ДИГИТАЛЕН РЕЧНИК НА МАКЕДОНСКИОТ ЈАЗИК

Не можеше да поверува кога му рековме, на влегување дома заедно со трите кози, враќајќи се од митингот.

Еден ден враќајќи се од куќата на своите родители, Рашела донесе жолта шестокрака ѕвезда.

Зашто, некој прадедо, пред педесетина години, тој бил производител и трговец на розово масло, враќајќи се дома, пеплосан сиот од бес, застанал пред прагот на собата и со сета сила го фрлил среде посланиот килим шишенцето со розово масло и извикал: - Та мене ли ќе ми кажат дека тоа не е чисто масло!...

Тешко тебе, подобро не враќај се!

И види, ти откажат ли од една куќа, чукни на друга, трета: без невеста не враќај се...

- Прво децата, - рече дедо Димо, поздравувајќи се со шумарот. - И веднаш враќај се! Разбра?

Бојан лежеше со отворени очи, долго лежеше така и се чувствуваше како повратник кој долго време бил во некој далечен, туѓ предел, па сега, враќајќи се во својот сакан, познат крај го доживува како ново откритие и влегува во него со извесна претпазливост.

Една вечер враќајќи се со автомобил од некој концерт, мојот пријател Норман и јас останавме опсипени од сликата која изнурка од некој мрачен подвозник и удри во автомобилското стакло налик на ненадеен кошмар.

Тоа е како нешто кое во некое ќоше на животот никако не привршува со умирање, како оној човек на Буцати кој, враќајќи се дома ноќе, поминувајќи низ ходникот, згазнува лебарка.

Но како на Акиноските им претстоеше целосно истребување, во 1013-та, враќајќи се од бојот во Битолско, српските четници, оние на Бабунски и Трбиќа, ги исклаа сите возразни.

Без татко ти не враќај се в училиште!

19. Беше полноќ, и јас одев по коридорот, и минував крај одајата на отец Лествичник, враќајќи се од откровението што ми се укажа во одајата на Филозофот.

- Назад! – викаа – враќајте се и бегајте по патот што води за Пероо и од таму кон Нивици, Орово и Граждено.

Враќајќи се пијан од еден сладострасен излет со својата цицлеста секретарка, излета со мерцедесот од автопатот, многу близу до местото каде е убиен поетот, и со сета брзина тресна во големото, осамено дрво.

Таа вечер, враќајќи се низ ходниците преполни со темнина од прегорените сијалици, потскокна кога од сенката пред нејзината врата се оддели машка силуета и направи чекор кон неа.

Утредента, кога ќе се отрезнеше Лоте, молчешкум со куферот в рака минуваше низ селото враќајќи се во оние места од каде што доаѓаше.

Дом во внатрешноста на книгата, враќајќи се повторно дома Ich fuhl mich nicht Zuhause - Не се чувствувам како дома - чувството дека не припаѓаат таму каде што се им е блиско на Евреите, особено во дијаспората во Европа каде што тие традиционално се на поминување.

А едно момче во бело, со некаква чудна подуеност на модрото лице од студот, оди напред пред сите, со барјачето и со белата наметка што ги даваат во црквата за таквите редови, додека тие стојат со сонати капи крај патот, сигурно враќајќи се од училиштето во тоа зимно пладне со еден силен и црвеникаво нечист одблесок на сонцето од зад валканите облаци, и засипнатиот селски поп со извиткан тенок како штичка блед нос и со проседавени валкани сиџимки нечешлана коса, спуштени по измрсените рабови на свечената одежда пее бесчувствено и колку да помине редот одвреме навреме: „Вечнаја памјат, вечнаја памјат“, затегнувајќи на секое „а“, а потоа некое од сите тие деца крај патот вели: „Дојдете“, и тие заминуваат со поворката кон гробиштата.

