ДИГИТАЛЕН РЕЧНИК НА МАКЕДОНСКИОТ ЈАЗИК

Со пресудата МЦ, како тужен работодавач кој го изгуби спорот, беше задолжен – во рок од 15 дена по правосилноста – на секој од сопарничарите да му исплати сума во вкупен износ од 63.100 МКД (1.035 ЕУР) на име незаконски скусена патарина, и тоа за период 135 од вкупно 17 месеци, односно скоро за година и пол по околу 60 ЕУР месечно.

Веднаш по приемот на писмено изработената пресуда – работодавачот, незадоволен од истата, поведе второстепена жалбена постапка, и предметот беше препратен на повисокиот 211 Апелационен суд.

Кај нас, во 2008-та, по речиси едногодишно протестирање на дел од овие луѓе кои беа вистински „жртви на транзицијата“, беше донесен Законот за материјално обезбедување на невработените лица поради приватизацијата на претпријатијата со доминантна сопственост на државата во периодот од 2000 до 2004 година, а популарно наречен „Закон за стечајците“ (Сл. весник на РМ, 87/08).

Оваа сума беше зголемена за затезната камата, а во поглед на парничните трошоци, откако нивниот полномошник изречно не побара трошоци (!?) беше донесено решение – секоја странка сама да си ги сноси своите трошоци, иако тие успеаја во спорот и го добија во целост.

Материјално-правна легислатива за заштита на работничките права Од почетокот на транзицијата, до денес, донесени се вкупно три закони за работни односи: малку пред распадот на СФРЈ беше донесен Законот за работните односи на СРМ (1990), 1 којшто важеше паралелно со тогаш постоечкиот сојузен Закон за основ- ните права од работниот однос (1989). 2 ЗРО на СРМ (1990) претрпе четири интервенции 3 и, во 1993 година, беше заменет со нов Закон за работните односи на РМ. 4 Овој закон, за време на 12 годишниот период на неговото важење, имаше дури 11 интервенции 5 – за, во 2005-та, да биде заменет со новиот, и сè уште актуелен, Закон за работните односи.

Платите и надоместоците се намируваат како обврски на стечајната маса (чл. 166, ЗС).

Покрај ова, некои покренаа и тужби против Синдикатот – за кои, според Вујошевиќ, реално се немаше право – а сепак беа донесени позитивни одлуки во врска со тие спорови.

Но, револтот се јави кога се увиде дека работодавачот презема нелогични и неприоритетни мерки како би се стабилизирала состојбата.

Конечно, во мај 2010, судскиот совет (во состав: Љ.Нешкоски – претседател и П. Јадровска и А. Настевска – членови), со пресуда која е доставена следниот месец – кога всушност таа стана и извршна, ја одбива жалбата на работодавачот како неоснована и ја потврдува првичната пресуда во корист на Ф.И. (освен во делот за каматата, кадешто повисокиот суд интервенираше по службена должност – бидејќи, во меѓувреме, беа донесени законски измени кај ЗОО со коишто се воведоа новини при утврдувањето на каматните стапки).7

Се сеќавам дека исто така гледав во синото небо додека фотографот се обидуваше да го убеди да ја облече лудачката кошула што му ја беше донел.

Лани отидов во Лос Ангелес да го интервјуирам Тимоти Лири за националниот весник.

Најпосле, по брза постапка, беше донесен Законот за забрана на чување на козите, но сѐ уште не беше објавен во Службениот весник на државата за да почне неговото спроведување.

Потоа некои од најблиските зацимолеја и едвај успеаа да исцедат две три капки солзи на паломите и тоа, повеќе ќе речам, беше од младиот кромид кој беше донесен за гарнир, бидејќи баба ми дур’ била жива, му придавала надприродни способности.

Кога дојде тука, на крајот од минатата година, неговата влада веќе ги беше донела подготвителните прописи: значи, на 14 јули 1941 година го обезбеди Законот за еднократен данок на еврејските имоти што Константин З. го сметаше за добар пропис зашто само во Скопје им донесе богатство од 45 милиони лева, за жал еднократен прилив; потоа на 4 октомври Законот за забрана на вршење трговска и индустриска дејност на Евреите што не донесе ништо; на 1 ноември со најтешкиот пропис, Законот за заштита на нацијата.

