пред лицето, обидувајќи се да си го покрие.

Едвај чекав да си легнат сите за конечно да можам да се затворам во тоалетот, да си го земам мобилниот телефон со себе во кој имав игра „пасијанс“ и да си седнам опуштено врз шолјата, обидувајќи се конечно да се олеснам, иако таква работа природно не ми доаѓаше.

Шеташе помеѓу масите, си го чепкаше носот и се чешаше меѓу нозете, обидувајќи се да им го згади ручекот на гостите кои му го окупираа тротоарот.

Налутен, Мече се сврте со грб накај него, обидувајќи се безуспешно да заспие.

Јас, вели Фихте (обидувајќи се да изврши универзален трансфер на Јас (16)) Сум ‘Субјект и објект во едно’ (17).

- Не знам... На планина, - велам обидувајќи се да ја споредам планината со нешто.