Секогаш кога го земам даљинското в рака, и констатирам дека од аспект на јужноамерикански серии сме во ситуација од сите страни Ѓорѓи сардисан, ми иди да пукнам Династија враќај се, сѐ ти е простено!

Вечнаја памјат, вечнаја памјат, вечнаја памјат! - Одлета, рече пијаниот гробар, враќајќи се од кај црешната, одлета врапчето.

Враќајќи се еден Велигден од црква, го виде детето Маса Ќулумоска и ме запира. 36

- Враќајте се, вели војникот, застанат над изворчето, повеќе не се работи патот.

Слушал. - Кој си, што бараш? - Знаеш кој сум и знаеш што барам. Пушти ме да влезам. - Да влезеш? Зошто? - Знаеш зошто.

Некои од мажите се исплашиле од многувлакнестата сенка од која кокошките по дрвјата се споулавувале, некои посилни од ужасот на врколачките ноќи пак оделе да шопаат крај оградите или зад нив враќајќи се дома со искокорени очи дури пред изгревите; потоа се нашле двајца или тројца антихристи и го намердале врколакот, го соблекле и со стапови го потерале кон пештерите во кои обработувале камен ...

2 Според подоцнежното раскажување на кукулинецот Лозан Перуника* (значи по седумдесет и осум години од настанот, кога тој веќе бил на прагот на своето столетие, поточно - според записите на некој калуѓер од илјада деветстотини и тринаесеттата година, кога веќе се гризеле со оган и челик под знамиња на лав или двоглав орел и атакувале едни на други преку полумртви села и градови во прашина, во чад и во треска бугарските дивизии на генералите Тошев, Ковачев и Иванов и српските дивизии од Првата, Втората и Третата армија на престолонаследникот Александар и на генералите Степановиќ и Јанковиќ, и едните и другите, мобилизирајќи ги македонските голтари од вардарскиот, пиринскиот и егејскиот дел на својот вилает да пукаат едни во други**, додавајќи му ги на тој хаос и грчките војски, сите три крунисани влади на тие армии во алчна агонија да лапнат по еден залак од Македонија), во она време големоглавиот и бабуњосан Адам Леновец им раскажувал на неколцина од дружината дека попчето што го мердале ноќе во Лесново не се занесувало толку по идејата на грчката Патријаршија за една голема и од Зевс или Саваот благословена Елада, тој неграмотник со ретка брада можеби за тоа и не знаел, колку што сакал да ги завлече прстите со многу топчести ковчиња под ленената кошула на Фиданка Кукникова; каменоделците по ден, најчесто пред своите жени со загатливо сомневање под клепките, ја проколнувале и ја пцуеле убавицата со дамки, со тие златни очи на страст и копнеж по милување, а ноќе станувале од постелите на своите жени, божем во дворот ќе шопаат широко расчекорени и без воздишки по она што пред тоа го сонувале, всушност како лилјаци ја облетувале Фиданкината куќа со еден прозорец под бушавиот сламен покрив и со напукнат оџак; жените веќе нешто знаеле за ноќната лилјачка игра на своите мустаќести балами и со дукат го наговарале попот да се преправи во козинав врколак и да внесе страв во селото; ама и на попот, како што раскажувале, не му висел под папок суџук од мелено козјо месо; и тој станувал бабачко кога ќе се сетел какви тајни си криеле жените под кошулите.

Ти реков дека ќе дојдам и дојдов. Одмандали ја вратата. - Како што си дошол - така ќе си одиш. И не враќај се.

Се сеќавав на тие мигови кога во судницата, на масата со излижана маслинеста боја, се шеташе бледа неонска светлина, заминувајќи на десно, паѓајќи на подот, по паркетот, и пак враќајќи се од левата страна на масата, повлекувајќи ме и мене низ нејасни сеќавања за неизвесноста на кружното движење што од игра со сласт и страст се претвори во вител на силна и матна вода во која се губи свеста и престанува постоењето кое толку многу го сакав.