До крајот на годината започна процесот на имплементација на Рамковниот договор; заврши операцијата “Неопходна жетва” кога за 30 дена беа собрани 3.875 парчиња лесно оружје; според законот за амнестија беа помилувани 64 од вкупно 88 албански екстремисти; беше донесен нов изменет Устав.

Во 1974 беше донесен новиот Устав на СФРЈ во кој биле изразени промените во заемните односи меѓу републиките и федерацијата.

Во 1953 беше донесе Уставниот закон со кој Македонија се дефинира како сојузна држава, а наместо Влада на НРМ се воспоставува Извршен совет како орган на Собранието на НРМ.

Републиките станаа национални држави.

Во наредниот период беше донесен и првиот петтогодишен план за стопански развој на на НРМ.

Во оваа година беше извршен и попис на населението според кој во Македонија живееле 1.304.514 жители.

На 28 јуни 1948 е објавена резолуцијата на Информбирото, со што ФНРЈ беше изолирана од СССР и останатите земји од социјалистичкиот блок.

Ценејќи дека работите во однос на ситуацијата во Македонија се средени со имплементација на Рамковниот договор на 21 ноември СДСМ, ЛП и СП ја напуштија Владата на политичко единство и преминаа во опозиција.

Некој беше донел билначе ракија, друг билнак вино - ракијата беше едногодишна, виното пак годинашно, а на решото се вареа јајца.

Бојан го грабна стомнето што го беше донел од колибата, а Денко ги зеде двата термоса што археолозите секогаш ги носеа со себе, па се стрчаа по патеката што се спушташе кон стубелот.

Освен она што го имаше на себе, не беше донел ништо од дома.

Бојан тажно ја наведна главата. Тешко му беше да го изрази решението што го беше донел уште тој ден кога ја прибра срната.

ЗАКОН ЗА МИНИМАЛНА ПЛАТА ВО РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА Законот за минимална плата во Република Македонија (ЗМП) беше донесен на 24.01.2012 година120 и од тогаш има претрпено две измени и дополнувања.

Законот за спречување и заштита од дискриминација беше донесен во 2010 година82 по препорака на Европската Унија.

ЗАКОН ЗА СУДСКА СЛУЖБА Во 2008 година беше донесен првиот Закон за судска служба, кој во 2014 година беше заменет со нов.140 Овие закони содржат дополнителни одредби за правото на штрајк на вработените во судската служба и на припадниците на судската полиција.

ЗАКОН ЗА АДМИНИСТРАТИВНИ СЛУЖБЕНИЦИ Овој закон е донесен во февруари 2014, а почна да се применува од февруари 2015 година (чл. 113, ЗАС).137 Тој регулира материја која претходно беше регулирана со два закони, Законот за државни службеници и Законот за јавни службеници.138 Првиот од овие закони беше донесен во 2000 година и не содржеше промени на одредбите за штрајк во периодот 20102014 година, додека вториот беше донесен во овој период, поточно во 2010 година, и воведе слични одредби во однос на одвивањето на штрајкот на јавните службеници какви што претходно важеа за државните службеници.

Закон за стечај, Сл. весник на РМ, 55/97. 110 Закони за изменување и дополнување на Законот за стечај, Сл. весник на РМ – бр. 47/11, 79/13, 164/13 и 29/14. 109 111 ЗАКОН ЗА МАТЕРИЈАЛНО ОБЕЗБЕДУВАЊЕ НА НЕВРАБОТЕНИТЕ ЛИЦА ПОРАДИ ПРИВАТИЗАЦИЈАТА НА ПРЕТПРИЈАТИЈАТА СО ДОМИНАНТНА СОПСТВЕНОСТ НА ДРЖАВАТА ВО ПЕРИОДОТ ОД 2000 ДО 2004 ГОДИНА Законот за материјално обезбедување на невработени лица поради приватизација на претпријатијата со доминантна сопственост на државата во периодот од 2000 до 2004 година111 беше донесен во 2008 година, во јавноста попознат како „Закон за стечајци“ беше предмет и на првиот дел од оваа трудово - правна анализа.

