ДИГИТАЛЕН РЕЧНИК НА МАКЕДОНСКИОТ ЈАЗИК

Не беше можно да се понесат сите сведоштва на животот на толку различни народи во Империјата, најмногу обединети со божјата сила.

Во неговата свест јасно се пробиваше главната линија на потрагата - беше можно во битолскиот вакаф да се кријат кадиските сиџили.

Навистина, тоа не беше можно со сигурност да се претпостави кога луѓето беа уапсувани.

Сега беше можно да го мери минувањето на времето, само да чувствуваше барем малку интерес да го прави тоа, зашто го хранеа во интервали кои изгледаа редовни.

Фактите, во секој случај, не беше можно да се скријат.

Беше сосем можно лицето на соседната маса да е шпион на Полицијата на мислите и сосем беше можно тој да се најде во визбите на Министерството на љубовта во рок од три дена, но една половинка од цигара не смее да се упропасти.

На моменти беше можно дури, омразата да се префрли со свесен чин во еден или во друг правец.

Тие не прозбореа повеќе и, онолку колку што беше можно за двајца што седат еден спроти друг, на една иста маса, не се гледаа.

Со следувањето од сто грама тутун неделно, ретко беше можно лулето да се наполни до врвот.

Долгорочно гледано, хиерархиското општество беше можно само врз база на сиромаштијата и незнаењето.

На улица беше можно да се разговара на извесен начин.

Не веруваше дека го слушнал зборот Ангсоц пред 1960 година, но беше можно дека во неговата староговорна форма - „ Англиски социјализам“ - бил во оптек и порано.

Дали беше можно излегување на Балканот од вавилонското проклетство?

Секако, Дали измисли доста чудни работи кои не беше можно да се остварат: скулптурата пука, од пукнатината излегуваат мравки, лазат по скулптурата и најпосле, се гледа Ингрид Бергман прекриена со мравки!“

Тоа се случува 1944г., една година пред Хирошима. Имав за тоа навестување, трага.

Во тој дух и го почна разговорот една приквечерина, додека го пиевме кафето по кусиот одмор попладнето, одбегнувајќи ја на тој начин, колку што беше можно, жегата на денот.

Инаку, како беше можно да се објасни еквилибристиката на шеесетгодишниот алкохоличар Роналдо Гонзалес, кој одеше на една нога по жица, со жена на грбот, или трапезистичките точки на Ина и Светлана Коленина, вратоломните фигури на групата акробати од Латвија, или пак фигурите на жената од гума – Аманда Заморано, што можеше да пуши цигара со нозе, и тоа свиена во половината преку грбот, легната на стомак?

Стоеше колебливо еден миг, правејќи несигурни движења со рацете, а јас во тој краток момент, со онолку прибраност колку што беше можно, успеав повторно да го навлечам фустанот на себе и да си ја вратам сигурноста.

Уште додека Ивана беше тука, ја имавме заеднички почнато таа акција и ја спроведувавме секогаш кога беше можно.

Таа дома, во собата на сестра ѝ Бојана, а јас кај брат ми.

Марија се обидуваше, колку што беше можно, да го изолира детето, плашејќи се од инфекции.

Здогледувајќи ги, тој истиот момент се подготви да тргне.

-Што беше можно, јас направив.

Од татковите книги, кои неколку години по неговото исчезнување ги зедов со себе на брегот на Езерото, при првото прелистување, ми проблесна наследената метафора, како некаков продолжителен мит во потрага по полнотата на изгубениот континуитет.

Тука ја откривав и сложеноста на неговиот повеќекратен идентитет чии компоненти упорно се бореа наспроти големите балкански противречности од секаков вид за да ги помири во своето битие во хармонична целина, како што тоа беше можно во полифоното пеење на старите балкански народи.

Обично секоја дипломатска телеграма што ја испраќав во тие четири дипломатски години, ја оттргнував од мојата писателска вокација, се разбира без да ја смирам во себе, зашто тоа и не беше можно, ја сметав и како исклучителен тест кој подлежеше на сигурна проверка, а чии резултати многу ретко стигнуваа до мене.

Никакво друго волево движење не беше можно.

Неговиот граден кош беше фиксиран.

Тогаш беше можно сѐ, се колнам, сѐ можеше да се издржи.

Како тоа беше можно, кога уметноста изворно се смета како “еден од најневажните и најпроменливи елементи кои задираат во социјалната структура” (La Piere) и според то нема некои својства што би можеле да послужат за наведената цел.

Не беше можно расположливото знаење да се претвори во моќ.

Зарем беше можно толку историја да се насобере, да се згусти и да се истури само за еден ден?

Зарем беше можно овие кози што мирно пасеа, да се замешани толку многу во историјата на луѓето и на планетата?

Но, атавистички внесен во патот на јагулите, небаре под диктатот на божјото претсказание што беше впишано во патот на јагулите и претскажувањето на Игора Лозински, Татко, во еден период беше решен да оди кон север, да го следи патот на јагулите, колку што тоа беше можно.

Татко, како да сакаше да ја довтаса сета балканска историја, да ја припитоми, да ја опфати низ најзначајните книги, да ја разјасни колку што тоа беше можно.

Но сепак малку подоцна Филип Д. (во тоа сосема е сигурен) наеднаш се виде себеси поставен на огромната височина на денот , таму од каде што преку планините можеш да ја видиш ноќта во нејзиното мрачно легло; или, (што исто така беше можно) се виде качен на високата планина на ноќта па оттаму, преку ридовите, го гледаше денот како забрзано ја освојува планината.

Тој навлезе во светот со сила тогаш само така беше можно тоа, и го преврте светот наопаку испитувајќи ги туѓите можности за при тоа ТОЈ да ја измери сопствената моќ!

Се пружи тој по коњ, да го дофати, но не беше можно тоа.

Зар беше можно ова да ѝ се случува, по толку многу години.

Си ја дополнуваа семејната историја, колку што беше можно поцелосно, за да ни ја откријат заедничката стратегија со која, дотогаш, успешно се носеше семејството а која требаше да важи утре, за нас, нивните деца.