Враќајќи се од своето прво истражување на околината, треперејќи од збунетост, глад и необично брзото стемнување на крајот од необично долгиот ден, во дворот на замокот виде како момче со темна кожа и блескава како старо седло, гол од половината до црните локни залепени од потта, поубав од ѓаволот во книгата која никогаш не ја видел, носи полни раце ронливи и шушкави струготини, ги реди и ги пали, а потоа покриен со синилото на мракот, со позлатено лице и гради на кои потта врие и ‘рти во чад, со празните раце го фрла својот ден на клада.

Едно попладне, враќајки се со Тамара од ручек, уште оддалеку ја препозна Атина како оди под рака со еден висок маж, елегантно облечен во кремасто одело и шешир на главата во истата боја.

На синот- наратор, кој ја наследи татковата библиотека, враќајќи се од своите дипломатски мисии, како амбасадор на двете држави кои во голем дел го обележаа животот на бегалското семејство - Југославија и Македонија, кои го ширеа кругот на семејниот егзил, продолжи да трага по преостанатите тајни во татковата библиотека, кои не можеше да ги провери во животот, посебно обземен од наследената таткова опсесија да трага по тајните на владеењето, за кои балканската историја нудеше безброј искуства.

Враќајќи се на полето на јазичното прашање, Климент Камилски прв се огласи: Времињата брзо се менуваат. Светот ќе се обединува.

„Враќај се ваму ! Врати ѝ ја на сестра ти нејзината чоколада!“

Враќајќи се низ бавчичето скина од патлиџанот и пиперот.

Срипа! - Се загледа... Ништо... никој нема... како и вчера, како и завчера, како и сите поминати денови - искачувај се - чекај - заслушувај - загледувај - враќај се накај пештерана - бигорна - молкум бигори прибирај...

Напати, кажувајќи ѝ на домаќинката своја што сѐ има претргано на печалба, ама и патем одејќи и враќајќи се, со горчина ѝ го кажувал напластеното во душата...

По цела ноќ гори кандила во нивното заградено, наутро заминува со оние што одат по работа на индустрискиот колосек со стиснати книги во премрзнатите раце, а на пладне, враќајќи се од часови, останува на индустрискиот колосек или да фрла јаглен со лопатата од вагонот надвор или да реди дрва за огрев што вагоните ќе ги изблуат без никаков ред.

И не враќајте се, Ве молам да ме известите дека сѐ течело според планот. Цезарот тоа не го интересира.

Враќајќи се дома, преку некој висок планински масив во Европа, по Собирот на членовите на Семејството во градот Мелин во Илиноис, пред повеќе години, испил прекумерно многу, богато, виолетово вино.

Чана се закикотува враќајќи се на своето место во трапот Ми не знам дали ки му најме место на школо ва есен!

5. Враќајќи се во октомври месец, во Шиштевска Бука, нѐ нападнаа мофашистите, бурантадите.

Се оттргнуваше од таа занесеност кога до неа допираа, како далечно шепотење, зборовите на дедо: - И кога дојдов до претсело, враќајќи се од пазар во Костур, каде за секого купив подароци, тогаш истрча тоа пусто куче на Нановци и гав од тука, гав од ваму, јас брани се со стапот, ама тоа а да ме касни, а да се фрли врз мене, пат не дава да поминам и јас, видов не видов, му го фрлив фустанот што го имав купено за Циљка и така си дојдов дома жив и здрав и вас ве најдов уште поздрави...

Утредента, ибн Тајко, враќајќи се со нарамокот собрани пенушки, сретна во дворот една од ќерките на Турците.

Дубровчанецот небаре тргаше некакви големи пердиња пред неговиот ум, но тие сепак паѓаа тешко, враќајќи се назад удираа по воздухот со прашливото паѓање и го зашеметуваа, терајќи го да замижи, за да се заштити некако.

„Ќе имам злато за цел живот!“ - си мислеше задоволно враќајќи се кон старецот.