V Одлуката предвреме созревана – конечно беше донесена. Патувам во Албанија!

Откако И.И. заврши со мачниот попис на несреќите што им ги донесе исламската религија на Албанците, верно следен од авторитетниот поглед на А.А., продолжува: - Исламот што ни беше донесен со Отоманската Империја е сунитски, но во Албанија дојдоа и шиитите преку сектата на бекташите.

Во најтајната одаја на пречесниот храм, од незнајни времиња, како што веќе знаете, беше донесен еден запис, сохранет далеку од очите на сите.

Тука на 25 март 1949 година се одржа Вториот конгрес на Народно-ослободителниот фронт на кој беа донесени одлуки за поголемо учество на Македонците во граѓанската војна и беше речено и повторено дека грчите комунисти ќе им направат македонска држава, за разлика од онаа во составот на Југославија, но пред тоа ниту еден Македонец и Македонка да не остане надвор од борбата.

Во анализата за текот на битката не беше донесен заклучок за тоа кој е одговорен за поразот.

Тука беа донесени одлуките за заземање на Воден, Негуш и Лерин.

Решението го бев донесла уште од вечерта и одвај дочекав татко ми да си оди на работа.

6. Иако реформената програма од февруари 1903 год. што беше донесена со согласност на сите потписнички на Берлинскиот договор, во Македонија беше наречена „Падарски реформи”, треба да се нагласи дека со овој меѓународен акт првпат трите вилаети на Македонија беа изделени од другите области на Европска Турција и беа поставени извесни основи за политичкото индивидуализирање на Македонија.

Ме следеа и чекаа - бесмислица! - да ме стапнат со атентаторска бомба в пазуви, со тајни материјали од онаа букурешка седница на која беше донесена Резолуцијата, со докази заради кои главата, самата од себе, ти паѓа пред нозе.

Меѓу работниците настана нерасположение, а кај народот мрморење дека од мостот нема ништо да биде.

Дури кога сѐ беше подготвено и готово, и кога беше донесен камен од Бањата, стигнаа каменоделците и ѕидарите. Херцеговци и Далматинци.

Тој го извлече шамичето за нос од шинелот, во коешто го беше донел; шамичето беше штотуку донесено од перачката, и само неколку мига подоцна го здипли и си го стави в џеб за да може да го употребува.

Откако ќе забележеше дека стомакот му се дуе, стануваше од маса, го вадеше шишенцето со мастило и ги препишуваше документите што ги беше донел дома.

Тоа беше... тешко е да се каже точно кој ден, но веројатно најсвечениот ден во животот на Акакиј Акакиевич, кога Петрович најпосле му го беше донел шинелот.

Но овде беше најсреќен што ќе работи крај Татко, кој овде беше донесен од Институтот за национална историја заедно со сиџилите, кадиските записи од битолскиот кадилак од XVI до XIX век, кои ги откри и на кои им го посвети животот.

Ме следеа и чекаа - бесмислица! - да ме стапнат со атентаторска бомба в пазуви, со тајни материјали од онаа букурешка седница на која беше донесена Резолуцијата, со докази поради кои главата, сама од себе, ти паѓа пред нозе.

Од визбите беа донесени душеци и распослани насекаде по ходниците, а оброците се состоеја од сендвичи и кафе „Победа“, што на колички ги разнесуваа вработените во кантината.

Од почетокот на транзицијата, до денес, донесени се вкупно три закони за работни односи: малку пред распадот на СФРЈ беше донесен Законот за работните односи на СРМ (1990), 1 којшто важеше паралелно со тогаш постоечкиот сојузен Закон за основните права од работниот однос (1989). 

1 Тој дојде на местото на Законот за присилно порамнување, стечај и ликвидација од 1989 година, 2 а додека беше на сила претрпе три измени и дополнувања, во 2000, 2002 и 2004 година. 3 Во 2006 година беше донесен нов Закон за стечај, 4 кој до денес има претрпено две измени и дополнувања, во 2006 и 2007 година, 5 но тие не содржат промени во одредбите што се однесуваат на правата од работен однос.

