ДИГИТАЛЕН РЕЧНИК НА МАКЕДОНСКИОТ ЈАЗИК

Ретките дрвени крстови без име и презиме набрзина вкопани врз тие кои загинаа во нерамните битки на тригодишната крвава војна - изгнија, со земјата се израмнија поединечните и масовните гробови таму каде денес побрзо можеш да се сопнеш од расфрлените парчиња од бомби, гранати и куршуми, од испокршените надгробни плочи и крстови, од остатоците од темелите на нашите куќи.

На крајот од војната, кога за време на една од семејните средби во неговиот дом, Зигмунд ја прочита на глас тукушто пристигнатата телеграма дека неговите синови наскоро ќе се вратат од фронтот, помислив на Роза, но не се осмелив да ја погледнам.

Како да верувам дека загинал во ров со уште стотина други војници?“

88. И овде Мисирков тргнува од најконкретните примери што ги знаеле и сите негови слушачи на предавањево пред МНЛД: Ниеден Бугарин од Бугарското студентско друштво не замина да зема учество во Илинденското востание, туку само некои членови на ТМОК – Македонци, па дури и Руси, некои од кои и загинаа во Македонија.

Всушност, по 1371 год. Марко станал турски вазал, како каков што и загинал во борбата со влашкиот војвода Мирче, но со тоа бил и навистина спротивставен со српскиот кнез Лазар, којшто им се спротивставил на Турците.

Последното делче во него се скрши дента кога меѓу имињата на оние десетмина што загинаа во заседа го препозна и името на одамна заборавениот школски пријател.

Зашто е останато сирак, пишуваше, зашто татко му, Десимир Пенезиќ, загинал во боевите.

А за неа, за Благуна, да не се грижат, ќе трга сама што си направила.

Во истиот миг стана и тој, го досигна одликувањето од перничето и застана пред Софронија; пред да му го обеси одликувањето на гуша, му соопшти, не без искрено сочувство, дека неговиот брат носителот на спахиската титула, Георгие Акиноски - Алах да му ја направи миризлива земјата - загинал во бојот со Австријанците.

Другар му не разбира: старицата го бараше својот внук Борис митралезецот, оној што загина во тоа лето долу на пругата, а не него, зашто тој и немаше баба.

Се обесил, загинал во турскиот логор од офицерски куршум: Нема јасни податоци.

Даниил Хармс загинува во петроградскиот затвор 1942. и на неговото творештво тогаш паѓа прашина.

Му кажа дека нејзиниот брат загинал во војната и дека ги мрази нацистите кои насила го зеле и го спотерале на фронт.

Тој загина во несреќен случај, сосема млад, со кариера која светлосно се развиваше.

Влегувавме во воените подморници, го посетивме меморијалниот центар Аризона каде се врежани имињата на илјадници американски војници кои загинале во нападот на Перл Харбор од Јапонците во декемри 1941 година.

Затоа кадијата реши само двајца да погуби, башка од оние таму што загинаа во борбата со аскерот и самите што се избесија на брестот во тврдината.

Доста му беше што му го дотера поп Јакова, а другите водачи што се споменуваат во царскиот ферман загинале во борбите или се обесиле како што направија поп Пејо и Петко Горго.

Цел еден ѕид беше покриен со стотици фотографии на индијански момчиња - војници од Таксон кои загинаа во Виетнам - и покрај секоја фотографија се наоѓаше името на момчето и свеќа.

Учителот Стамен потекнуваше од семејство кое во сите војни се обезглавувало, но пак некој, како израсток од пресечено дрво, го обновувал родот: прадедото му загинал во борба со турските зулумќари што го ограбувале селото; дедо му загинал како комита во Илинденското востание; татко му учествуваше во Балканската војна, и по протерување на Турците, отиде во Солун да работи каде што го поведе и Стамена да изучи некоја школа.

_ * Игра започната една есенска ноќ на студентската мансарда, продолжена 10-тина години Подоцна на бирото на колегата загинат во сообраќајка.

Татко ми се викаше Тане. - Ти си од Танета? Оној што загина во Белград? - изненадено праша чичко Тале.

Внук му Ѓорги, како борец на ДАГ, загинал во Мечово.

Нели, дури ни името не му го спомнуваше? Како да беше мртов. Или загинат во Војната.

А сепак, каков-таков, човекот ѝ бил домаќин и маж".

„Не знам во која од овие светулки е душата на син ми што загина во војната”.

Никогаш не разбрав што сака од мене. (Пауза) После загина во кола на враќање од ебење со швалерката. Таа остана жива.

Таму ги криеме сите дупли планови, со која жена да се ожениме ако нашата загине во сообраќајна несреќа, како штедната книшка на брат ни да ја префрлиме на свое име ако тој ненадејно умре, таму се сите скришни прељуби, се што сме премолчале, што намерно сме заборавиле, таму е јасно кого колку мразиме, таму ја криеме сета невера за она во кое јавно се колнеме дека веруваме и сета вера во она од кое јавно се откажуваме, таму се складиштата на суета и страст, нашиот мрак и пораз, таму сме без шминка, без вештачки вилици, без мидери, таму сме грди.

Софка? Да, Софка ја закопавме на Свети Илија. Загина во првиот бој.

Најмногу сака да раскажува за партизаните, за брат му Оцка, кој загинал во Лавчанската Корија крај селото Лавци на Пелистер 1942 година со Таќи Даскалот и Елпида Караманди, оние за кои народот има испеано убава песна.

„Ние сите тука, по време, знаевме дека Дракче загинал во некоја борба во којашто се покажал за голем јунак. Така го кажуваа.“

Додека седеа завалени во фотељите околу сниската просторна масичка пред работната маса на сопственикот во механичарската работилница „Лихнида“ во Бармптон, Канада, авторот виде дека Едо знае дека Германија загина во сообраќајна несреќа на кривината кај мостот пред да заискачуваш на Плетвар на пат за Скопје.

„... За тоа Пенето, средното дете на Нича Бранов, за него никој не знаеме што се случи и како се случи. Велат, загинал во борбите.

— Речете им дека сум загинал во борба...

Делчев го напуштил незадоволен Солун непосредно пред атентатите и по неколку дена загинал во Баница.