а) Најповолните промени, но од гледна точка на работодавачите, беа донесени во 1995 година, кога сите предвидени казни за нив беа поделени во две категории: (1) казната за кршење на одредбите наброени во чл. 145 од ЗРО/93 – беше од 50 до 100 просечни плати; (2) за кршење на оние наброени во чл. 146 – изнесуваше од 40 до 90 плати: •  со измените од 1995, казната за првата категорија беше намалена на осум до 18 плати, а за кршењето на втората категорија – на шест до 18 плати (чл. 6-7, ЗИДЗРО/95).

Во врска со ова, во октомври 2009, со четвртата измена на ЗРО (2005), 34.  Подоцна, беше донесен и посебен Закон за мирно решавање на работните спорови (2007) – Сл. весник на РМ, 87/07 – кој почна да се применува од 2008, и којшто, за жал, не наиде на добар одѕив во праксата. 51 се прецизира дека репрезентативноста на овие асоцијации, покрај за склучување на колективни договори, се определува и заради учество во трипартитни тела за социјално партнерство и трипартитни делегации на социјалните партнери (чл. 33, ЗИДЗРО/окт.09).

Та Илко носеше само ново откако умре Стојанка, и штом едни ќе се прокинеа, Митра ги оставаше настрана и вадеше од ковчегот други нови, што га беше донесла Стојанка, та одвај чекаше да се прибере некоја сиромашка и да ѝ го даде мажот и сета беља со него.

И кога утредента Бисера почна да припрема терен за да ја изведе работата на чистина, Крле веќе беше донесол решение и кратко и јасно ѝ одговори. — Вечер ќе ти кажа!

Тито ги батали задругите, почна да се зборува за економски реформи, за слободен пазар, се пушти приватниот сектор да подприкрене глава, дојдоа нови луѓе, помлади, кои беа исто толку ако не и полоши комунисти, ама беа донесени на власт да не можат некако тие да го прочистат заднатиот социјалистичкиот оџак за подобро да трга.

Штом се навечераа, легнаа на сламата во пештерата, се покрија со чергата што ја беше донесол Трајче од дома и слатко заспаа...

За првпат во гратчето беше донесен специјален жив џубокс.

Захаријадис сакаше армија која ќе се бори против англоамериканскиот империјализам, како што имаше обичај да се изразува, но не без одредена причина; тој сакаше армија која исклучиво ќе се определи кон оние основи, кои Захаријадис уште како младинец ги беше донел од Москва...

Среде одајата, со спуштени пердиња, и во полутемното, беше ставено калаисано купелче со топла вода, а околу него се моткаше лично попот Никола од Ралин-Панта маалото, кого сигурно Тодора го беше донесла со чезата за да го крсти детето по рисјанските обичаи.

Многу милееше комесарот, некаде привечер, да седне на чардакот и да го разгледува новиот куп сечени аспри што му ги беа донеле.

Робовите тазе беа донесени од борбите по Србија и неколку дена на ред ги продаваа овде, врзани во синџири и целите испарталени.

Истиот час ибн Бајко ја виде сликата на игуменот од Свети Ѓорѓија-Горг како си го става петрахилот, зема жарче за темјанот и се готви да го испее и да го искади детето што му го беа донеле. Тоа дете како да беше самиот тој.

Варзилото сам им го беше донел од бојаџиската чаршија на Тодора, на Паунка, и на мајката Јана, а кромидовите лушпи и цутовите од лутиче сам ги слупи и ги набра, и сѐ се радуваше дека жените ќе се зближат во радосното вапцување, а Тодора ќе ги отпушти дизгините.

Неколкумина Турци се проврткаа, му ги врзаа вилиците и палците на нозете еден за друг, а рацете му ги положија на мевот, па откако прошепотија неколку џенази според коранот, се тргнаа во другите одаи да каснат нешто од тоа што го беа донесле комшиските жени, зашто во куќата на мртовецот не смееше да се готви.

Ми беше некако посебно убав, не дека беше донесен од Холандија каде што тој живееше, туку искрено, ми се допаѓаше како ми стои.

Беше донел и нови приказни што ѝ ги подари на Билјана.